Hezkuntzan beti gizarteari begira ibiltzen gara, gure helburuak zehazterako orduan testuinguruan konpentsatu beharreko alderdiak jomuga hartzen ditugularik. Egungo gizartean hainbat fenomenotan hoztasun afektiboa nagusitzen ari da eta horrekin batera, gizakion berezko gaitasun bat, maitatzeko gaitasuna alegia, kolokan dago.

Koldo Gilsanzek idatzitako artikulua oinarri hartuta elkarrizketa izan genuen. Hemen duzue entzungai.

Itsasontzi batean norabidea markatzerakoan, inguruko haize eta korronteen eragina kontutan hartu behar dugu, beroriek konpentsatu eta norabidea zuzena izan dadin. Azken garaietako haize globalizatuek gure harremanetatik afektibitatea baztertu dute, eta, konturatu gabe, testuinguru horretan ari dira heziak izaten gure haur eta nerabeak.

Hezkuntza formalean hezkuntza afektibo sexualaz hitz egin beharrean, maiz hezkuntza sexualaz hitz egiten dugu. Teknikoki zuzena izan daiteke afektibo alderdia ez aipatzea. Izan ere, sexualitateak gure izaki sexuatuak izateko modua bere osotasunean barne hartzen du, baita afektuak nola bizi ditugun ere. Baina alderdi afektiboarekiko diskriminazioa ere izan daiteke.

Ildo berean bizi dute nerabeek kontua. Duela pare bat urte gure ikastolan hezkuntza afektibo-sexuala 3.DBH-n lantzeko eskakizuna jaso genuen ikasleen partetik. Eskaera horri erantzuteko sexologo batekin harremanetan jarri eta ikasleei haien zalantzak idatziz helaraztea eskatu genien, sexologoak saioak orientatu ahal izateko. Galdera gehienak genitaletan zentratutako jokaera sexualen ingurukoak ziren, koitoaz aparte bestelako erotismorik egongo ez balitz bezala.

Gaur egun, ere, pertsonak ezagutu eta harremanak hasteko modua zita aplikazioak dira (Tinder, meetic…). Hau gure afinitateko jendea azkarrago aukeratu eta ezagutzeko modua izan zitekeen, ondoren afektuak agertu eta harreman horien oinarria izango liratekeelarik. Baina erabiltzaileen bizipena erabat ezberdina da: erakusleihoan lirain agertu aukeratuak izateko, besteen erakusleihoetan kontsumitu nahi duguna aukeratu eta maiz, lehenengo elkar ezagutze hori eta gero, agur benur. Ez diegu afektuei agertzen uzten; bestelako afektuen beldur.

Hau da, gure harremanetan desira sexuala eta orgasmoa dira gida nagusiak. Bestelako afektuak, esate baterako gozotasuna, elkar ezagutzea, intimitatea, atsegin izatea, miresmena, konpromisoa edo konplizitatea ez dira garrantzitsuak.

Noski, hau dena bat dator gure nerabeen hezkuntza sexual iturri nagusia pornoa izatearekin. Duela hilabete batzuetako Jone Zalduegiren kolaborazioan ikusi genuen bezala, pornoari esposizioa oso goiztiarra da. Eta jakina da pornoan agertzen diren harremanen nondik norakoak: sexualitate falozentrikoa, emakumea dominatua eta afektuen adierazpenik gabeko gimnasia eta kontorsionismo ariketa mekanikoak. 

Testuinguru honetan hezitako umeek familien gida behar dute. Ezin da gertatu, tamalez maiz gertatzen den bezala, 11 urteko mutiko batek esatea gurasoekin ez duela inoiz sexuaz hitz egin edo ez dituela inoiz bere gurasoak biluzik ikusten. Sexua eta bere afektuak hizpide eta eredu izan behar dira familian.

Efigenio Amezua sexologoak zioen bezala, sexualitatearekiko jarrera ezberdinak izan ditzakegu. Aurreko belaunaldietan sexualitatea debekatzearen aldeko jarrerak ziren nagusi (zerbait txarra da, ezkutatu beharrekoa). Ondoren, askatasun sexualaren aldarrikapenen bidez, permisibitate jarrerak nagusitu ziren. Baina aipatutako sexologoak dioen bezala, hori ez da nahiko gure sexualitatea benetan modu aske eta aberasgarrian bizi ahal izateko. Azken finean, zerbait baimentzen dugula esaten dugunean, oraindik debekatuta dagoenaren sinismena hor dago (ezin da baimendu debekatuta ez dagoena).

Sexualitatea modu aske eta aberasgarrian bizi ahal izateko berarekiko ereitearen jarrera garatu beharko dugu. Hau da, sexualitatea ez da debekatu edo baimendu egiten den zerbait, baizik eta landu daitekeen zerbait.

Hortik abiatuta norberak bere seme-alabekin partekatu ahal izango du lanketa hori eta egunerokotasunean ematen diren hamaika egoerak baliatu: emozio eta sentimendu ezberdinei buruz hitz egin, maitasuna modu irekian adierazi, ezetzaren eskubidea zerbaitetarako gogoa ez dudanean, laztanak eman eta eskatu, aniztasunarekiko errespetua…

Familiak ezin du alderdi hau eskolan delegatu. Jarrera horiek denon artean eta txikitatik erein behar dira gure gizartearen haize eta korronte merkantilista/mugatzaile horiek konpentsatzeko.

Muxu handi bana, irakurle maiteak!!