Landare-jatorriko produktuak gehiago jateak agerian utzi du horien kontsumitzaileek iodo gabeziak dituztela Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera. Horregatik, OMEk eta Iodoaren Sare Globalaren txosten batek ohartarazi du osasunerako arriskutsua izan daitekeela, haurdun dauden emakumeentzako inpaktua azpimarratuz.

Esnea eta esnekiak iodo-iturri garrantzitsuak dira mendebaldeko eta erdialdeko Europako herrialde askotan, batez ere haurrentzat. Animalientzako pentsu eta gehigarri asko iodoarekin aberastuta daude, baserriko animalien osasuna eta esne-ekoizpena hobetzeko. Hala ere, esnekien kontsumoa murrizten ari da nerabeen eta helduen artean, eta horrek iodo-urritasuna izateko arriskua handitzen du.

OMEk ohartarazten dituen arriskuak

  • Haurdunaldia eta fetuaren osasuna: iodoa hartzea bereziki garrantzitsua da fetuaren garun-garapenerako haurdunaldiaren aurretik eta haurdunaldian. Hans Henri P. Kluge OMEren Europarako zuzendari erregionalak adierazi duenez, txostena “erabakigarria” izan da “eskualdeko herrialdeetan berpizten ari den arazo bat agerian jartzeko”. Izan ere, “landare-jatorria duten esne-alternatibetara aldatu da, bereziki emakumeen artean, iodo-urritasuna eta tiroide gaixotasunak izateko arrisku handiagoa baitute gizonek baino”.
  • Etxetik kanpo ekoitzitako edo prestatutako elikagaiak: Gatza iodoztatzea da oraindik estrategia nagusia kontinentean iodoa behar bezala jatea bermatzeko, baina dietan eta bizimoduan izandako aldaketek ere eragiten diote. Ildo horretan, etxetik kanpo ekoiztutako edo prestatutako elikagaiak, hala nola ogia, haragi prozesatuak edo jateko prest dauden janariak, dira gaur egun mendebaldeko dietako gatz iturri nagusiak, kontsumo osoaren % 70etik % 80ra bitartean. Hala ere, duela gutxi egindako merkatu-azterketek erakutsi dute Alemanian prozesatutako elikagaien gatzaren % 9 eta Suitzan % 34 bakarrik zeudela iodoatuta. Borondatez iodoztatzen diren edo iodoatu gabe dauden 24 herrialdetan, normalean kontsumitzen diren elikagaiak iodatu gabeko gatzarekin ekoizten dira. Hori dela eta, Europako OMEk eta Iodoaren Munduko Sareak iodoarekin landare-jatorriko gatza eta esne-alternatibak lehenbailehen sendotzeko eskatu dute.
  • Kalitatezko gatz iodatua erabiltzea elikagai prozesatuetan: Gauden Galea Gaixotasun Ez Transmitigarriei (ENT) eta Berrikuntzari buruzko Ekimen Bereziko buruzagiak gaineratu duenez, herrialdeek “estrategia politiko malguagoak behar dituzte pertsonak iodo-urritasunetik babesteko”, hala nola elikagai prozesatuetan elikagaien kalitateko iododun gatza erabiltzeko eta gatza murrizteko eta gatza iodotzeko neurriak integratzeko nahitaezko politikak. Gomendio horiek OMEren Race to The Finish kanpaina islatzen dute. Kanpaina horrek ebidentzian oinarritutako praktikak sustatzen ditu, herrialdeei osasun globaleko konpromisoak betetzen laguntzen dietenak, Nazio Batuen Garapen Iraunkorreko Helburuak barne. Halaber, OMEren politikak babesten dituzte sodio-ingesta murrizteko eta iodo-urritasuna prebenitzeko, gatz gutxiago erabiltzea aholkatuz, baina beti iododuna. Bestalde, Werner Schultink IGNko zuzendari exekutiboak nabarmendu duenez, iodo-urritasunak herritarren, osasun-agintarien, osasun-profesionalen eta elikagaien ekoizleen artean dituen ondorioei buruzko “ezagutza falta” da. Horren ondorioz, “herrialde batzuetan aurrerapenak geldituta edo gainbeheran egon daitezke”.
  • Bozio eta prebenitu daitezkeen beste nahasmendu batzuk: bozioaren zeinu ikusgaiaz haratago, zeina tiroide sutu batek eragindako lepoaren aurrealdean dagoen fardel edo hantura bat baita. Tratatu gabeko hipertiroidismoak areagotu egiten du bihotzeko arritmia, bihotz-gutxiegitasuna, osteoporosia, haurdunaldiaren emaitza kaltegarriak eta adineko pertsonen narriadura kognitiboa izateko arriskua.