Etorkizunean litekeenaren bila: sormenerako heziketa
Nik ere egun hauetan ezin saihestu eta agoantatu izan dut mozorroen inguruan hitz egin, irakurri, bilaketak egin, lagunei ideiak ematen aritzea… Berrian gaur bertan iritzi artikulu bat irakurri dut “Mozorroen atzean” hausnarketarako zinez pilula txiki baina interesgarria.
“El Sirenito” laburmetraia berriz ikusi jarraian, lagun batek bidalitako mezuen artean mozorroen inguruko link hau neukala oroitu naiz (http://www.buzzfeed.com/erinlarosa/24-disfraces-poder-a-las-ninas), eta argazki guztien izendatzeko moduarekin oso bat etorri ez arren, eta kritikagarriak diren hainbat kontu ikusi arren, onartu beharrean nago hainbat argazkik nire arreta deitu eta nire eskema mental bat edo beste hautsi dutela (imajinazioaz lotutako ariketa erraz bat egin dut: begiak itxi eta asteburuko eta datozen egunetako gure herrietako plazak irudikatzen hasi naiz, eta link honetan ikusitako argazkiek edo antzekoek ez zuten horrenbeste toki gure plazetan –oraindik-).
AUKERA BERRIAK IMAJINATZEN
Aukera berriak imajinatzen ere hasi naiz eta horren harira aurreko asteetan gure inguruan (ere) antolatu diren bigarren eskuko mozorro azokak, elkar trukerako azokak etorri zaizkit burura, eta bide batez oso interesgarriak eta zoriontzeko moduko ekimenak izan direla esatea nahiko nuke. Ekimen hauetan esperantza leiho txiki bat ikusi dut. Aztia izango banintz edo azti mozorroa eta makila magikoa izango banitu, ekimen hauek sormenez zipriztinduko nituzke. Zergatik? Bada genero estereotipoekin amaitzeko elementu magiko bat izan daitekeela uste dudalako.
SORMENAREN MAGIA
Duela ikasturte batzuk sormen eta berrikuntzaren arloko ikerketa europar batean parte hartu nuen ikerlari gisa, Euskal Herriko eta Europako hainbat kideek osatutako Creanova izeneko proiektuan. Badirudi gai potoloez ari naizela, eta sakonean horrela bada, baina gaurkoan atari honetara sormenari lotutako hainbat elementu berreskuratu nahiko nituzke gure alaba eta semeen heziketan gako garrantzitsuak izan daitezkeela sinetsirik.
Ikerketa horrek eskatzen zuen lanerako marko teorikoaren garapenean, sormena eta berrikuntza bultzatzeko lau gako nagusi identifikatzera iritsi ginen: premia, askatasuna, elkarrekintza eta ingurunea.
Nahi izanez gero sormena eta berrikuntza garapen ekonomikorako, gizarte eta kultur garapenerako eta hezkuntzaren garapenerako gako direla esan dezakegu; baina guk gaurkoan pertsonen garapenerako gako gisa izan dezaketen eraginean jarriko dugu arreta, eta ondoren ikusiko dugu horrekin edo modu horretara nola eragin dezakegun beste plano makroago horietan (hau da, gure txikiak sormenean eta sormenerako heziz, nola iritsi gaitezkeen inauteri ez sexistak ospatzera, eta ospakizun-jaien-kulturaren alorrena behin eta berriz sistemak inposatutako genero estereotipoak erreproduzitzera).
SORTZAILETASUNA
Sortzaile izatea ez dagoen tokitik errealitate berri bat sortzea da. Errealitate berria esaten denean, ideia, egiteko modu, egoera, produktu, harreman mota berriak, galdera zaharrei erantzun berriak emateaz, edo galdera berriak planteatzeko gaitasuna izateaz ari gara. Gutako bakoitzak eta guztiok dugun gaitasunaz ari gara; eta gainera, bizitza osoan zehar garatu daitekeena. Gutako bakoitzarengan dauden sortzeko gaitasunak, egunerokoak aurrean jartzen dizkigun erronkei aurre egiteko gaitasunekin zeharo lotuta daude. Baina, hemen garrantzitsua den beste elementu bat gurutzatzen da, edo aintzat hartu beharko genuke: norbait sortzaile da, testuinguruak sortzaile izaten uzten badio eta sortzailetzat hartzen badu. Beraz, gure erronka nagusia gaitasun sortzaileak estimulatuko dituzten testuinguruak antolatu edo bilatzea izango da.
