Lengoaia, ezaguna dugun modura, gizakiok informazioa zabaltzeko dugun gaitasuna da. Berari esker gizakiok, prozesu mentalak erregulatu eta antolatzen ditugu. Lengoaia parte hartzen duten area edo eremuak uste baino gehiago dira, ikaskuntza prozesu batean gaudela oraindik ere. Lengoaia jasotzeko, haurrak, inguratzen duen ereduaren imitazioa barneratu behar du. Eredua izango ez bagenu inguru isolatu batean galdu garelako, ez genituzke hizketaren ezaugarriak behar bezala jasoko.

Hizketari dagokionez, hizketa sortzeko parte hartzen duten gertakizun neuralak izugarrizko koordinazio konplexua burutzen dute eta koordinazio hierarkiko honetan giharretan ere, hierarkia sekuentzial bera burutzen da. Mugimendu hauek ezingo lirateke eman, gure gorputzak ispiluan emango ez balitu mugimendu hauek. Harrigarrizkoa benetan!

Urte bat eta urte eta erdi bitartean haurraren etapa holofrastikoa ematen da. Momentu hauetan erabiltzen diren zeinuek esanahi argia dute. Inguratzen duen gauzen hiztegia eta pertsonen izenak gehituz joaten dira. Bigarren urtean zehar sintaxia telegrafikoa azaltzen da eta 36 hilabete inguruan haurrak erabiltzen dituen egitura gramatikalak argiak dira. Lexikoa asko zabaldu da eta artikulazioa argi da, aparatu lokomotorearen heltze osoarekin bat ematen da hizketaren garapen hau.

Gaur egungo egoerak jendea batetik bestera mugitzea dakar, ohikoa bihurtu da hizkuntza aniztasuneko egoera batean aurkitzea. Zientziak frogatu du, garunak plastizitatea baduela hizkuntza bat baino gehiago hitz egiteko txikiak garenetik. Txikitan jasotzen dugunean hizkuntza bat baino gehiago hitz egitea, hizkuntza bakoitzak duen fonetika egoki ahoskatzea dakar (bigarren hizkuntzarena zein hirugarrena ere, balego). Bilinguismo edo trilinguismo garbia, hizkuntza ezberdinak sei urteren azpitik jaso direnean ematen da.
Labur azalduz, hizkuntza aniztasuna modu diferenteetan ematen da eta hauetan bi aipatuko ditugu. Batetik, bilinguismo koordinatua eta osatua ematen da, pertsona batek bi edo hizkuntza gehiago interferentzia eta nahasketa gabe hitz egiten dituenean. Kasu hauetan argi bereizten diren sistemak garatzen dira eta abilezia handiz erabili. Hizkuntza desberdinen arteko transferentziarik ez da ematen honako kasuetan. Bestalde, hizkuntza aniztasuna adin ezberdinetan lortzen denean, bi hizkuntzek duten garapena ezberdina da. L1 (lehen hizkuntza), ama hizkuntza modura jasotzen da eta L2 (bigarren hizkuntza) modura. Kasu hauetan posible da sintaxia eta fonologian sistema koordinatu bat izatea eta kodifikazioan subordinatua. Esperientzia berriekin aldatu daiteke noski.

Euskaldunok, bi egoera hauetan mugitzen gara maiz. Horrela, haur batek hizketa arazorik ez duenean honakoen ikasketa prozesua modu naturalean burutzen da. Haur batek hizketaren garapenean nolabaiteko zailtasunak baditu, hizketa atzerapena edo lengoaia espezifikoaren trastornoa esaterako, bi hizkuntzen nahastea etxean zein ikastetxean izateak, egoera zaildu egiten du.

Gurasoak, maiz jabetzen gara gure txikien lengoaia edo hizketaren garapenean badela zerbait, zailtasunen bat. Haur bakoitzak bere garapena duela argia da, baina erne egon behar gara eta denbora epe bat jarri ikusteko garapena nola joaten den. Kontutan izan behar ditugun zeinuak honakoak lirateke:

• Hiztegia barneratzeko zailtasunak
• Soinu edo fonema prozesuaren lorpenean zailtasunak Hizketa infantilizatuan hitzegitea dagokion adinari ez dagokionean
• Egitura gramatikaletan hizketa telegrafikoa mantentzea. Esaldien garapenean elementuen kokatze desegokia, deklinabide, aditz forma moduko zailtasunak. Esaldiari konplexutasuna emateko zailtasunak
• Haurrak bere lagunekin edo etxekoekin komunikatzeko elkar ulertzeko zailtasunak (komunikazio sinbolikoa, abstraktua)
• Honek, eragin emozionala-autoestimu mailakoa eta komunikatzeko intentzioan eragina duenean. 3 urterekin haurrak nahi duena adierazi ezin izateak frustrazioa ekarri lezake eta jarreran eragina izan
• Aurrez aipaturiko zeinuak izan eta etxean edo inguruan hizkuntza bat baino gehiagoren presentzia haurraren egunerokotasunean

Azpimarratuko dugu, denbora bat itxarongo dugula prozesu honetan. Zaila da esatea denbora hau zein izan behar den, ez baita berdina 3 urteko haur batek komunikatzeko gogoa izatea eta ematen zaion ereduaren imitazioan saiakerak ikustea. Edo adin bereko haurraren lexikoa oso murritza izan, hizketa telegrafikoa mantenu, komunikatzeko intentzioa murritza izan eta inguruan ematen den laguntzaren aurrean erantzunik ez egon.
Komenigarria da profesionalei kontsulta egitea eta gomendio batzuk jasotzea, batetik zalantzak argitzen direlako eta bestetik eboluzioaren gainean egongo garelako horrela eskatzen duen egoera baten aurrean.

Hizketa komunikatzeko modua da, lagun ditzagun txikiak!