Nola lagundu haurrei jolas autonomo eta sortzailera bidean? Galdera honen inguruan idatzi zuen Idoia Larrañaga de la Presak bere azken kolaborazioa. Berarekin hitz egin dugu idatziko ideietatik tira eginez.

Helduok, haur autonomo eta sortzaileak nahi ditugu. Baina, askotan gure jarrerek kontrakoa eragiten dute eta hauetaz hausnartzera gonbidatu nahi zaituztet gaurkoan.

Jakin badakigu haurrak jolasaren bitartez garatzen direla eta beraz, zein garrantzitsua den jolasa beraiengan. Eta askotan, gure asmo onenarekin, hau aberasten, bultzatzen… saiatzen gara: jostailu ezberdin asko eta gidatuak eskaintzen; berarekin jolasean gaudenean, jolasa aberastearen izenean, berau gidatzen; mugimenduren bat lortu nahi duenean (arbolara igo, salto erraldoi bat egin,…) eta ezin duenean, beragatik egiten… Eta egia da, momentuan zoriona dakartela; hala ere, luzera begira ekar dezakeenaz hausnartu beharko genuke.

Aipatutako adibideetan zentratuko naiz:

Jostailu asko eta gidatuak izateak, biek eragiten dute sormenean kaltea. Batetik, asko izatean (asko izan ditzazkegu eta tarteka proposatutakoak aldatzen joan, baina ez da komeni eskura asko izatea momentu berean) haurrek ez daukate denbora luzez batekin jolasteko beharrik eta beraz, jostailuarekin egin ditzazkeen jolas ezberdinak garatzeko tarterik ez du hartzen; normalean, betikoa egin eta utzi egingo du. Bestetik, gidatuak izateak ez die jostailu batekin jolas ezberdinak sortzeko gonbita egiten. Horregatik garrantzitsua da jostailu kopurua zaintzea, baita eskaintzen diegun jostailuen kalitatea eta eskaintzen dituen jolas aukerak ere.

Jolasa aberastearen izenean, askotan jolasa gidatzen amaitzen dugu; familietara jolastean, panpin ezberdinekin (animalia, auto, pertsona…) jolastean… jolas sinbolikoetan hain zuzen. Haurrek euren mundua ikusteko eraren baitan jolasten dute hauekin eta berau aberasteko saiakeran; galderak egitea edota proposamenak egitea ondo dago, noski! Baina, neurrian. Gure beharra dute jolasa garatzen joateko, batzuetan presentzia soila nahikoa izango da; beste batzuetan proposamen edota galderek lagunduko dute; besteetan beraiek esandakoa egiten egoteak… Ondo dago beraien jolasean parte hartzea, gakoa esku hartzeei neurria hartzea da. Gehiegizkoak badira, beraien jolasa ez baita garatuko, eta horrenbestez bestearen beharra izango duelako jolaserako; autonomia guztiz kenduz. Gutxiegi badira ere, ez dute jolas horretan luze iraungo eta beraz, ez dute garatuko. Haur bakoitza ezberdina da eta behatu egin behar dugu, jolasa garatzeko behar duen hori eskaini ahal izateko (batzuentzat presentzia nahikoa da, beste batzuek galderak beharko dituzte…); egoeraren arabera ere beharrak aldatzen dira: lagunik ez badago gure behar handiagoa izango du, gatazka egoeraren bat bizi izan badu, triste badago…

Mugimenduarekin ere antzekoa sortzen dugu. Berak bakarrik egin ezin dezakeena egiteko gure laguntza jasotzera ohitzen denean, ezin duen hori egitera ohitzen da eta gero ez du egin dezakeen hori soilik egin nahiko; beraz, helduaren beharra izango du lortu nahi duen hori lortzeko. Gainera, beti lagundua izatera ohitzen bada, bakarrik ezin duela sinetsiko du. Horregatik, garrantzitsua da berak bakarrik egin dezakeen hori egitera animatzea. Zerbait lorgarria denean, pauta batzuk eman diezaiokegu lor dezan; momentu konkretu batean ez lorgarria den zerbaitetan laguntzea ere ez dago gaizki, baina, haurrak jakin behar du bakarrik ezingo lukeela eta momentu konkretu horretan lagunduko diogula soilik – bestela heldu gabe errepikatzen saia daiteke eta bere burua arriskuan jarri edota laguntza eskaini nahi ez diogunean edota lortzen ez duenean asko frustratu daiteke-. Garrantzitsua da haurrak bere ahalmen eta mugak argi izatea; horrela neurtuko baitu ongi bere burua eta mugimenduaz gozatu; eta horretarako helduaren konfiantza ezinbestekoa da.

Hauek adibideak izan dira; baina, funtsean, helburua zera da: haurren bidelaguna izatea, baita jolasean ere. Eta bidelagun rola egoki egiteko, hausnartu eta behatu egin behar ditugula: haurraren eta gure jarrerak, haurraren garapena, eskaintzen dizkiogun jostailu, material zein espazioak, gertatutako egoera ezberdinak… denak baitauka izugarrizko garrantzia jolasaren osasunean eta honenbestez, haurraren, bere jolasaren eta haurrak besteekin izango duen harremanaren osasunean.