SORMENERAKO GAKOAK: PREMIA, ASKATASUNA, ELKARREKINTZA ETA INGURUNEA
Honetan lehen aipatu ditugun lau elementuak hartu beharko ditugu kontutan.
Batetik, premia: zer da zehazki gure alaba edo semea sortzera motibatzen duena? Hau jakitea ezinbestekoa izango zaigu. Sorkuntzari buruz egin diren ikerketetan pasioa oso garrantzitsua dela ikusi da. Alegia, galdera bati erantzuteko edo zerbait asmatzeko, halako barne grina izateak sortzera bultzatzen du. Pasio edo motor hori oso garrantzitsua da, ezinbestekoa. Zenbat eta barrurago sentitu beharra, orduan eta errazago joko du norbanakoak ekitera; eta guri ere gure alaba eta semeen alderdi hau ezagutzeak bide horretan bultzatu, animatu eta laguntzeko erraztasuna eskainiko digu.
Bigarren gakoa, askatasuna da. Zein neurritan uzten diegu gure txikiei direna izaten, beraien burua adierazten? Askatasuna guztiz lotuta dago norberak bere burua egiteko dituen aukerekin. Garrantzitsua izango da beraz, egiten uztea; egiten uztea diogunean, epaiketa eta baloraziorik egin gabe ikertzeko, probatzeko, okertzeko, arriskatzeko, bere modura antolatzeko… askatasuna emateaz ari gara.
Elkarrekintza. Besteekin egon eta komunikatzeko aukera eskaintzeaz ari gara. Oso garrantzitsua izango da beraz, besteekin komunikatzeko aukerak ematea, eta aukera horietan ahalik eta aniztasun handiena bilatzea (pertsonen artean, testuinguruen artean… zenbat eta anitzagoa orduan eta estimulagarriagoa). Desberdinen arteko elkarrekintza motor bat dela ezin ahaztu dezakegu.
Ingurunea da laugarren elementua, zeinak aurretik aipatutako ideiak barnebiltzen dituen. Inguruneaz ari garenean, gure alaba eta semeek sortzaile izaten uzten duten ingurunea izan beharko lukete; ingurune fisiko estimulagarria –naturatik hasi eta zibernetikaraino-; malgutasuna; ohiko errutina eta inertziekin haustuta; eta elementu garrantzitsuenen artean giroa bera ageri da, lan egiteko giro atsegina edukitzea, umorea, epaitzen ez zaituzten lekua izatea, etab. Horrek asko laguntzen du sortzen edo behintzat bidean jartzen.
Sorkuntzak desberdintasuna edo aniztasuna dakar, eta inoiz baino gehiago behar dugu indar sortzaile hori galdera zaharrei erantzun berriak emateko eta galdera berriak sortzeko norbanakoaren bizitza osoan. CREANOVAko ikerketako txostenari “Litekeenaren bila” izena jarri genion, Sorkuntzan oinarritzen den ikaskuntza ezin baita gelditu daitekeenaren bila, baizik eta etorkizunean litekeen horren bila joan behar du. Eta hori da gaurkoan proposatzen den apustu eta erronka.
LUKA ETA BERE PELUKA
Amaitzeko, agurtu aurretik, aniztasunaren alde egin eta genero estereotipoen desagertzea lortzeko sormenaren magiaz mozorrotu dudan idazki honi amaiera emateko, inauteriak ez direnean ere, ileorde edo pelukaz ibiltzen den Luka nire lagun berriaren istorioa. Aupa Luka eta bere peluka! Beharbada inauterietan ileordearen atzean aurkituko nauzue… edo ez… bitartean hurrengora arte!
http://lapelucadeluca.com/audiovisual/#
