Mireia Centeno: “Helduok egunerokotasunean izugarrizko errespetu faltak ditugu haurrekin eta nerabeekin”

Hezibideko psikologoa eta psikopedagogoa da Mireia Centeno eta 0-5 urte bitarteko seme-alabak dituzten gurasoentzako errespetuan oinarritutako hazierari buruzko saioak egiten ari da Arrasaten.

Errespetuan oinarritutako hazierari garrantzi handia ematen zaio gaur egun. Zertan datza?
Kontuan hartu behar dugu haurra pertsona bat dela eta gure parean kokatu behar dugula. Goitik begiratu izan da haurra askotan, gu baino gutxiago izango balira moduan orokorrean. Guk beraiei erakutsi egin beharko bagenie moduan, eta askotan gehiago da haurrak gidatzea.

Guk egokitu behar dugu umeen beharretara apurka-apurka garatzen joan daitezen eta eta helduen mundura egokitzen joan daitezen. Askotan entzuten da haurrek edo nerabeek ez dituztela gurasoak eta irakasleak errespetatzen. Ez gara konturatzen helduok egunerokotasunean izugarrizko errespetu faltak ditugula haurrekin eta nerabeekin. Gutxiago balira moduan tratatzen ditugu, jakingo ez balute moduan… Eta azkenean horrek guztiak eragina dauka.

Errespetuen oinarritutako haziera da umeek dituzten beharretara egokitzea; izan ere, behar batzuk dituzte eta ez baldin baditugu kontuan hartzen eta errespetatzen gatazkak sortzen dira.

Gurasoak konturatzen dira errespetu falta horiek ditugula?
Askotan ea. Inertziaz jokatzen dugu eta errespetu falta maila desberdinak daude. Errespetu falta nabaria izango litzateke hitz bortitzak erabiltzea, jotzea —gaur egun ez da legala—…, baina errespetuzko hazieran ez goaz hainbeste horretara baizik eta gauza  sotilagoetara. Esaterako, haur txiki bat negarrez ari denean eta besoetan hartzen ez dugunean. Edo pentsatzen dugunean haur txiki batek gau osoan egin behar duela lo eta bere sehaskan. Azkenean, ez gara kontziente haur horrek behar batzuk dituela. Kontaktu beharra, adibidez.

Beste kasu bat: bi urteko haur bat etxean dago eta dena ukitzen hasten da eta horren eraginez gauzak botatzen ditu. Haurrak esploratzeko beharra du. Senetik datorkio. Espazioa behar horretara egokitu beharko dugu. Bi urteko haur bati ezin zaio eskatu eserita eta geldirik egoteko.

Behar horiek ezagutzeak laguntzen du gauza hobeto ulertzen?
Zalantzarik gabe. Guraso eskoletara etortzen diren guraso askok pentsatzen dute gauza guztietarako soluzioak ematen ditugula hemen, eta saiatzen gara egoera ezberdinetan jartzen eta soluzioak topatzen. Baina, azkenean, helburu orokorra da ulertzea eta ezagutzea haurraren garapen naturala zein den.

Ulertzen badugu haur batek egiten dituen gauzak berezkoak direla izugarrizko aurrerapenak lor daitezke. Gai izango gara pazientzia gehiago izateko eta zenbait jarreraren aurka jo beharrean horiek onartzeko.

Helduen haserrealdien inguruko lanketa ere egiten duzue. Ikas daiteke haserrealdiak kudeatzen, ezta?
Ulertu behar dugu guk ere baditugula emozio batzuk. Gure sena ere hor dago. Hemen ere helburua da nola funtzionatzen dugun ulertzea eta hortik abiatuta hori bideratzen ikastea. Azkenean, guk ere badaukagu agresibitate sen hori. Gertatzen dena da askotan ez garela konturatzen erasotuak sentitzen garenean iristen garela zenbait egoeratara. Hor kontua da gure seme-alabek ez gaituztela erasotu nahi. Hori pentsatzen dugu askotan baina ez dira gure aurkari. Ez dira gure okerrerako ari baik eta beraien ongizaterako. Hori ulertzea ere garrantzitsua da.

Eztanda egiteko puntuan gaudela antzematea da gakoa?
Hori da. Zaila da eta entrenamendu bat behar da, baina ulertzen badugu haurraren funtzionamendua eta bere garapen naturala zein den zailagoa izango da haserrealdi puntu gorenera iristea. Lehenengo lana prebentzioa da.

Egia da, baita ere, nork bere izaera duela. Azkar haserretzen den pertsona banaiz landu egin beharko dut kontu hori nire seme-alabek ondorioak ez pairatzeko.

Errespetuaren haziera lekua egiten doa gure gizartean, ezta?
Bai. Sei edo zazpi urte dira gaia lantzen hasi nintzela eta konturatu naiz ordutik gehiago lantzen dela guraso eskoletan. Gehiago hartzen da kontuan bestelako esparruetan ere. Eta noski gehiago jartzen da praktikan. Haur-eramaileak, esaterako, haurren beharrak kontuan hartuta hasi dira erabiltzen eta gaur egun askoz ere gehiago ikusten dira.

Argazkiaren iturria Hezibide