Mireia Centeno: “Aspertzea ez dugu arazo moduan bizi behar”

Mireia Centeno Psikologoa eta psikopedagogoa da, haur eta nerabeekin egiten dut lan, hezkuntza arloan. Berak idatzitako azken kolaborazio artikulua erabili dugu aitzakia moduan berarekin hitz egiteko.

Eguraldi euritsua,  asteburua, ordu asko etxean sartuta eta bat batean, esaldi hau: Ama, aita, aspertuta nago.

Askotan entzuten ditugun hitzak dira hauek gure seme alabengandik. Eta ez ditugu gustuko. Deseroso sentitzen gara hau entzutean. Orokorrean emozio “negatibo” bezala izendatzen ditugun  hauek ukatzeko joera garatu dugu gizartean, eta desagerraraztea da gure lehenengo helburua. Beraz martxan jartzen ditugu hainbat estrategia hau lortzeko.

Aspertzeak geroz eta espazio gutxiago du gure egunerokotasunean. Ez dugu onartzen eta zaila egiten zaigu emozioa hau bizitzea. Gainera produktibitatea sustatzen duen gizarte batean bizi gara eta ez bagara zerbait egiten ari, denbora galtzen ari garenaren sentimendua sortzen zaigu.

Baina txarra al da aspertzea? Aipatu dudan bezala, emozio batzuk ukatzeko joera dugu, eta hau arazo bat da gehienetan. Emozio guztiak dira  beharrezkoak, denek dute helburu  bat, gure beharrak zeintzuk diren erakusten dizkigute, eta noski, kasu honetan aspertzeak ere, izan ere, aspertzen garenean, beste esperientzia batzuekin konektatzeko aukera izaten dugulako.

Aspertuta egotea, ez da onuragarria, baina aspertzen garenean sortzen den frustrazioak eragiten digunean, emozio hau garatu egiten da. Aspertzen garenean sormena, irudimena, arazoen konponketa eta beste hainbeste funtzio jartzen dira martxan. Gaur egun hezkuntzan asko azpimarratzen diren funtzio exekutiboak alegia. Eguneroko bizitzarako beharrezkoak diren hainbat tresna. Pentsatzen asten gara, gure buruan ideia berriak sortzen dira eta gure egunerokotasunean pentsatzeko eta hausnartzeko aukera dugu.

Beraz, lehenengo pausoa beti, emozio guztiekin, onartzea da. Aspertu egiten gara, haurrak aspertu egiten dira, eta hori ondo dago. Behin onartu dugula, aspermenak, bere lana egiteko aukera izango du, eta aipatu dudan bezala hainbat herraminta martxan jarriko ditugu.

Zein da gaur egungo arazoa? Batez ere teknologia eta berehala asetzeko beharra, pantailak oso eskura ditugula, eta berehala asetzen gaituztela. Haurra aspertzen ari dela? Hartu tableta. Itxaron gelan? Mugikorra usten diot lasai egoteko. Geroz eta haur gehiago ikusten ditugu aulkitxoan mugikorrarekin, edo haur taldeak pantailari begira jolastu beharrean. Eta guk heldu bezala, noski, berdina egiten dugu.: lehen, komunean, xanpuaren potea irakurtzen genuen, edo sabaiko zomorroak begiratu. Orain instagrama dugu. Ez diogu geure buruari behar bezala deskantsatzen uzten. Itxaroten egotea ahazten ari zaigu. Gure seme alaben frustrazioa ezabatu nahi dugu  lehen bai lehen,  frustrazioa  txarra dela pentsatzen dugulako. Eta ez. Batzuetan frustratzea beharrezkoa da gaitasun ezberdinak garatzeko.

Orduan zer egin dezakegu? 

Haurren eskura material egokiak jarri: Egongelan, logelan… ikusi ditzaten. Helduok, aspertzen garenean, badakigu zeintzuk diren gure inguruan ditugun aukerak, askatasuna dugu behar dugun hori egiteko, baina haurrek laguntza behar dute, batez ere txikienek. Horregatik ez utzi gordeta armairuetan. Horrela jarduera berriak bururatuko zaizkie. Dituen aukerak ikusten baditu, errazago bururatuko zaio zeregin bat. Testuingurua geroz eta gehiago egokitu haurren beharretara, askatasun gehiago izango dute beraien beharrak asetzeko beraien kabuz. Azken ideia hau azpimarratu behar dugu. Aspertzea ondo dago, eta haurrak aspertzen uztea ere, baina beti ere inguruak aukerak eskaintzen badizkigu.

Ez  gehiegi mugatu esperimentazio jarduerak. Batzuetan oso ideia onak izaten dituzte baina nagia ematen digu. Adibidez, tenperak ateratzea, sukaldatzen hastea, zikintzea, euritan bustitzea…  aspertzen garenean sortzaileago bihurtzen gara, eta sormen honi erantzun bat eman behar diogu.  Haurrek askotan gure laguntza beharko dute honetarako. Ahal badugu, beraiekin zerbait egiten hasi gero beraiek jarraitzeko. Guk, heldu moduan, aukera gehiago ezagutzen ditugu.

Ideien kaxa bat sortu: Aspertuta daudenerako egin ditzaketen jarduerak idazten joan eta hauek kaxa baten barruan sartzen joan, gero behar dituzten momentuetan erabili ahal izateko.

Ez egin ezer. Ez izan beldurrik. Testuingurua aberatsa den bitartean,  utzi aspertzen, frustrazio momentu bat biziko dute eta garuna martxan jarriko da. Aurkituko dute egiteko zerbait. Batzuetan, ideiak eta jolasak eskaintzeko presioa sortzen zaigu, eta hau etengabe egitea ere ez da onuragarriena. Haurrak berak aurkitu dezake zeregin bat guk ideiek eman gabe. Hau beti egiten badugu, agian haurrari esperientzia ezberdinak bizitzeko aukera kenduko diogu, baina esan bezala, batzuetan aukera bat da.

Guraso.eus egitasmoan beste kolaboratzaile batzuek ere heldu diote gai honi, Nerea Agirre eta Itziar Bartolomeren testuan dira azpiko hauek: