EMUN, Ekogunea eta Irrien Lagunak taldeetako teknikarien eskutik eta herriko ikastetxeen laguntzarekin, euskararen transmisioa eta erabilera bultzatzeko tailerrak egin ziren azaroan Arrasaten. Tailerretan, gurasoek eta euren 4-8 urte arteko seme-alabek hartu zuten parte eta baliabideak eskaini zitzaizkien haurrek eta gazteek familiako komunikazioan euskara hauta dezaten. Honen inguruan hitz egin dugu Kutxa Ekoguneko teknikari den Itsaso Olaizola Azurmendirekin.

Itsaso Olaizola Azurmendi, Kutxa Ekoguneko teknikaria

Zer da ‘Euskara familian’ esperientzia eta zein helburu ditu?

Euskara Familian esperientzia, 4-8 urte bitarteko haurrei eta beraien guraso edota familiartekoei zuzendua dago eta haur eta gurasoei euskararen aldeko hizkuntza hautua egiten laguntzeko sortu dugu.

Bi kezka nagusiri erantzuten dio. Batetik, soziolinguistika Klusterraren ikerketetan ondorioztatu denez, euskararen ahozko erabilera apaltzen ari da oro har Euskal Herrian eta adin tarte guztietan, baita haurren artean ere. Bestetik, ohikoa bihurtzen ari da euskaraz komunikatzeko gaitasuna duten haurren artean erdaraz (gaztelaniaz edo frantsesez) entzutea eta egoera hauen aurrean, guraso, irakasle eta hezitzaile asko zer esan edo zer egin ez dakigula geratu ohi gara. Jakin denok dakigu “Egin euskaraz” erako mezuak ez direla eraginkorrak baina ez dugu asmatzen haurren hizkuntza hautan eragiten. 

Euskara Familia esperientziarekin gurasotasun aktiboa sustatu nahi dugu, euskararen erabilerari dagokionean ere. Izan ere, familian edo ikastetxean euskara ikastea ez da nahikoa gertatzen gure seme-alabak, adinean aurrera egin ahala, euskaraz bizitzeko autua egiteko. Gurasoen esku ere badago neurri handi batean haurrek txiki-txikitatik euskararekin gozatzea eta euskaraz jolastea; hizkuntzekiko irrika eta kontzientzia piztea; euskararekiko atxikimendua lantzea; euskara haurraren bizitzako eremu guztietara zabaltzea;… 

Nola sortu zen egitasmoa?

Euskara Familian esperientzia egitasmo zabalago baten baitan sortua izan da.  

Izan ere, KUTXA EKOGUNEA eta EMUN Aholkularitzaren artean “Hizkuntza-praktika ekologikoak: Zer egin haur eta gazteek euskara hauta dezaten? ikastaroa” sortu genuen 2017an.  EMUNeko Ainhoa Lasa eta biok diseinu eta ematen dugu bederatzi orduko ikastaro trinko hau eta gure helburua haurrek eta gazteek euskaraz bizitzeko aukera izan eta erabakia hartzeko, gurasook, irakasleok eta hezitzaileok izan ditzakegun esku-hartze eraginkorrak identifikatzeko eta elkarrekin modu sistemikoan aurrera eramateko baliabideak lantzea eta sustatzea da.  

Ikastaro honen eraginkortasuna ikusita, ikastaro hau FAMILIETARA pasatzea izan da 2019an abiatu dugun Euskara Familian esperientzia honen abiapuntua. Egitasmoa sendotzeko familientzako bigarren formatua sortu dugu eta begirada guraso-irakasle-hezitzaileengan jarri beharrean, 4-8 urte bitarteko haurrak dituzten familiengana zuzendutako bigarren esperientzia osagarria sortzea erabaki dugu.  Hala, haurrekin zer egin eta nola egin hausnartzen hasita, argi genuen ez genuela zaintza zerbitzu soila eskaini nahi. Gurasoekin eta familiako beste helduekin egingo genuen lanketa beraien haurrekin eta familian, elkarrekin, egiteko aprobetxatu nahi genuen eta horretarako, IRRIEN LAGUNAKekin osatu dugu bigarren formatu hau.   

Zer egiten da egitasmo honetan?

Euskara Familian esperientzia 3 orduko 3 saiotan banatzen dugu. Lau-zortzi urteko haurrek Irrien Lagunekin lantzen dituzten edukiak eta gurasoek lantzen dituztenak berdinak dira baina, metodologia egokituarekin noski. Haurren kasuan, ipuinak, arte sorkuntza bide desberdinak (eskultura, antzerkia, musika) eta talde jolasak dira bitarteko nagusiak. Helduen kasuan, diziplina desberdineko azalpen teorikoak, kasu praktikoekin lotuta joaten dira. Barne hausnarketa eta kanpo ekintza sustatzen dira, bai familia eremuan eta baita haurrarengan eragina duten eremu hurbilean ere (parkean, ikastetxeko guraso elkartean, batzordeetan, festetan, eskolaz-kanpoko aisialdian,…). Saio bakoitzaren hasiera eta amaiera gurasoek seme-alabekin batera burutzen dute eta gainontzean, bakoitzak bere lanketa egiten du. Eta hiru saioen artean, familian burutzeko ekintzak edota lanketak proposatzen dizkiegu gurasoei eta konfiantzazko eremu batean, beraien gogoeta, ikasketa eta proposamenak partekatzen dituzte.

Arrasateko esperientziak arrakasta izan zuen… Etorkizunera begira berriz beste herriren batean egiteko nahia duzue?

Bai, zalantzarik gabe. Proiektu pilotu moduan hasitako egitasmo honek gure espektatibak gainditu ditu.  “Hizkuntza-praktika ekologikoak” ikastaroan eta “euskara Familian” esperientzian parte hartu dutenek oso positiboki baloratu dute egitasmoa. Bere izaera praktikoa eta ekintzailea nabarmendu dute partaideek eta hau horrela izanda, Udala ere oso gustura geratu da emaitzarekin. 

Kutxa Ekogunea, Emun eta Irrien Lagunak erakundeon nahia da bi egitasmo osagarri hauek herri/eskualdi mailan batera eskaintzea eta ahalik eta zabalpen handiena izatea.

Interesa duten Udalak gurekin harremanetan jartzera gonbidatu nahi nituzke, itsaso@ekogunea.eus helbidean. Herri mailan euskararen erabileran modu sistemikoan eragiteko aukera bat da.