Gipuzkoako SOS Arrazakeria boluntario bila ari da bi mentoretza proiektutarako: errefuxiatutako pertsona eta familiekin egingo duten proiektua eta Urretxindorra izenekoa.  Metodologia eta helburuak antzekoak dituzten arren, hartzailea da aldatzen dena.

Carlos Ordoñez SOS Arrazakeria fundazioko kidea da, eta mentoretza-proiektuez arduratzen da, besteak beste. Azaldu duenez, bi proiektuen jatorria aspaldikoa da: “Zurrumurruen eta aurreiritzien kontra gogor ekiten hasi ginen; zalantzarik gabe, gizartean eragin negatiboa dutelako. Hala, arrazakeria sozialari aurre egiteko moduetako bat gizartea bera inplikatzea zela pentsatu genuen”.

Katalunian egiten ari zirenari erreparatu ziotela esan du Ordoñezek, izan ere, hara eskandinaviar herrialdeetatik mentoring-a iritsi zen. Mentoring-ean edo mentoretza-programetan, diskriminazioak edo zaugarritasunak eragindako bazterkeria-egoeran daudenei bidelagun bat edo mentore bat (boluntario bat) ezartzen zaie. Modu horretan, mentorearen laguntzaz ingurunea ezagutu eta bizitzan aurrera egiteko tresnak eskuratzen ditu pertsona horrek.

Ordoñezek adierazi du mentoretza-programa bat izan zela bereziki Gipuzkoako SOS Arrazakeriaren interesa piztu zuena, bere hitzetan, hutsune nabarmen bati erantzuteko balio zuelako: “10 eta 14 urte bitarteko haurren artean dauden diskriminazio egoerei erantzuteko beharra zegoen”.

Ordoñezen arabera, gaztetxoak “erabateko prekarietate-egoeran” ez dauden arren, diskriminazioa pairatzen dute (hizkuntzarengatik, aurreiritziengatik, iritsi berriak direlako…). Kataluniako mentoretza-programan, haur horiek unibertsitateko ikasleekin boluntarioekin elkartzea pentsatu zuten. Hala, ikasleek bidelagun lana egiten dute urtebetez gaztetxoekin, eta “beharrezko erremintak” lortzen laguntzen dituzte, aurrera egiteko.

Urretxindorra programak, sei urte

Kataluniako eredua jarraituz, 2014an Urretxindorra programaren proba egin zuten. Zazpi bikotek hartu zuten parte, eta ordutik urtero errepikatu dute. Ordoñezek azpimarratu duenez, 150 haur igaro dira dagoeneko mentoretza programatik –iaz, 39– eta emaitzarekin oso pozik dago SOS Arrazakeria. Geroz eta eskari handiagoa dagoela dio, baina dirulaguntzak ez direla hazi, eta hortaz, “mugatuta” daudela sarritan.

Bikoteak (haurra eta unibertsitateko ikaslea) elkartu aurretik, hainbat pausu jarraitzen dituzte. Lehenengo eta behin, programa erabil dezaketen haurrak bilatzen dituzte; horretarako, eskoletara jo ohi dute, premia nabarmenenak dituzten haurren berri jasotzeko. Ondoren, haurrekin eta familiekin hitz egiten dute proiektua azaltzeko, eta bestetik, boluntarioak ere bilatzen dituzte unibertsitateetan, bikoteak eratzeko (antzeko profilak dituztenak elkartuz).

Programarekin hasi aurretik, mentore edo bidelagunek formakuntza saioa jasotzen dute hainbat gairen inguruan sakontzeko: mentoretzaren nondik norakoak, konpromisoak, kultur-aniztasuna, teknologia berrien kudeaketa, sexu-heziketa… Guztira hamar ordukoa izaten da. Programari, normalean, “festa” batekin ematen diote hasiera (denek elkar ezagutzeko), baina aurten pandemia dela-eta ezingo da horrela egin.

Behin prozesuari hasiera emanda, SOS Arrazakeriak-eko teknikariek jarraipena egiten diete bikoteei. “Harreman bakoitza unibertso bat da, askotariko egoerak sortzen dira; batzuk errazago konpontzen direnak, eta beste batzuk, ez horrenbeste”, azaldu du Ordoñezek. Sor daitezkeen egoeretan laguntzeko bi psikologo boluntario ere badaudela esan du fundazioan.

Urretxindorraren helburua haurrek ongizate psikosoziala dutela sentitzea da, Ordoñezen arabera: “Umeek eskubide, gaitasun eta aukera berberak dituztela sentitu behar dute, eta horretarako, haur horiek emozionalki indartzea eta prestatzea da boluntarioen eta programaren egitekoa”. Aisialdia elikatzea da xedea, eta astero, egun batez, hiru bat ordu elkarrekin egotea.

COVID-19ak zaildutako dinamika

Pandemiak ez zuen aurreko edizioa eten, baina egoerara moldatu behar izan ziren boluntario nahiz haurrak. Gainera, Ordoñezek nabarmendu du haurren hauskortasuna areagotu egin dela egoeraren eraginez: “Inoiz baino bakartuago daude, batez ere, guraso bakarra dutenak, Interneterako sarbiderik ez dutenak, eskolak laguntzarik gabe ulertu ezin dituztenak…”. Gaineratu du inoiz baino beharrezkoagoa izan dela hitzorduak mantentzea eta online bidez egin dituztela.

Helburuak betetzea lortu dutela iritzi du, eta dagoeneko hasi direla hurrengo edizioa prestatzen. Urriko azken astean edo azaroko lehenengoan ekingo diote, eta aurrez aurrekoak eta online saioak  egingo dituzte mentore eta haurrek.

Familiei zuzendutako mentoretzak

Bigarren proiektua errefuxiatutako pertsona eta familiekin egingo dute, eta metodologia eta helburuak Urretxindorraren antzekoak diren arren, badaude desberdintasunak. Protagonistak ez dira haurrak edo nerabeak; mentoretzak edozein adinekin jaso daitezke programa honetan, eta baita indibidualki edo taldeka (familiaka) ere.

Iaz egin zuten lehenengo proba eta aurten, 14 talde eratu dituzte Villabonan, Tolosan, Hernanin, Andoainen, Errenterian eta Eibarren. Bi proiektuetan boluntario gisa parte hartu nahi dutenek 943 32 18 11 telefonora deituta edo mentoria.refugio@sosracismo.eu   helbidera idatzita jasoko dituzte xehetasunak