Haurretan hizkuntz arazo arruntena eta ohikoena da dislalia; baita, guraso edota irakasleek identifikatzen errezena ere. Normalean hiru eta bost urte bitartean azaltzen den arazo bat da eta letren ahoskatze arazoan datza.

Haur bati, hitz egiterakoan mintzairak dituen letren soinuak ondo ahoskatzeko gai ez dela ikusten denean, dislalia diagnostikatzen zaio, beti ere, bere adin eta garapenerako gaitasun hauek eskuratuak izan beharko lituzkeela ikusten bada. Dislaliak dituen haur batek, letrak gaizki ahoskatzen ditu (/R/ letraren eta /S/ letraren ahoskatze arazoak izaten dira ezagunenak), edota letra bat beste bategatik ordezkatzen du (adb. kotxea esan beharrean totxea, /K/ letra /T/ letragatik ordezkatuz …), baita kontsonanteak ez ahoskatzea ere ( trena beharrean tena esan …).

Haurra hitz egiten hasten denean, alfabetoko soinu sinpleenak ahoskatzen hasten da /m/ letra, /p/ letra edo /t/ letra. Beraz, hasierako hitzak estimulazio egoki baten ondoren ama eta ata hitzak esatean normala da; ondoren bere garapena aurrera doan heinean, adinari dagozkion letrak barneratzen joango delarik. Haurra hazten doanean ahoskatu beharreko letren zailtasuna areagotuz doa, honek, ahoskera egokia izan dadin, aho muskuluen esfortzua handiagoa eskatuz. Esan beharra dago haurrak 8. hilabetetik 18. hilabetera bitartean esaten dituen lehen hitzak akatsez beterik egongo direla, orduan baita haurra hitzen ahoskera eskuratzen hasten den momentua (adb. Pete esatea txupetea eskatzeko), beraien joera, hitzen ahoskera errazteko, soinuen erraztasuna topatzea da eta.

Hala ere, haurrak bere artikulazio trebetasuna garatzen doan heinean, bere ahoskera azkarragoa eta egokiagoa izango da. Prozesu hau normaltasunez gertatzen ez denean eta haurrak 4 urtetatik aurrera eskuratuak izan beharko lituzkeen letren ahoskeran akatsak izaten jarraitzen duenean, dislaliak dituela esaten has gaitezke.

Dislalia-infantil

Dislalia motak

3 motatan sailka ditzakegu dislaliak: organikoa, audiogenoa eta funtzionala:

  • Dislalia organikoa: Honako hauetan, haurrak ahoskatzeko arazoak izaten ditu, ez gaitasunik ez duelako, bere mintzamen organoetan arazo bat duelako baizik; bai malformazio bat, edota anomalia anatomiko bat dagoelako (aho sabaian, ezpainetan, mihian …). Beste arrazoi bat haurraren arazo edo gaixotasun bat izan daiteke; esate baterako, bere neuronetan edota sistema nerbioso zentralean arazoak baditu (garun paralisia, Down sindromea …). Hitzen artikulazioa hobetzeko eta arazoa duten organoak lantzeko logopedarengana jo beharko du.
  • Dislalia audiogenoa: Entzumenean arazoak eragindako dislaliak dira hauen ezaugarri nagusia. Haurrak ezin ditu hitzak ongi ahoskatu ez baititu soinuak ondo entzuten, beraz artikulazioan antzekotasuna duten letren soinuak nahastuko ditu, bere diskriminazioa ez baita zehatza. Kasu batzuetan beharrezkoa da haurrak protesia erabiltzea, soinuak zehaztasunez entzun ditzan. Honen erabilera beharrezkoa den ala ez, otorrinolaringologoak esango digu. Ondoren logopedak lagunduko digu letren arteko diskriminazioa lantzen eta artikulazioa hobetzen.
  • Dislalia funtzionala: Hau da ohikoena eta ezagunena. Malformazio edota arazo anatomikorik ez badago, arazoa haurrak hitz egiterakoan erabiltzen dituen organo periferikoen erabilera desegokian datza. Haurrak ez dauka inongo arazorik, baina zenbait organo ez ditu leku egokian kokatzen, hala nola mihia, ezpainak, etab. Eta honek zenbait letraren deformazioa eragiten du, ezagunenak /rr/ gaizki esatea, /s/ letra /z/ bihurtzea eta gaizki ahoskatzea, baita /k/ letra /T/ letragatik ordezkatzea, /r/ letra /d/ letran bihurtzea, …

Noiz hasten gara dislalia dela esaten?

Haurrak lau urte baino gutxiago baditu eta hitz egiterakoan letrak ahoskatzeko orduan arazoak azaltzen baditu, normala dela esan dezakegu, egoera hau haur hizkuntzaren garapenaren etapa bat baita. Haurra txikia deneko etapa honetan, hau da, 4 urtera arte, ez dago logopedaren tratamentu beharrik, ahoskera akats hauek ez baitira patologikoak kontsideratzen, bere hizkuntzaren heldutasun prozesuko lehen atala baizik.

Hala ere, mintzairan ahoskatze arazo hauek 4 urtetatik aurrera jarraitzen badute, haurrak logopeda batengana jo beharko du, honek balorazio bat egin dezan, haurrak dislaliak dituen ala ez baloratzeko. Erantzuna baiezkoa bada tratamentuan lehenbailehen hasiko da, eredu egokia ezarriz eta ahoskera egokian lanean hasteko. Beti ere, dislalia funtzionala bada.

Beste bi dislalia motetan, hau da, dislalia organiko edota audiogeno kasuetan, haurrak medikuaren kontrola izan beharko du, honek kasua lehenbailehen logopedarengana bidera dezan. Haurrak entrenamendua beharko du eta horretarako logopedarengana zuzentzea ezinbestekoa izango da.

argazkiaren iturria