Izenburuan aipatzen den bezala, gaurkoan hiru aldagaiez hitz egitera nator. Hiru aldagai hauek bakarka ezaugarri asko dituzte, eta elkartzen ditugunean hauek bat egin eta ondorio ezberdinak sortzen dira.  

Neurozientzia eta garapenaren psikologiari ezker, badakigu, garunaren kortex prefrontalaren garapena oso motela dela. Kortex prefrontalean, funtzio exekutiboak aurkitzen dira. Zer dira funtzio exekutiboak? Pertsonari, antolatzeko, enpatizatzeko, inpultsoak kontrolatzeko… gaitasuna ematen dioten funtzioak dira. Esan bezala, hauen garapena nahiko motela da eta guztiz garatzeko 26 urte inguru behar dute. Beraz, 4-5 urteko haur batek, bere inpultsoak kontrolatzeko gaitasuna oso mugatua duela esan dezakegu. Hau asko konplikatzen da gainera, haurrari aurrean jartzen diogun estimulua oso erakargarria bada.

Ultraprozesatuak oso estimulu indartsua dira. Azukre edo gatz asko dute eta normalean osagai hauek gure gorputzean eragin handia izaten dute, epe motzera energia asko sortzen dutelako batez ere. Horregatik oso erakargarriak egiten zaizkigu. Esan dezakegu, ultraprozesatuak estimulu baldintzatu bat direla, hau da, behar duguna baino gatz eta azukre gehiago dute, eta esan bezala honek gure organismoan eragiten du modu ezberdinetara, produktu hauek erakargarriago bihurtuz. Beraz argi geratzen da, haurrak eta ultraprozesatuak nahiko konbinazio konplikatua direla,  bien arteko erlazioa kudeatzeak zailtasun handiak sortzen dizkigulako egunerokotasunean.

Produktu hauek, gure gizartean oso presente ditugu, elikagai industriari diru asko irabazten laguntzen dietelako batez ere. Gainera askotan merkeak dira, oso eskura daude, erosoak dira kontsumo azkarrerako eta gainera etengabe eta plataforma ezberdin askotan iragarkiak azaltzen zaizkigu.

Ikusi ditugu beraz aipatutako bi aldagai: Haurrak eta ultraprozesatuak. Orain ERRUA sartzen da guzti honetan.

Zer ari da gertatzen gure gizartean ultraprozesatuen kontsumoari dagokionez? Esan bezala, orokorrean gehiegi kontsumitzen dira eta honek, alarma batzuk piztea eragin du, kasu batzuetan produktu hauen kontsumoa modu ezberdinetan zigortzerarte. Azkenaldian, produktu hauen kontsumoa kritikatzen da, galazi egiten dira osasunaren izenean, eta hauen kontsumoa etengabe erdigunean jartzen da. Noski, honek guztiak, gatazka izugarria sortu du.

Ultraprozesatuak hor daude,  gustatzen zaizkigu eta kontsumitzen ditugu, eta etengabe parean jartzen dizkigute. Baina era berean badakigu ez direla osasuntsuak, eta mezu asko jasotzen ditugu gure egunerokotasunean hauek gure bizitzatik guztiz ezabatzeko. Horregatik ultraprozesatuak nahi ditugunean, desiratzen ditugunean, erosten ditugunean, edo baimentzen ditugunean, maiz, errua azaltzen da.

Eta erru sentimendu hau haurrenganaino heltzen da. Horregatik,  osasuntsua iruditzen ez zaigun zerbait erosteko eskatu eta konbentzitzen gaituztenean, hau osasuntsua ez dela adierazten diegu,  amonak txokolatea eskaintzen dien bakoitzean, hau osasuntsua ez dela adierazten diegu, gehiegi ez jateko, atzo nahikoa jan zutela. Pizza afaltzen dugun bakoitzean, gehiegi ez jateko gogorarazten dugu, eta hurrengo egunean entsalada jan behako dugula adierazten diegu. Eta gaileta kaxatik beste bat hartzera doazen bakoitzean, begiradarekin epaitzen ditugu. Eta horrela, haurrek, ultraprozesatuak jaterakoan errua sentitzen dute maiz.

Ba dakigu aipatu dugun bezala industriak gauzak asko konplikatzen dituela: iragarkiak, produktu hauen gehiegizko presentzia edonon,… Eta orduan, zer egin dezakegu guk, guraso bezala horrelako egoeratan? Ba al dago zerbait gure esku guzti honetan? Eta garrantzitsuena: Nola ezabatu errua ekuaziotik?

Produktu hauen presentzia kudeatzea izango litzake eraginkorrena.

  • Iragarkiak ezabatu: haurrei zuzenduriko iragarki hauek telebistako kateetan edo youtubeko eduki batzuetan egoten dira. Erabili iragarkirik gabeko plataformak.
  • Ez eduki horrelako produktuak egunerokotasunean eskura. Ikusten ez baditugu gutxiago kontsumitzen ditugu. Gogoratu baldintzatutako estimulu bat direla eta parean izanez gero oso zaila dela hauei ezetz esatea. Aldiz ikusten ez baditugu, hauek kontsumitzeko gogoa ere gutxiagotan piztuko zaigu.     
  • Saiatu egunerokotasuneko kontsumotik kentzen: adibidez ez erabili meriendarako edo gosaltzeko.  
  • Beharrezkoa ikusten baduzu, haurrei askotan horrelako produktuan eskaintzen dieten pertsonekin hitz egin eta beste ideia batzuk eskaini. Gogoratu askotan aiton amonek ez dituela guk dugun informazioa eta ezjakintasunetik habiatzen direla.  

Baina era berean kontuz produktu hauen tabuarekin.

  • Zuen egunerokotasunean egon daitezke baina kantitate txikietan. Adibidez “lacasito” bote osoa eskaini beharrean, egunean 3 jateagatik ez da ezer gertatzen. Edo gusanito poltsa txikiak maizago eskaini poltsa handiak eskaini beharrean.
  • Produktu hauek bertsio osasuntsua sukaldatzen ikasi. Gaur egun ez zaizkigu ideiak falta sare sozialetan.
  • Disfrutatu ultraprozesatuez tokatzen denean. Noski, batzuetan askotan tokatzen da: Gabonak , urtebetetzeak baina tokatzen bada, saiatu ez epaitzen.
  • Saiatu zuk kontsumitzen dituzuenean ere epaiketarik ez egiten, disfrutatu hauen kontsumoaz.
  • Saiatu ez erabiltzen sari bezala. Eta saiatu ez galarazten zigor bezala.
  • Etxeko erosketa zerrendan ere horrelako produktuan egotea aukera bat da, esan bezala beti ere egunerokotasunerako ez badira.