Helduok, gazteekin berdintasunezko harremana izateko bidean

Gazteak idazten dudanean,  18 urte edo 15 edo 12 urte baino gutxiago dituzten  pertsonez dihardut,  bizi garen kultura-esparruaren arabera, eta egun edo hilabete batzuetako bizitza duten pertsonez ere ari naiz.


Badago gure gizartean eta ziur asko mundu osoan,  belaunaldiz belaunaldi transmititzen den uste bat: Pertsona gaztea, ez da erabat argia. Sineste hori beste sineste baten oinarria da: gazte bat oraindik ez da erabat osoa, pertsona oso bihurtzeko prozesuan dago oraindik, eta hori helduaroan gertatuko da.


Biak dira zuzenean eta esplizituki adierazi ohi ez diren baieztapenak, gure pentsamenduan iltzatuta badaude  ere . “Inkontziente kolektiboaren” parte dira, gure adinekoek eta erreferentziako kultura-inguruneak txikitatik  transmititu diguten ikuspegia da, eta guk, aldi berean, hurrengo belaunaldiari transmititu diogu, konturatu gabe hori egiten gabiltzala. Baieztapena hor dago, horretaz hitz egin edo ez, eta inork gutxik jartzen du zalantzan. Horregatik, beharbada, orain arte gure psike indibidual eta sozialean hain txertatuta dagoen fenomeno kulturalari buruz hain gogoeta gutxi sortu dugu.
Ziur asko, munduan zabalduen dagoen kultura-sinesmenenetako bat izango da, eta pertsona gehienek ez dute pentsatu ere egingo  sinesmen bat izan daitekeenik. “Horrela da” besterik ez, “Naturala dena” da. Horrek esan nahi du ohikoa edo arrunta dena “naturala” bihurtzen dela.

Horixe gertatzen da gure pentsaera eta jokabide indibidual eta kolektiboak zuzentzen dituzten sinesma guztiekin. Hedatutako eta orokortutako sinesmenen beste adibide batzuk honako hauek izan litezke:

Ez da komeni gizonak ahuldadea adieraztea eta bere negarra gorde behar du. Emakumeek babestu eta aholkatuko dituen gizon bat behar dute. Pertsona indigenak kultura gabeak  eta ezjakinak dira. Lurra eta bertan bizi diren izaki guztiak gizakienak dira. Nagusiak garenez gero, txarra da tristura sentitzea eta, horregatik, saihestu egin behar da kosta ahala kosta. Ingelesa bertako edozein hizkuntza baino  osatuagoa  eta sofistikatuagoa da.


Hor daude, ez da horiei buruz hitz egiten; beraz, ez dira zalantzan jartzen, eta, hala ere, eragin sakona dute kolektibo gisa eta banaka gure bizitzan hartzen ditugun erabakietan.

Baina jarrai dezagun gazteen izaerari eta balioari buruzko sinesmenen sekuentziarekin:
Gazte bat ez da guztiz adimentsua, eta, ondorioz, pertsona oso bihurtzeko prozesuan dago, eta hori helduagoa denean gertatuko da. Hori dela eta, oinarrizko sinesmen horren beraren bertsio edo ñabardura berri bat izango genuke: zenbat eta adin gutxiago izan, orduan eta adimen gutxiagoko pertsona da. Jarraian, edo honen ondoan, horien beste bi luzapen izango genituzke, inkontziente kolektiboan errotuta dagoen zutabe zurrun horri zementu gehiago gehituz: gazte bat ez da pertsona oso bat gaztea den bitartean, eta heldua denean bakarrik izango da osoa, eta horrek justifikatzen du balio handiagoa duela pertsona heldu batek pentsatzen eta nahi duenak, gazte batek pentsatu eta nahi duenak baino.

Eta honako sinesmen honekin jarrai genezake: gazteen bizitzaren kontrola helduen esku egon behar da, eta haiek esango diete zer pentsatu behar duten, zer gustatu behar zaien, zer erabaki hartu behar duten, zer jantzi, jan eta egin behar duten, eta abar. Sinesmenen laburpen horiek guztiak aterki edo oinarrizko sinesmen bakar baten pean egongo lirateke, eta horrek gainerako guztiak sostengatzen ditu: adin-desberdintasunak pertsona baten adimena baldintzatzen du.

Zergatik da horrela? Noiz ikasi genuen horrela izan behar zuela? Zenbateraino eragiten du gazteen eta helduen arteko harremanetan? Zer neurritaraino barneratzen dute gazteek hori horrela dela, eta zer isla du munduan egoteko eta beraien  adineko edo gazteagoak diren pertsonekin jokatzeko duten moduan? Zenbateraino  sinetsi eta defendatu dugu hau?


Gure barruan eraikuntza kultural hori desmuntatzen lagunduko digun itzulerako bidaiari ekiteko gida eraginkor bat honako galdera hauek  egitea izan daiteke: nork edo  nortzuk transmititu zigun hori guztia gure haurtzaroan, eta zein modu zehatzetan egin zuten?

Nola sentitzen ginen hori gertatzen zenean eta nola gustatuko litzaiguke gure inguruko helduekiko harremana izatea (senideak, irakasleak, bizilagunak)?


Oso interesgarria eta aberasgarria izango litzateke elkar entzuteko talde kontziente eta kalitatezkoak sortzea, gai horiek iraganeko eta oraingo bizipenen ikuspuntutik lantzeko. Erabat mendekoak eta ahul ginen gure haurtzaro edo gaztaroan gertatu  zitzaigunari hitzak eta argia jarri ahal izatea. Hori adieraztea eta gure kontakizunaren bidez gure bizitzan izan duen efektuaz jabetzea, hazten gindoazen heinean eta gure bizi-bidea izango zenaren mapa osatzen genuen heinean.


Ariketa pertsonal eraldatzailea da, ez bakarrik guretzat, jada helduak garen aldetik, baita gure eguneroko bizitzan harremanak ditugun gazteentzat ere. Modu horretan, helduekin batera hazteko aukera emango diegun pertsona moduan ikusiko ditugu, merezi duten errespetu eta duintasunarekin begiratuko diegu, gizaki osoak eta guztiz adimendunak diren aldetik.

Horrela, pitzadura indartsu bat irekiko dugu patriarkatuaren oinarrietako batean, eta horrek lagundu egingo digu hura desmuntatu eta desegiteko bidean aurrera egiten, gure nortasunetik eta barrutik, barrutik kanporantz, hasteak ematen duen sendotasunarekin.


Erronkaz beteriko  atzera begirako Bidaia interesgarri hau egitean animatu nahi zaituztet, zeinak, seguraski, gure pentsamenduaren  mugak ezabatuko dituen, eta nortzuk garen eta zein bizitzarekin amesten genuen gogoratzeko bide zabala irekiko digun.

Eskerrik asko zure arretagatik.


Juan Manuel Feito Guerrero
Piper Txuriak taldeko kidea (ghi.bizkaia@gmail.com)