Entzunak ditugu patologia honek dakarren arrisku eta ondorioak, baina dirudienez oraindik ez dugu asmatu nola egin so. Baliteke pelota kanpora botatzen dugulako izatea? Haur batek obesitatea izatea bere gurasoen errua baino ez dela uste dugu? Jakin obesitatea osasun arazo publiko bezala onartua izan dela OMS-en esanetan. Denok daukagu erantzukizun bat gai konplexu honetan. Genetikak, farmakologiak, eta patologi konkretu batzuek ere eragin dezaketen arren, hauek ez dira eragile nagusiak. Daramagun elikadura ohiturak zein sedentarismoa edo jarduera falta dira arrazoi pisutsuenak.

 

Elikadura, jaio aurretik amaren menpe egonik, jaiotzean etxekoen zein ingurukoen menpe egotera pasatuko da. Haurraren parte hartzea baztertu gabe. Argi izan behar dugu hasierako ordu, egun eta urteetan hartzen ditugun elikadura ohiturek haurrak helduaroan izango duen osasunean zer esana izango dutela.

Jarraian, haur obesitatea elikadurarekin nola erlazionatzen direneko aipu batzuk:

 

Formulako esneak erabiltzeak (badaude kasuak formulak erabiltzea beharrezko direnak, baina gutxienekoak izango dira) arrisku bat suposatzen du obesitatearen garapenari begira. Formulen bitartez haurrak behar baino proteina gehiago jasotzeaz gain, hauek azukre edo Koipe asetuetan aberatsak diren prestakinak ere badirela kontutan izan behar da. Batez ere ”jarraipeneko” formulak (de continuación) badira.

Aldi berean, ama esnea ez jasotzeak, haurra hainbat arazotatik (gaixotasun kroniko metabolikoak, gehiegizko pisua, hipertentsioa..) babestuko dituen sustantziak ez bereganatzea suposatzen du. Formulak ez baitira ama esnearen kopia zehatzak.

Ama edoskitzea jaiotzetik 6. hilerarte era esklusiboan gomendatzen da, komplementatio izango diren elikagaiekin batera haurrak gutxienez 2 urte izan arte luzatuz (ama zein haurrak nahi duten arte luza daiteke).

 

Jakiak papilan, pure, batido edo zukutan barneratzeak ere baditu ondorioak. Prestakin hauek jatean (nahiz eta etxean eginak izan), haurraren gose asetze sentsazioen erregulazioa nekezten da (helduarorako garrantzitsua den “erreminta”). Izan ere, behar baino kopuru handiagoan jatera bultzatzen diegu. Arrazoietako bat mastekazio eza izan daitekeela diote adituek. Gainera, jakiaren homogenitatea dela eta, zapore ezberdintzea zaildua egongo da aurrerago elikagai berriak barneratzea zailtzen delarik.

 

Txikitxoen gose edo asetze seinaleak ez errespetatzeak (jatera behartzean, platera amaitzera behartzean, jaki batzuk debekatzean, jan ordu tinkoak ezartzerakoan,…), aipatu bezala, ondorio ez egokiak izan ditzake. Nahasgarria dirudien datu bat doakizue: obesitatea duen haur baten kasuan ere, haurra bera izango da zenbat eta zer jan nahi duen erabakiko duena gurasoek egindako elikagai eskaintzatik (gure ardura da eskainiko jakiak osasuntsuak izatea). Kontuan izanik debeku zein obligazioek eta txantaje zein gezurrek (janariaren inguruan ohikoak diren gertaerak izanik) elikadura ohitura osasuntsuen aurka jokatzen dutela.

 

Haurrei zuzendutako “produktu jangarriak“ erabiltzea egun darraigun akats nagusietako bat da. Bada esaldi bat egoera argi azaltzen duena: “El problema es que ya no comemos comida. Comemos productos que parecen comida. Comemos de mentira”.

Pentsatzen jarri ezkero, milaka produktu aipatu ditzakegu. Guztiak haurraren hazkuntza sustatu eta babestuko duten esaldi, kantu edota marrazkiekin hornituak (galletak, jogurtak, batido erakoak, potitoak, formulak, helatuak …). Produktu hauen harrigarriena zera izanik: ez dira beharrezkoak! Are gehiago, hazkuntza eta osasun maila okertzea baino ez dute eragiten! Azukre, gatz eta koipetan aberatsak baitira. Aurrez prestatutako elikagaiak gure eguneroko elikaduraren zati garrantzitsu bat bilakatuz joan dira benetako elikagaiak baztertuz. Produktu hauekiko lotura gero eta estuagoa bilakatzen ari da elikadura erabat okertzen den heinean.

Pantaila (TV, mugikor, ordenagailu …) aurrean jateak baditu bi ondorio kaltegarri: iragarkien eragin zuzena eta elikadura, beroi, ekintza pasibo bilakatzea. Izan ere, jatea den ekintza bigarren plano batetara pasatzen da. Haurrak ez du era kontziente batean elikaduran parte hartzen. Ez duela elkar eragiten. Ikerketek ohitura honek elikagai ez osasuntsuak jatera eta kopuru handiagoan jatera bultzatzen gaituela erakutsi dutela esan beharra dago. Gainera, ordu konkretu hauetan igorritako iragarki kopuru handi batek jaki ez osasuntsuak erakusten ditu (berriz ere, azukre, koipe eta gatzean aberatsak direnak). Esana da: elikagai ez osasuntsuen iragarkiak debekatuko balira hiru haurretatik batek obesitatea paira dezan ekidin ahalko litzake.

 

Badirudi, elikagaiak bere kabuz ez direla obesitatearen erantzule. Daramagun elikadura ohiturek orokorrean izango dute eragina. Gainera, 2014ko martxoan argitaratutako datuen arabera, Espainiarren %44ak ez du jarduera fisikorik egiten. Helduok mugitzen ez bagara, nola mugituko dira haurrak? Zer ikusten dute bada? Hura ikusi hura ikasi. Datu horrekin batera zera argitaratu zen: “hilkortasun tasak handitzen dituen laugarren arrisku faktore indartsuena jarduera fisiko falta da”. Jakina da ariketa fisikoa burutzeak pisu igoera ekiditeaz, obesitatea eta bere konplikazioak saihesteaz, funtzio kardio baskularrak hobetzeaz, sistema muskulu eskeletikoa eta psikomotrizitate gaitasuna garatzeaz gain haurraren autoestimua ere indartzen duela.

 

Espero irakurritakoak barruak mugiarazi izana. Jakin Obesitatearen aurkarako daukagun arma indartsuena PREBENTZIOA bera dela. Hau da, aipatzen joan garen puntuak ekiditea. Praktikara eramateko lagungarri den formula bat aipatuko dizuet, Julio Basulto dietista nutrizioniztak behin edo behin erakutsi bezala: ekin 5210 programari! eguneko; 5 fruta eta barazki errazio, 2 ordu baino gutxiago telebista aurrean, gutxienez ordu bateko jarduera fisikoa eta edateko 0 freskagarri.