Nahia Alkorta Elezgarai  Sabeletik Mundurako kidea eta Guraso.eus-eko kolaboratzailea da. Aitatasun baimenari lotuta, legedian egon diren azken aldaketen inguruan galdetu diogu, izan ere, edoskitzeak –eta batez ere baimenek edoskitzean duten eraginak– zentralitatea hartu du sareetako eztabaidetan.

Azken hilabeteetan aitatasun baimenean aldaketak egon dira… Hamasei astekoa da orain. Zer iruditzen zaizu?

Aitatasun baimena luzatzea berri ona da, zalantzarik gabe. Beharrezkoa da geroz eta baimen osatuago eta luzeagoak izatea. Bai gurasotasunean oreka gehiago lortzeko bidean, baita lan merkatuan emakumeak atzetik ez geratzeko bidean ere; baina batez ere, haurraren eskubidea da funtsezkoena: inguru gertukoenean eta denbora luzez bizi, hazi eta hezteko eskubidea. Beraz, hamasei astera luzatzea ospatzeko moduko berria da.

Bestetik, ustezko berdintasunerantz eginiko pausua da, baina haurraren eta amaren beharrak bazter uzten dituena. Hots, erabateko berri ona izateko, bien baimenak luzatzea eta batak besteari transferitu ahal izatea da garrantzitsua, familia bakoitzak bere egoera zehatzera egokitzeko aukera izan dezan eta haurrak, ahalik eta denbora gehien etxekoekin egoteko eskubidea izan dezan.

Amatasun baimenak oso ezberdinak dira herrialde batetik bestera. Suedian 480 egun, Kroazian 410, eta adibidez, Islandian, 90. Zein da gure egoera?

Egoera oso antzekoa da Ipar zein Hego Euskal Herrian. Baina iparraldean, aurrez beste bi haur dituen emakumearen kasuan –zein bikiak izatean–, baimena luzeagoa da. Halere, arazoa da amari dagozkion baimenak ez direla nahikoak ez ama ez haurrarentzat. Haurrak ama behar du, biologikoki zein atxikimenduaren ikuspegitik, eta amak haurdunaldiaren eta erditzearen ostean denbora behar du bere gorputza osatu eta berrezagutzeko –eta baita emozionalki egoera berrira egokitzeko ere–. Haurra jaio eta hamasei astera –edo lehenago, baimena jaio aurretik eskatu bada– ama eta haurra banatu behar izateak ondorioak ditu bien ongizatean.

Gainera, aspaldiko baimena luzatzeko eskaerari muzin egin zaio, eta guraso bakarreko familientzat ere ez da egokitzapenik egin; berriro ere, emakumeak nagusiki bazterrean utzi dira.

Edoskitzeari ere erreparatu behar zaio gai honen inguruan ari garenean… Zein tokitan geratzen da?

Osasunaren Mundu Erakundeak eta pediatria zein gobernu gehienen gomendioak dio amagandiko edoskitze esklusiboa dela sustatu behar den bidea, gutxienez sei hilabetez eta ondoren bi urtera arte –elikadura osagarriarekin batera, amak nahi badu–. Baina haurrak lau hilabete bete aurretik lanera itzuli behar duen emakumearentzat oso zaila da edoskitzea eta lana bateratzea gaur egun.

Haurraren osasunean bizi osorako onurak dakartza amaren esneak, eta hortaz, baita osasun sistema orokorrentzat ere. Ez dirudi zentzuzkoa denik amagandiko edoskitze esklusiboko garai horretan emakumeak lanera itzularaztea “gizonak zaintzaz arduratu daitezen”.

Azken urteetan, emakumeek oporrak pilatu edota ordaindu gabeko baimenak hartu dituzte egoera hauei aurre egiteko, eta orain ere, edoskitze hori mantendu nahi duten amek malabar dantzan aritu behar dira –oso egoera zailetan eta gainkarga izugarriarekin– aurrera egiteko. Edoskitzea, lan fisikoaz gain, emozionalki une oso berezia da eta hori babestea ezinbestekoa da.

Bularra ez ematea erabaki duen amak edo edozein arrazoi dela ematen ari ez denak ere eskubidea izan behar luke haurrarekin igaroko duen denbora ahalik eta luzeena izan dadin; esan bezala, alderdi emozionala eta atxikimendua ere eraikitzen ari baitira une horretan.

Hortaz, zer hartu beharko litzateke kontuan edoskitzea behar den moduan egiteko? Egungo baimenekin posible da?

Ausartuko naiz esaten gutxienez 9-12 hilabeteko baimen ordaindua behar eta merezi duela haurrak amarekin, edoskitze esklusiborako aldi hori lasaia izan dadin eta gutxika beste elikagaietarako trantsizioa ere lasaia izan dadin. Beste gurasorik badago, aita edo beste bikotekidea kasu, hark ere baimen bera izatea ez litzake ideia txarra, baldin eta batak zein besteak baimen hori elkarrekin partekatzeko aukera baldin badute. Oraingo baimenekin edoskitzea mantentzea lortzen duten amek zorionik beroena eta errekonozimendu osoa merezi dute; eta edoskitzea baldintza eta baimen murritzen ondorioz eten behar izan dutenek, babes osoa eta sistemak duen zulo handi hau onartzea. “Haurrak sei hilabetez ama-esnea behar du” esan eta hori eskaini nahi duena zigortzen duen sisteman gaude.

Esan duzu hainbatetan zaila dela edoskitzea eta lana uztartzea. Zeintzuk dira jendartean dauden erronka nagusiak?

Esan bezala oso zaila da, eta familia bakoitzak bere formula topatu behar du. Ez dago, tamalez, formula magikorik, eta lanaldia, haurraren adina, edoskitze mota edota amaren desioak faktore garrantzitsuak dira baimen osteko edoskitzea antolatzeko garaian. Uztartzea amaren sakrifiziotik lortzen da, eta hori da aldatu beharko litzatekeena. Amatasuna eta lana bateragarri izateko ez lirateke ez haurraren lehen hilabeteak sakrifikatu beharko ezta amatasuna bera lan mundurako oztopo izan beharko ere.

Zein mezu helaraziko zenieke gurasoei?

Aurretik esandakoaren haritik, bakoitzaren bidea desberdina dela eta norberak bere formula topatu behar duela. Gurasotasuna arantzaz beteriko arrosa ederra izan daiteke, eta arantza batzuk besteak baino errazago ekidin daitezke.

Bestalde edoskitzea gozatzeko dela, eta mina edo sufrimendua agertzen badira, emaginak, edoskitze taldeak edo edoskitze aholkulariak bilatu daitezkeela; laguntzeko gaude eta.

Eta aitatasun baimenaren luzapen hau jasoko dutenei gozatzeko esango nieke, eta amari eta haurrari bidea ahalik eta errazena egiteko.

Bukatzeko, dagokionari helarazi nahi nioke eredu guztiak kontuan hartuz haurren osasun globala bilatuko duten formuletan inbertitzeko, epe ertain eta luzean eragin oso positiboa izango duelako.

Etiketak: