Erditu ondorengo orduak oso ordu intentsuak izaten dira. Uztailean, erditu berri diren amei egiten diegun bisiten inguruko gomendioak argitaratu bagenituen, oraingoan Laia Casadevall emaginak erditu berri diren amei luzatzen dien hamar gomendio ekarri ditugu guraso.eus era. Zerbait faltan edo soberan ikusten baduzue idatzi lasai!


1- Zure gorputzari atseden hartzeko aukera emano. Etxeak, arropak, janariak itxaron dezakete.

2- Utzi zaintzen eta eskatu laguntza bikotekideari, familiari, lagunei.

3- Zure gorputza zure haurraren etxea da. Ez zaitez harengandik aldendu, kontrakoa esaten badizute ere. Ausartu zaitez kontaktu mugagabeaz, baldintzarik gabeko maitasunaz, eta laztan infinituez gozatzera.

4- Bilatu edoskitzaroko aholkularitza arazoak sortzen badira, ez utzi pasatzen. Egun bakoitza erabakigarria da zure edoskitzaroan.

5- Egin lo zure umearekin. Familian ohea partekatzea baino plazer handiagorik ez dago. Bete Unicefen segurtasun-gomendioak eta gogoratu edoskitzeak bularreko haurraren bat-bateko heriotzaren sindrometik babesten duela.

6- Konfiantzazko pertsonen bisitak lehenetsi. Bisita  laburrak eta  benetako laguntza eskaintzen dutenak hobeto.

7- Egin kasu  zure senari eta intuizioari, azkenean hori da balio duen gauza bakarra. Inork ez daki zuk baino hobeto haurrak eta zuk funtsean zer behar duzuen.


8- Ez erosi tramankulu garestirik. Umeak zu bakarrik behar zaitu. Sehaskak, hamakak eta txupeteak alde batera utz ditzakezu, baita saldu nahiko dizkizuten gauzak ere


9- Partekatu esperientzia  zure bizitzako une beretik pasatzen ari diren beste ama batzuekin. Horietan aurkituko duzun ulermen-, enpatia- eta sororitate-sentsazioa zure aingura izan daiteke.

10- Gozatu. Topikoa dirudi, baina denbora hegan doa. Egun batean atzera begiratuko duzu eta kaosa desagertu egingo da eta zure haurtxoa,  zure dedikazio guztia beharko ez duen haur handi  bat izango da.

Zer gertatzen da lehen 1000 minutuetan? 

Nahia Alkortak 2015. urtean idatzi zuen kolaborazio artikulua duzue honakoa:

Badakizu zer gertatzen den haurraren umetokiz kanpoko bizitzako lehen 1000 minutuetan? Bizi osoan zehar izango den garapena eta osasuna baldintzatzen da. Nils Bergman jaiotzaren inguruko neurozientzian adituak kontaktua eta lehen orduen inguruan haurrak behar duenaz, eta izan dezaken ondorioz ikerketak egiten eta informazioaren dibulgazioan lan handia egiten du.


Zer gertatzen da lehen 1000 minutuetan? 
Jaio osteko lehen uneetan, garai kritikoa deritzonean, 1000 minutuetan, baita haur goiztiarretan ere, ama eta haurra urruntzeak estres toxikoa sortzen du, bizi osoko osasunean eta bizitzaren iraupen osoan eragingo duten aldaketa hormonal, metaboliko eta kognitiboak eragiten dituelarik. Eta hortaz, lehen 1000 minutuek, bizi osoan eragingo dute. Amaren bularraldea haurraren HABITATA da Bergmanen hitzetan, haurrak behar duen guztia biltzen duen toki segurua da: tenperatura erregulazioa bermatzen duena -amaren bularraldea gai da, haurraren tenperaturaren arabera bi gradu igo edo bat eta erdi jaisteko-, kontaktu fisiko jarraia, elikagaia, babesa… Eta jaiotzean behar duen eta espero duen ingurune bakarra da. Haurrak jaiotzean hori jasotzen ez badu, bere DNA ere alda daiteke. Lehen mila minutuetan, amarekin azala-azalarekin egoten den haurrak, adimen emozionalaren eta sozialaren zirkuitu neuronalak elkarlotzea gertatzen da, amigdala (garun emozionala) garun sozialarekin konektatzea ahalbidetzen da. Zirkuitu hori, oxitozinaren zirkuitu bezala ezagutzen da, hau da, atxikimendu segurua eta ongizatea bermatzen duen zirkuitu gisa.


