Puntua aldizkariaren azken alean, haurren izu eta ezinegonei buruz idatzi du Garbiñe Agiriano psikologoak kolaborazioan.

Beldurrak edo fobiak dituen umeak beldur irrazional eta handiegia dauka objektu edo bizitzako egoera baten aurrean. Haren ustez, “benetako mehatxua” da, eta hortik sortzen zaion izua eta ezinegona zaila eta batzuetan jasanezina da. Gainera, beldurra eragiten dion egoera hori sistematikoki saihesten saiatuko da, eta, azkenik, fobia bihurtuko da.

Haurrak duen beldur hori gehiegizkoa dela berak ere onartu arren, ezin du bere erreakzioa kontrolatu. Beldur horrek sortzen duen ezintasun-mailak nahaste fobikoaren larritasuna determinatuko du.

Beldur unibertsalak daude haur ororen garapen arruntean, baina, agertzen diren bezala, berez desagertzen dira, haurrak haiekiko esperientzia hartu ahala. Oro har, adinak adieraziko digu beldurra harekin bat datorren ala ez, eta zenbat denbora itxarongo duen. Nolanahi ere, beldur hori adinari badagokio ere, ez da inoiz ahaztu behar, ezta barregarri utzi ere. Beldurra agertzen denean, haurra ez da gehiegi babestu behar, horrek pentsaraziko bailioke berak sentitzen duenarekiko benetako arriskua dagoela.

Haurrarekin hitz egin

Komenigarriena da haurrarekin hitz egitea beldurra zehaztu ahal izateko, eta, horrela, beldurrak izan dezakeen balio erreala ematen irakastea umeari, eta egoera eragilea hurbil dagoenean antsietatea gutxitzeko moduak erakustea.

Adinarekin ez dira erabat desagertzen beldur guztiak. Denok, haurrek eta helduok, geure beldurrak ditugu. Helduengan izaten diren beldur handi asko haurtzaroan izandako esperientzietatik datoz.

Eskolako fobia

Haurrengan fobia mota ohikoena eskolako fobia da. Haurrak min fisikoen bidez erreakzionatzen du; hala nola zefaleak, sabeleko mina… Baita oka eginez ere, eskolara joan ez dadin. Eskolara ez eramateko eskatu ohi die gurasoei, eta eskolara berandu edo hurrengo egunean joango da, baina egoera bera errepikatzen da. Krisiaren unean, haurrak ez du ezer arrazoitzen.

Bereizi egin behar dira eskolako fobia eta haur txiki batek haurtzaindegira lehen aldiz sartzean amarengandik aldentzean duen erreakzioa; haurraren adinak markatuko du alde hori. Nahaste fobikoak 6 eta 12 urte bitartean agertzen dira; askotan, berez desagertzen dira –itxuraz behintzat–, edo beste modu batera agertzen dira aurrerago. Fobiak dituzten haurren tratamenduak emaitza onak ematen ditu, errazagoa baita haurrak gauzei aplikatzen dien estilo kognitiboa aldatzea.

Haurra eta izua aurrez aurre?

Gurasoek ez dute haurra behartu behar izua eragiten duen objektuari edo egoerari aurre egitera, horrek larritasuna eta beldurra areagotu baititzake. Jarrera ere zaindu beharko dute, beldur horiek eragin baitiezazkiokete haurrari. Familiak egoera horien aurrean duen erreakzioa erabakigarria da; larritasuna areagotu edo arindu dezake. Familia-nukleoaren oso mende dauden haurrak izaten dira. Horregatik, beharrezkoa da haur “fobikoaren” familiari aholkuak ematea eta harekin lan egitea.

Tratamendu egokia aplikatu ahal izateko, umeari fobia sortzen zaion unean dauden elementuak aztertu behar dira, agertzen den unearen inguruko estimuluak edo egoerak, eta zer dela eta mantentzen den fobia hori – bigarren mailako onurak…–. Horretarako, gure esku dauden gauzak egin eta gero sumatzen badugu haurrak ez duela aurrera egin, espezialista batekin kontsultatzea gomendagarria da.