Irene Barrasa: “Adikzio berriak daude, eta auto-erregulatzeko gaitasunean hezi behar ditugu seme-alabak”

Bilbon du egoitza Hazkunde psikologia zentroak, eta bertako kidea da Barrasa. Eskolaz eskola ibili ohi da gazteekin zein gurasoekin formazio saioak egiten. Adikzio berriak sortu direla ohartarazten du eta teknologia berriekiko dagoena azpimarratzen du. Horien aurrean ‘bizitzarako trebetasunak’ lantzea gomendatzen du.

Adikzio berriak sortu direla diozu. Zeintzuk dira? 
Ohikoenak edo ezagunenak, orain arte, drogekiko adikzioak izan dira. Gaur egun ere badaude, baina orain gero eta gehiago teknologia berriekiko adikzioak daude. Batez ere sare sozialekin zein bideo-jokoekin lotutako adikzioak dira. Ludopatia ere asko agertzen da. Hala, gaur egungo umeek arrisku handiagoa dute: drogekin lotutako adikzioei beste mota bateko adikzio horiek gehitu zaizkie.

Teknologia berriak, orduan, debekatu egin behar dira?
Internet eta teknologia berriak oso erabilgarriak izan daitezke gure bizitzarako, baina jakin behar dugu zelan erabili. Ikusten ari gara gaur egungo gizartean ez haurrek ez helduek ez ditugula ondo erabiltzen.

Lehenengo gauza izango zen eredu egoki bat eskaintzea. Garrantzitsua da. Zelan esango diogu umeari teknologia berriak ez erabiltzeko edo mugikorra ordu erdi baino gehiago ez erabiltzeko gu  denbora guztian mugikorrarekin baldin bagaude?

Gero, oso txikiak direnean eta auto-erregulatzeko gaitasunik ez dutenean gurasook/helduok kontrolatu beharko dugu zenbat denbora, zein egunetan… ari diren. Baina helburua da denborarekin eta batez ere adinarekin beraiek edukitzea gaitasuna beraien burua auto-erregulatzeko.

Zein adinarekin hasi beharko genuke gaia lantzen?
Gero eta lasterrago hasi, gero eta hobeto. Zergatik? Adikzioen prebentzioa egin daitekeelako modu askotan. Orain arte, esaterako, ohikoena izan da esatea drogarik ez dela kontsumitu behar  txarrak direlako. Horrekin, ordea, ez dugu asko lortzen; izan ere, belarri batetik sartzen zaie eta bestetik irteten zaie.

Nire ustez askoz ere eraginkorragoa da ‘bizitzarako trebetasunak’ izenez ezagutzen ditugunak lantzea. Asko daude, baina guk gehien lantzen ditugunak dira auto-ezagutza, auto-estimua, emozioen identifikazioa, espresioa eta kudeaketa, enpatia, komunikazio asertiboa, pentsamendu kritikoa… Azken finean, hauek guztiak landuta ere gerta daiteke noizbait drogaren bat kontsumitzea edo Internet erabiltzea. Horrela izanda ere, gazteek gaitasun handiagoa izango dute beraien burua auto-erregulatzeko.

Eta trebetasun horiek landu daitezke ia ia jaiotzeko unetik. Erabilgarriak dira, gainera, ez bakarrik adikzioak prebenitzeko baizik eta bestelako egoeretan talde presioari aurre egiteko, autonomia izateko, aniztasuna errespetatzeko, harreman osasuntsuak eta sendoak garatzeko… Orokorrean osasuna sustatzeko balio dute.

Nola ikusten dituzu gurasoak, orokorrean, kontu honetan?
Denetarik dago. Batzuk konturatzen dira komunikazio agresiboa erabiltzen dutela asertiboa beharrean, edo sarri enpatia falta erakusten dutela etxean… Azkenean horiek ere bizitzarako trebetasunak dira eta landu egiten dira.

Gurasoak, orokorrean, kezkatuta daude. Eta seme-alaben adinaren arabera kezkak eta beldurrak aldatzen doaz. Seme-alaba txikiak dituztenek, orokorrean, kezka txikia dute drogen kontsumoarekin. Adin horietan teknologia berriekiko adikzioa da gaia. Dena den, ikusten dudanez LH 5-eko ikasle batzuk badituzte mugikorrak, eta LH6-ko gehienek. DBH 1ekoek, berriz, denek.

Seme-alaben adina aurrera joan ahala, berriz, gehiago agertzen da drogen kontsumoarekiko kezka.

Argazkien iturria: Hardik Sharma eta Hazkunde zentroa.