Azken urteotan ahaztu samartua pasatu bada ere, pandemia ostean ugaritu egin dira eskarlatina-kasuak, osasun-estatistikek adierazten duten bezala. Izan ere, aurten birusek eta bakterioek eragindako zenbait infekzioren (gripea, bronkiolitisa, edo eskarlatina bezalakoen) gorakada ikusi da haurren artean, koronabirusak utzi digun zor immunologikoagatik. Zer esan nahi du horrek? Umeak antigorputzik gabe daudela, ia bi urte eman baitituzte birus eta bakterio pila batekin harremanik apenas eduki gabe. Eta pandemiaren ostean, aspaldiko martxa normalari ekin diotenean, eskolan, haurtzaindegian, parkean, eta bestelako lekuetan betidanik hor egon diren etsai berak aurkitu dituzte berriro ere, baina horien kontrako defentsarik gabe. Egoera berezi horrek azalduko luke gaitz horiek aurten erakutsi duten intzidentzia handiagoaren arrazoia. Eta hortik abiatuta, gurasoen artean betidanik aski ezaguna izan bai, baina aspaldiko garaiotan hauts gutxi harrotu dituen gaitz bat jorratu nahi nuke gaurko lan honetan.

Zer da eskarlatina?

Haurtzaroan aski ohikoa izan ohi den gaixotasun infekziosoa da, gehienbat 2-8 urte bitarteko umeetan agertzen da, eta bere ezaugarri nagusia azaleko erupzio edo exantema kolore gorrikoa da (hortik bere izena, eskarlata hitzak gorri bizia adierazi nahi duelako), faringoamigdalitis akutuarekin batera (anginak).

Zerk sortzen du?

Normalean eztarriari erasaten dion bakterio batek sortzen du, A taldeko estreptokoko betahemolitikoak hain zuzen ere, eta zehazkiago esateko bakterioaren toxina batek eragiten du larruazaleko exantema. Kasu arraroago batzuetan, eskarlatina mikrobio horrek berak eragindako zauri baten infekzioaren ondorioz ere ager daiteke, eta kasu horietan ez da eztarriko minik egoten.

Sintomak

Inolako zeinurik gabeko 2-5 eguneko inkubazio-aldi baten ostean, sintoma hauek ager daitezke:

– Sukar altua (baita 38,5ºC-tik gorakoa ere), bat-batean hasi eta 3-5 egunez iraun dezakeena.

– Eztarriko mina, faringoamigdalitisaren ondorioz (normalean zorne-plakak ikusiko ditu medikuak amigdaletan). Lepoko gongoilak handituak daude, ukitzeko moduan.

– Sabeleko mina, gorakoak eta buruko mina ager daitezke kasuren batean.

– Exantema, larruazaleko negala edo erupzioa: sukarra hasi eta 12-48 ordura azaltzen da. Azala kolore gorri bizi-bizikoa ikusten da, eta ukitzerakoan zakarra nabaritzen da (“lizpaperaren edo oilo-ipurdiaren modukoa”). Hasieran aurpegi eta lepoan agertzen da, aho-ingurua errespetatuz, eta pixkanaka goitik behera zabalduz doa, enborrera eta gorputz-adarretara, galtzarbe, belaun, ukondo edo iztaietako tolesturetan areagotuz. Zenbait kasutan azkura eragiten du. Negalak 3-7 egunez iraungo du, eta desagertzerakoan larruazala ezkata moduan eroriko da, goitik behera kasu honetan ere, hatz-puntetan nabarmenduz.

– Mihiak mugurdi itxura har dezake (oinarrian kolore zurikoa, eta pinporta gorriekin)

Nola kutsatzen da eskarlatina?

Kutsapena gaixorik dagoen umearen arnas tantatxoen bidez gertatzen da normalean, hitz egiterakoan batetik bestera zabaltzen direnak. Kasu arraroagoa eta saihesten askoz ere zailagoa da eramaile osasuntsu baten bidezko kutsapena (pertsona horrek, estreptokoko-eramailea izan arren, ez baitu inolako sintomarik izaten).

Arestian esan bezala, estreptokokoak eragindako zauri baten infekzioaren ondorioz ere ager daiteke eskarlatina (baina kasu hauetan ez da eztarriko minik aipatzen, ez umearen aldetik ezta gurasoen aldetik ere).

Nola diagnostikatzen da?

Diagnostikoa klinikoa izaten da, medikuak sintomen arabera egin ohi duena, azalean exantema gorri eta latza eztarriko anginekin batera agertzea oso adierazgarria baita.

Hala ere, umearen eztarritik hartutako lagin batean bakterioaren antigenoa detektatzeko test azkarrak ere badaude, 15 bat minututan diagnostikoa erabat baieztatuko digutenak.

Eta tratamenduak zertan datza?

Gaitzaren sortzailea bakterio bat denez, antibiotikoak erabiliko ditugu, ahotik  (penizilina edo amoxizilina dira aukerakoak) 10 egunetan.

Azkura handia balego, antihistaminikoak gehitu daitezke, ahotik horiek ere. Normalean ez da azalean tratamendu topikorik erabiltzen.

Behin eta berriz errepikatu al daiteke?

Bai, posible da, exantema sor dezaketen toxinak hiru tipotakoak baitira gutxienez. Horregatik, azaleko beste gaixotasun exantematikoekin (elgorria, barizela edo errubeolarekin, esaterako) gertatzen denaren kontrara, pertsona batek hainbat eskarlatina-gertaera eduki ditzake, aurrez izandakoetan ez baita toxina berrien kontrako antigorputzik sortu ahal izan.

Prebentzioa

– Eskuak ondo garbitu, gaixoarekin kontaktuan egon ondoren.

– Umeak ez du haurtzaindegira edo eskolara joan behar sukarra desagertu arte, edo antibiotikoarekin tratamendua hasi eta 24-48 ordu pasatu arte.

– Eskarlatina diagnostikatu zaien uemeekin harreman estuak edukitzea saihestu.

Zoritxarrez, oraingoz ez dago eskarlatinaren kontrako txertorik.