ZER DIRA LIBURUAK? Amets eta jolas egiteko objektu zoragarriak ez badira! Sarri haurrentzako jolaserako materialei buruz ari garenean, liburuak albo batera uzteko joera dugu. Gaurkoan baina, jolasaren barnean liburuek duten garrantziaz eta irakurzaletasuna haurrengan sustatzearen onurez jardun nahiko nuke.

Irakur zalea naizen honek, badaki zer den liburu bat irenstea, letraz-letra gozatzea. Baita ere irakurketarekin sufritzea edota plazerez amets egitea. Edota liburuarekin jolas egitea! Zergatik ez? Baina zer gertatzen zaigu haurrekin. Badirudi jostailuak, sarri helburu pedagogikoekin lotzen ditugula; motrizitatea lantzeko materialak, alderdi matematikoa lantzeko materiala, hizkuntza lantzeko jostailuak etab. Abiapuntua okerra delakoan nago ni. Izan ere, jostailuek jolas egiteko balio dute lehendabizi eta ondoren etorriko da ikasketa prozesuren bat. Eta sarri jolasean ematen diren ikasketa prozesu horiek ez dira izaten zatikatuak. Hau da jolasean ari garenean ez gara soilik matematika lantzen ari edo edota hizkuntza. Prozesu dibertigarri, gozagarri eta esanguratsu bakoitzean gure izatearen eta garapenaren alderdi desberdinekin izaten ditugu esperientziak: hizkuntza, logika, emozioak, harremanak etab. Eta normalean bat baino gehiagok hartzen dute prozesu horietan. Liburuen irakurketarekin ere berdina gertatzen bazaigu zergatik ez eskaini haurrari liburuak jolaserako material gisa? Edota nola sustatu genezake irakurzaletasuna haurrengan? Hona hemen, horretarako lagungarriak izan daitezkeen 10 gomendio sorta.

  1. Jarri balioan irakurketa. Haurrei irakurketaren onura eta garrantzia transmititzeko modurik onena gure ziurtasuna da. Horretaz gain, garrantzitsua izango da irakurle bakoitzak irakurtzeko egiten dituen ahaleginak balioan jartzea. Bakoitzaren erritmo, hanka sartze, ohitura eta gustuak kontuan izan eta hauek errespetatuak izatea.
  2. Irakurri iezaiezu. Noiz hasi gaitezke ipuinak irakurtzen haurrei? Bada, jaiotzen direnetik. Betiere, beraien ulermen maila eta interesguneak kontutan hartuta. Haurrentzako liburuak liluragarriak dira. Gakoa, eguneko momentu eta liburuan asmatzea dela uste dut.
  3. Irakurri beraien aurrean. Haurrek gu irakurtzen ikustea zoragarria da. Batetik eredu garelako eta bestetik guretzako plazerezko momentua hartzen dugula ikusten dutelako. Liburuek informazio interesgarria eskaintzen digutela ikusteaz gain, beraien irakurketarekin gozatzen dugula ikusiko dute.
  4. Liburuak presente izan. Saia zaitez liburuak haurren eskura jartzen. Ez daitezela gurtzarako objektuak izan. Izan ditzatela beraientzako eta zuentzako diren liburuak eskuragarri. Liburu berezi edo kuttunen bat baldin badugu, hala gorde eta hala erakutsi haurrari. Erakutsi hauek errespetuz zaintzen. Agian interesgarria izan daiteke liburuen txoko ezberdinak sortzea etxean zehar, beraiek aurkitzeko.
  5. Liburuei buruz hitz egin. Bihurtu liburuen edukia elkarrekintzaeta egunerokoa partekatzeko bitarteko. Eguneroko errutina horiek (gosaldu, bazkaldu, bainua…) baliatu liburuei buruz hitz egiteko. Sortu liburu eta eguneroko bizitzaren arteko erlazioak.
  6. Irakur ezazu beraiekin. Partekatu irakurketa momentuak. Bakoitza bere aldetik irakurtzekoak edota irakurketa une partekatuak. Saia zaitez momentu horietan presente izaten.
  7. Irakurketaren kontsumo arduratsua sustatu. Ohitura osasuntsuak sortu irakurtzeko. Espazioa erosoa, lasaia eta ongi argiztatua izatea nahikoa da. Eta noski liburu on bat izatea gakoa. Horretarako baliatu herriko liburutegia edo herriko liburu denda txikia.
  8. Oparitu liburuak. Urteko edozein sasoi da egokia liburu eder bat oparitzeko. Kontuan izan haurren interesgune eta beharrak urte guztian zehar ez direla berdinak. Galdetu zer gustatzen zaien, joan beraiekin liburutegi edo liburu dendara. Galdetu liburuzain edo liburu dendariari. Ikertu dezatela, galdetu. Bilatu bere gustuekin eta zure printzipioekin bat datozen liburuak. Ikertu zer dagoen merkatuan, zein nobedade. Aukeratu bertako argitaletxe eta autoreak.
  9. Animatu itzazu beraien ipuinak idaztera. Hauxe da agian gure atalik gustukoena. Ipuinak sortzea irudi edo hitz forman itzela da. Txotxongiloak, mozorroak eta bestelako jolaserako materialak ere baliatu genitzake honetarako. Irudimena eta sormena ardatz, kontutan izan ipuin edo istorio batek, beste bat dakarrela. Irudimenari ez mugarik jarri.
  10. Inplikatu zaitez prozesuan. Garrantzitsuena berau izan daiteke. Hasiera batean ezinbestekoak izango gara beraien irakurtze-entzute-jolas egite prozesuan. Irakurle bilakatzeko beharrezkoa baita gure presentzia, pazientzia eta gure jarrera positiboa.

Eta noski, ez nuke kanpo utzi nahi azkenengo eta garrantzitsuena iruditzen zaidan puntua. Jolas egin liburuarekin. Bai fisikoki zein bertako eduki edo istorioarekin. Istorioa berrasmatuz, amaiera berria proposatuz, pertsonaiak pertsonifikatuz edo aldatuz… Istorio batek aldatua izateko eta beste jite bat hartzeko hamaika aukera eskaintzen ditu.

Eta noski, liburua bera ere baliatu genezake fisikoki gure eguneroko jolasean presente izateko. Nork ez dio panpinari “kanadiar” itxurako kanpin denda eraiki? Agian aukera ona izan daiteke jolaserako eguneroko elementu edo objektuak gehitzen eta hauei beste erabilera bat emateko.