Elkarlotze hori ematen ez bada, aurkakoa garatzen da, kortisolarena, estresa eta antsietatea sortzen duenarena, eta umetokiz kanpoko egokitzea, horren bidez egiten da, hau da, bizitoki gogor batera egokitzen da, beldurra, antsietatea, estresa… egunerokotasunean dituen ingurunetzat identifikatuko du mundua.

Jaio berria, umetokiz kanpoko lehen bi orduetan, seguru edo segurtasunik gabeko egoera batetara egokituko da, bere garunean oxitozina edo kortisola egongo da.


Bergmanek haur guztiek azala azalarekin egon beharko luketela defendatzen du, bai osasuntsu jaiotakoak zein gaixo edo goiztiar direnak ere. Azala azalarekin egonda -arroparik gabe helduaren bularraldea eta haurra soilik pixoihalarekin-, haurrak behar duen guztia jasoko du eta gaixo edo goiztiarren indartzea hobea eta azkarragoa izango da. Bestetik, amaren errekuperazio fisikoa ere asko hobetuko da, oxitozina jariatuko baitu berak ere, kontaktu fisikoaren bidez, haurra usaintzearekin, lehen begiraden bidez… Inpronta ere emango da. Haurra eta amaren arteko lehen begiradak, jaio eta berehala emango denak, haurra eta amaren artean “maitemintze” bat sortuko du, eta horrek, euren arteko harremanaren oinarria atxikimendu segurua izatea erraztuko du. Azala azalarekin egotea ez da metodo bat, toki bat besterik ez. Haurrak espero duen lekua ematea, amaren bularraldea, azala azalarekin egotea. Eta soilik behar denean, behar den teknika erabiltzea, baina haurrak behar duen leku horretan, ez beste inon. Bergman doktoreak kanguro zaintza terminoa gehiago ez erabiltzearen aldeko aldarriari garrantzia berezia eman dio azken egunetan Gasteizen zein Madrilen burutu dituen formakuntzetan. Bere iritziz, eta ni ere guztiz ados nago, kutsatu egin den terminoa baita. Batetik, kanguro “metodoa” aipatzen den aldiro, medikutza edo teknika kutsua ematen baitzaio, berezkoa dugun, biologikoa den senari. Bestetik, kanguro “zaintza” erabiltzean, sarri, gaizki egiten baita, arropa tarteko eta denbora tarte motzez. Azala azalarekin, “Skin to Skin” aldarriaren aldeko bidea eraiki behar dela aipatzen du, hartara, ez baita nahasterik sortuko.

Azala da pertsonon organurik handiena, biltzen eta babesten gaituena. Azala azalarekin egotea da jaio berriek DNA-an programaturik daukaten behar biologikoa. Merkea, eraginkorra, atsegina.


Bergman doktorearen hitzetan, jaio berri batek behar duen guztia, azala azalarekin egotea bermatuko dion heldu bat -hobe ama bada- eta biak bilduko dituen oihal bat da, hobe zurruna eta ez elastikoa. Beste guztia, ez da bere bizitzarako behar garrantzitsua. Ez litzake askoz errazagoa guztiontzat?

Akaso, helduok ez gaitu ondo sentiarazten besarkada batek? Azala azalarekin egoteak? Jendarte hobea izango genuke, oxitozinak gidatua balitz. Hartu duzu zuk gaur zure oxitozina dosia? Jaso duzu besarkada estu-estu bat?
Gomendio batekin amaituko dut, hartu bideo hau ikusteko tartea:

Plazera izan da Jill eta Nils Bergmanekin neurozientziak emandako azken ikerketen emaitzen inguruan ikastea. Etorkizuna gaur baita.