Ikasturte hasierarekin batera Arrasate Optikako Ainhoa Barrenetxea eta Leire Telleria optometrisek ikusmenaren garrantziari buruzko artikulua argitaratu dute Puntua aldizkarian eta gure atarian partekatu nahi dugu irakurleekin. Hauxe da diotena:

_______

Orain, ikasturte berria hasiko dugula, eskola materiala prestatu, arropa berriak erosi, betaurrekoak erabiltzen dituztenek horiek ondo dauden aztertu… eta erabiltzen ez dituztenek badakite ondo ikusten duten?

Badakizue irakurketa-idazketa prozesuan zenbat gauza egin behar diren batera? Eta, agian, horrek nolako esfortzua ekar dezakeen?

Haiei galdetuz gero ere, erantzuna ondo ikusten dutela izango da, edo gure etxeko probak egiterakoan – ea ikusten duzun aurreko autoaren matrikula…–, seguruen ondo ikusiko dute; urrutiko ikusmena ondo egongo da, ziurrenez.

Miopia erraz antzematen da: autoaren matrikula ez dute ondo ikusiko, arbelera gerturatu, gauzak ikusteko gerturatu… Baina hipermetropiaren kasuan ez da horrela izaten. Urrutira ondo ikusi dezakete, baita gertuan ere, fokatzeko gaitasunarekin konpentsatzen dutelako. Baina ahalegin handia egin beharra dago horretarako. Horren ondorioz, baztertu egingo dituzte gertuko zereginak, behar baino energia handiagoa behar baitute zeregin horietarako. Ondorioz, esan ohi da alferra dela, ez duela irakurri nahi eta eskolan gehiago irakurri behar duela. Gu Udalatxera 30 kiloko motxila batekin joatea bezala da.

Ikusmen ona helburu

Errefrakzioaz –graduazioaz–gain, badaude beste arlo batzuk ikusmen ona izateko garrantzitsuak direnak.

Enfokatzeko gaitasuna: begiak argazki-kamera baten zoomak bezala funtzionatzen du. Distantzia ezberdinetan ondo ikusteko balio du. Badaude akomodazioan sor daitezkeen disfuntzioak; adibidez, gertuan denbora luzez egotean eta urrutira begiratzean, denbora bat behar da berriz ere argi ikusteko. Alderantziz ere gerta daiteke –urrutitik gertura begiratzean–; beste batzuetan, gerta daiteke blokeatuta egotea eta urrutira gaizki ikustea, miopia faltsu bat simulatzea.

Konbergentzia: bi begiek barrurantz –sudurrerantz– egiten duten mugimendu koordinatua da, hurbileko objektu bat fokatzeko, bikoitz ikusi gabe. Hori garrantzitsua da irakurketan, ondo egon ezean neke momentuetan bikoiztu egin daitezkeelako letrak; edo begi batek begiratzeari utzi eta begi bakarrarekin funtzionatu dezake.

Bi begien arteko elkarlana eta 3Dn ikusteko gaitasuna: garrantzitsua da puntu batera begiratzea bi begiekin zehaztasunez, eta distantzia guztietan izan behar da hori. Konbergentzia gertuan gertatzen da soilik; hori, aldiz, distantzia guztietan. Milimetro bateko aldea badago begi batek eta besteak begiratzen duten puntuen artean, lausotuta ikus daiteke, bai gertuan eta bai urrutira. Diferentzia handia bada, bikoitz ikusiko da, eta hori sarritan gertatzen bada, estrabismoa deritzona sor daiteke. Horrela, ez da bikoitz ikusten, baizik eta begi bakarrak begiratzen du eta beste begia okertuta egongo da. Egoera horretan ez dago estereopsia edo 3Dn ikusteko gaitasunik. Estereopsia distantziak ondo neurtzeko gaitasuna da; animalia harrapakariek eta gizakiok dugun trebezia da.

Ikusmen azterketak

Horiek guztiak baloratzeko, funtsezkoa da ikusmen azterketak egitea.

Lehen urtean aztertzea komeni da, patologiaren bat egon daitekeen zehazteko, eta tratamendua berehalakoa izan dadin.

3 urte inguru duenean ere begiratzea komeni da, ikusmen gaitasunak nola garatzen doazen ikusteko. Momentu ona izan daiteke ikusmen zorroztasunaren gutxi gorabeherako bat izateko eta, anbliopia edo begi alferra egongo balitz, esku hartzeko. Lehenbailehen hasi begi alferra lantzen, emaitza hobea izango baita.

5-6 urtetik aurrera, urtero, adin aproposena da gaitasun guztiak begiratzeko. Urte horietan aldaketa asko izan ditzake ikusmenak, eta 8 urterako dena guztiz garatuta izango dute haurrek.

40 urtetik aurrera ere urtero egitea gomendatzen da, presbizia deritzona kontrolatzeko, baita glaukoma edo beste patologiaren bat garatzeko joera balu.

Sintomak

Laburbilduz, sintoma hauei erreparatu beharko diegu.

Buruko mina edo begi gorriak eguneko azken orduetan. Gertuko zereginetan denbora luzez egoteko zailtasuna. Urrutira edo gertuan gaizki ikustea. Begi batekin keinu egitea, erdi itxi edo eskuarekin tapatzea, begi bakarrarekin begiratzeko helburuarekin –batzuetan modu ez kontzientean egiten da–. Izan daiteke haurrak atzamarra erabiltzea lerrotik lerrora joatean ez galtzeko, hitzen bukaera batik bat
asmatzea, ordena aldatzea, inbertsioak egitea –b eta d, al eta la–.

Optometristok, patologia bat dagoen susmoa badugu, oftalmologoarenera bideratuko dugu.

Patologiarik egon ezean, bai graduazioa bai gainerako gaitasunak aztertuko ditugu, eta, kasuaren arabera, tratamendu egokia jarri.

Erabiltzen ditugunak: betaurrekoak, prismak, ukipen-lenteak eta ikusmen-terapia – ikusmen zorroztasuna, begi-mugimenduak eta begien koordinazioa, besteak beste–.

Ergonomiari eta ikusmen higienea zaintzeari garrantzi handia ematen diogu.

Ikusmena zaindu beharra dugu, gure bizitzako arlo askotan duen garrantziaz ohartu eta ikusmen disfuntzioek sor ditzaketen sintomez jabetu.