Jardun dugu lekaleen nutrizio onurez eta hauek platerean presente izatearen garrantziaz.

Baina … beharrezkoa al da hauen kontsumoa? eta ez baditugu kontsumitzen? hauekiko alergia bat badago? Hutsunerik izango dugu? Hauxe argitzea da idatzi honen helburua.

Gezurra badirudi ere, ez dago kontsumitzea ezinbestekoa den elikagai edo elikagai talderik (edoskitzaroan ama esnea edo esne artifiziala ezik). Posible da elikadura osasuntsu eta ziur bat izatea elikagai bat edo talde bat ekiditen badugu ere. Dena dela, ekidin dugun elikagai edo taldearen arabera, plangintza ziur bat egitean dago gakoa. Hau konplikatu daiteke elikagai bat baino gehiago edo landare jatorriko talde osoa baztertzen badugu. Beraz, Dietista Nutrizionista baten parte hartzea interesgarria izan daiteke kasu hauetan.

Gaian barneratzen joateko eta aholkuak errazago ulertzeko, elikagai taldeak aurkeztuko dizkizuet nutrizio ekarpenaren arabera sailkatuak:

Proteikoak/egiturazkoak (esne/esneki, haragi, arrain/itsakiak, arrautza, lekale, fruitu lehor, haziak)

Karbohidratodunak/energetikoak (zereal/eratorriak, tuberkuluak, azukreak)

Koipeak/erreserba energetikoak (landare olioak eta animali koipeak)

Bitamina zein mineralak/erregulatzaileak (fruta eta barazkiak).

Taldekatzeko era honek ez du esan nahi esnekiek, adibidez, soilik proteinak eskaintzen dizkigutela. Talde ezberdinetako elikagaiek nutrienteak konpartitu ditzakete, elikagaiek aldi berean nutriente bat baino gehiago eskaintzen dizkigute eta. Beraz, kontsumitu ditzakegun elikagai guztien artean antolakuntza egoki batekin, gehienetan, posible da haurraren beharrak asetzea.

Lekalea elikagai interesgarria izanik ere, ez kontsumitzea erabakitzen dugunean, arrazoia bat edo beste delarik, sortzen diren galderak bota dizkigute: nola lortu dezakegu lekaleek eskaintzen dizkiguten elikagarri nagusiak? Hau da, proteinak? zuntza? Burdina? Folatoa? Lasai, antolakuntza egoki bat eginez posible da elikadura osasuntsu, oso eta ziur bat izatea kasu honetan ere. Ikus dezagun zergatik.

Gaur egun proteina gabezi batekin aurkitzea ez da ohikoa. Orokorrean etxe, jangela edo jantokitako menuetan hauen presentzia nabarmena da eta. Batez ere, animali jatorriko elikagaien kontsumoa behar baino altuagoa delako.

Oro har, bereganatu beharreko proteina kopuruan zentratzea baino garrantzitsuago izango da hauen kalitatean eta beharrezko diren amino azido (proteinen atal txikienak) ezberdinak bereganatzeaz arduratzea. Izan ere, proteina denek ez dute amino azido mota eta kopuru berdinak beraien osaeran. Ondorioz elikagai guztiek ez dute proteina berdinak eskaintzen. Hori dela eta, proteinatan aberatsak diren elikagaien artean aniztasunez kontsumitzea garrantzitsua da (arrain mota ezberdinak, zereal integral ezberdinak, fruitu lehor ezberdinak, ..). Beti ere elikagaiaren kalitatea zainduz. Hau da, haragi freskoa hautatzea haragikiak beharrean, arrain freskoa hautatzea ordezkagarrien beharrean, jogurt naturalak ,natillak beharrean, ..

Eta zuntza edo folatoak? hauek soilik landare jatorriko elikagaietan (zereal integral, fruta, barazki, fruitu lehor, hazi … ) aurki ditzakegu. Beraz, lekaleak ekiditean, egunerokotasunean aipatutako hauen kontsumoa sustatu beharko da. Ez ahaztu gure geografian landare jatorriko elikagaiak direla elikadura osasuntsuaren oinarri.

Burdina lekaleetan presente dagoen mineral bat den arren, haragi, zereal integral, fruitu lehor, hosto berdeko barazki zein arrainean ere aurkitzen da. Beraz, egunerokotasunean hauek kontsumitzen baditugu, ez dugu zertan arduratu.

Eta zer dakigu lekaleen alergiaren inguruan? Haurtzaro zein helduaroan pairatu daiteken alergia bat da. Kasu gehienak dilista, garbantzu, ilar, kakahuete, soja eta altramuzarekin eman ohi dira.

Garrantzitsua da diagnostiko egoki bat egitea alergenoa eta elikagaia identifikatuz planteamendu elikagarri osoena prestatzeko eta bide batez, alergi gurutzatuak saihesteko. Izan ere, alergia bat dagoenean posible da elikagai bat baino gehiagorekin garatzea. Konposatu alergenikoa konpartitzen dutelako alegia. Ohikoa da, adibidez, dilistekiko alergia kasuetan fruitu lehorren bati ere izatea.

Hala ere, haurtzaroan agertzen diren alergiak 0-3 urte bitartean desagertu edo intentsitatea gutxitu dezakete, nahiz eta adituek sentsibilitatea horren galera nola gertatzen den oraindik ez dakiten.

Lehenengo pausua, alergian inplikatutako elikagaia (kasu honetan lekalea) identifikatzea eta jarraian, beroren (eta eratorrien) kontsumoa ekiditea da. Jakin lekalea sukaldean prestatzean , alergenizitate gaitasuna handitu dezakeela (beste elikagai batzuetan kontrakoa gertatzen bada ere).

Elikadura industrian lekaleetatik (bereziki soja eta kakahuetea) hainbat gehigarri (kontserbatzaile, egonkortzaile …) lortzen dira landutako produktu jangarriei (galletak, esne artifizialak, aurre prestatuak, saltsak..) gehitzeko. Hori dela eta, berebiziko garrantzia izango du gehigarri konkretu hauen ezagutza/identifikazioa (produktuen etiketatua irakurriz) eta kontsumoa ekiditea.

Hona lekaleetatik eratorritako gehigarri ezagun batzuk: E-410, E-412, E-413, E-414, lekale irinak, soja lezitina, … Ondorengo link-a gehigarriak ezagutzen joateko tresna bat izan daiteke: http://www.aditivos-alimentarios.com/p/lista.html

Alergia duen haurraren elikagaien manipulazio eta kontserbazioa zaintzea ere pausu garrantzitsua da konplikaziorik ez izateko. Hots, kutsadura gurutzatua ekiditeko. Sukalde tresnak ezberdinduz, higienea mantenduz, elikagaiak egoki ontziratuz … alegia. Adi lekalea sukaldean prestatzean sortutako lurrunekin, bertan aurki daitezken sustantziek erreakzioak eragin ditzakete eta.

Behin alergenoa berezita, eguneroko menutik ezabatu eta higiene neurriak betetzean elikadura osasuntsu bat planteatzen saiatuko gara kontsumitu dezakegun elikagaiekin.

Kasu honetan, aipatu dugun bezala, lekaleek eskaintzen dizkiguten elikagarriak beste elikagai batzuetatik bereganatu ditzakegu eta gainera landare jatorriko elikagaiak (barazki, fruta, zereal integralak, fruitu lehorrak..) egunerokotasunean oinarri izaten jarraitzeko aukera ere badaukagu.

Lagungarri zaizuelakoan, hurrengo tartetxoan irakurriko  gara.