Haurtzaroko ‘burbuila’ eta giza garapena

Malabareak egiten dituen 3 urteko haur zoriontsua ezagutu dut, altuera handietan zintzilik dabilena, etxerako ura garraiatzen duena, eskolako bide luzea bakarrik egiten duena, etxerako kangrejuak arrantzatzen dituena…

Zenbat funtzio eta ardura sozial kudeatzen dituen haurrak, naturaltasun osoz eta zoriontsu, jendarte eta familiak hala eskatzen diotenean… Zuzenean, gure aiton-amonak txikiak zireneko denbora datorkit gogora eta hauek bizi izandako “haurtzaroa”.
Zoriontsuak ote ziren? Haiei galdetu behar.

Orohar, pozik oroitzen dituzte kalean jolasean libre ibilitako egunak; zuhaitzetatik erori, kangreju bila joan, bizikleta edo patinekin hortzak apurtu, edo eta kotxe bakarrean 10 haur sartzen zireneko pasarteak… orduan ez zegoen haurtzaroa horren arauturik ez eta horren “babesturik”…

Agian, aipatutako adibideek balorazio negatiboa izango dute batzuentzat, bizimodu “gogor eta gordina”ren islada irudituko zaizue. Beharbada, konnotazio negatibo horregatik, askotan, gaurko haurrei kontrako muturreko bizimodu “arin, seguru eta erraza” eskeini nahi diegu. Aldiz, haurra gehiegi babestea ez da hauturikeraikitzaileena.  Bidea errazegia izatea, dena eskura izatea, ez da motibagarria, ez eta hazigarria ere!

Akademikoki, emozionalki, zein arlo komunikatibo batzuetan aurrerapausoak eman diren arren, azken hauekin itsuturik, edo lanpeturik, nahigabean, haur eta gazteen  autonomia eta heldutasun soziala oztopatzen dituzten “burbuila” fisiko zein administratiboak eraikitzen ari garenaren sentsazioa daukat.

Balio dezatela hurrengo adibideek metafora gisa, haurtzaroko beste arlo batzuk irudikatzeko. :

1- Jolas txoko publiko edo parkeen izaera:   Gaur egun, sozialki markatuta dago haurrak non jolastu behar diren, eta espazio berezi horietan, badaezpada, lurrean koltxoneta jartzen diegu, lurrera erortzerakoan, goxo-goxo egin dezaten…

2- Tiritak ipintzearen debekua: Ulertzea zaila bada ere, begirale batek gaur egun ezin dio haurrari, legez, tirita bat ipini. Haur bati tirita “magikoa” jartzen dion begiralea legez kanpo omen dabil…

3- Haurraren bizipena kalean: Herri askotan kotxeak hartu duen garrantzia dela medio, haur taldeak kaletik lasai eta bakarrik mugitzeko adina dezente atzeratu da. Bukatu da 6 urteren bueltan kaletik bakarrik ibiltzearena; lagunen etxeko tinbrea jotzen, jolasteko edozein portal edo txokotan elkartzen, mendi inguruak esploratzen, eskolara joaten,…

Euskal Herrian , Japonen zein Indian, haurrak berezkoak ditu; lan egiteko bultzada, erori eta berriro zutitzekoa, arduratsu jokatzearena, etenik gabe ikastearena, erronka berrien aurrean irtenbidea bilatzearena edo asmatzearena… Potentzial handiko izakia da haurra, pentsamenduz eta ekintzaz, behintzat, heldua baino dezente askeagoa. Baina “haurtzaroa super babestearen” joera dela eta, haur zein gazteei mundua haien kabuz esploratu eta erronka anitzei aurre egiteko askatasuna murrizten ari ote gatzaien susmoa daukat, finean, beraien potentziala mugatzen.

Gure haur eta gazteek merezi dute frustrazioa zer den ikastea, merezi dute gure beldurren gainetik bizitzea, seguruak ez diren lekuetan mugitzea, merezi dute haiengan konfiantza guztia izatea eta heltzen lagunduko dien esperientziez gozatu eta sufritzea. Merezi dute bidean kolperen bat edo beste hartzea (eta ez koltxonetazko lur batean), merezi dute berriro zutitzeko aukera ematea, zentzurik zabalenean.

Urte gutxitan lortu dugu haurtzaroa “burbuila hertsi” batean bihurtzea. Burbuila horretan haurrak salbu daudela uste dugu, baina isolaturik ditugu, espezie berezi bat bailiran. Ea guztion artean gai garen sortutako burbuila hori apurtu eta gure haurrak munduratzeko, nahasteko bizitzaren saltsan, merezi duten bezala.

Denbora aurrera doa ta gaurko eguna ez da berriro itzuliko. Haur eta gazteek beti izango gaituzte esku bat luzatzeko prest, besarkada beroa emateko prest, baina utzi aske ibiltzen, lasai.

Hori da oparirik ederrena !

Irudiaren iturria: Itziar Bartolome