Nahia Alkortari bere azken kolaborazioan oinarritutako elkarrizketa egitea proposatu genion. Elkarrizketa ezin grabatu eta audio mezuekin batu dugu bere hausnarketa.

Hazkuntza eta heziketa erronka diren garai honetan hiperexigentzia eta perfekzionismoak zeharkatzen du gurasotasuna maiz. Informazioa irentsi, formatu, zalantzan jarri, ikasi eta desikasi ia-ia obsesiboki aritzen direnen garaian (garen, zintzoa izateko) gure haurrak zoriontsu, pertsona onak, kritikoak eta askeak izatea dugu amets. Edo, akaso, helburu. 

Haurraren garapen fisikoa, motorea, emozionala eta kognitiboaren mugarriak identifikatzen ikasi eta normaltasunaren desbideratzeak noiz dauden ikusteko gai gara maiz. Lurrean eseri, jolastu, eskaintzen diegun material eta jakien inguruan hausnartu eta transmititu nahi ditugun baloreen inguruan lanketa sakona egiten dugu. Errespetuzko komunikazioa errespetuz komunikatuz lortzen dela gure buruari errepikatuz lehertzear -edo lehertu ostean- gaudenean. Gure emozioei izena jarri eta kudeatzen ikasten ari gara, haurrak hezteak badakarrelako ezinbestean gure burua heztea ere. 

Generoari loturiko rolak hautsi eta beraien gaitasunak potentziatu eta zailtasunetan alboan izaten ikasten ari gara, tresnak eskaintzeaz eta erabiltzen irakastearen garrantzia azpimarratzen dugu eta digute etengabe. Jostailua lapurtzen dion haurraren aurrean gure haurra babestu, mugak jarri eta aldi berean, indarkeria uneak saihestearen artean trebatzen gara eta ditugu. Denak desberdinak eta denak berdinak direla errepikatzen diegu eta baztertuta ikusten dugun haurrarengana gure seme-alabak gertura daitezen saiatzen gara. Gure haurra baztertua denean bera gertura dadin jolas eta proposamen desberdinak eskaini edo berarekin jolasten hasten gara. Badakigu eta, haurrekin heldu bat jolasten denean, bera hobeto sentituko dela eta beste haurrek ere maiz, helduarekin jolastea dibertigarri ikusten dutela (gai honek beste sarrera bat merezi du…). 

Enpatia eta besteen tokian jartzen irakasten diegu eta baloreak transmititzeko ipuin eta kontakizunak bilatzen ditugu. Haurrekin joaten gara justuak ez diren gauzak salatzeko ekintzetara eta une horiek baliatzen ditugu elkarrizketa sakonak sortu eta hausnarketa bultzatzeko. Zergatik gaude hemen? Beti da aukera zoragarria mundu hobe batean behar ditugun baloreak lantzeko: feminismoa (eta malkoak ihes egiten dizu gora borroka feminista! ozen oihu egiten duen haurraren alboan), genozidioa salatu eta antimilitarismoa, ekologismoa, euskara, hezkuntza… zenbat balore eta zenbat aukera beraien begietatik eta mundua ikusteko modutik ikasteko.

Eta justu, diren pertsonaz harrotasuna sentitzen hasten zarenean eta beraien izaera miresten hasten zarenean hasten da sozializazioa bere aurpegi bortitzena erakusten. 

Harreman sozialak ez baitira errazak eta etxe batean balore direnak bestean ahultasun edo garrantziarik gabeko kontuak direlako. Sozializazioa jaiotzetik hasten da eta berdinen arteko harremanek pisua hartzen dute eskolaratzearekin batera. 4 urte inguruan hasten dira somatzen taldetxoak eta harreman desorekatuak. Adin horretan interes eta jolas behar antzekoek mugitu ohi dituzte eta baztertze intentzionala ez da ohikoena, orokorren kasuala baizik. Garrantzitsua da, hala ere, adin horretan agertzen diren dinamikak behatzea eta beharrezkoa denean esku hartzea. Jolas bortitzak eta eraso fisikoek tokia izan dezaketen uneak izan daitezke eta. Adin horretan agertzen hasten dira generoan bereizitako taldetxoak ere eta generoarekiko etxeetan egindako lanketen islak. Neska edo mutila den argi ez duen haurrak edo genitalen arabera dagokion komunak hautatzen ez dituztenek, ile luzea, belarritakoak, gonak edo galtzak izan daitezke presio lagun artean. 

Arropa zehatz bat lagunek esandakoaren arabera erabiltzen uztea izan daiteke lagunartearen eraginaren adierazle argia adin horretan. 

Adinean gora joan hala, berdin arteko harremanek denbora eta garrantzia handiagoa hartuko dute. Helduekin eta etxean egoteko aukerak gutxituz doaz eskola ordutegia eta parke edo/eta eskolaz kanpoko ekintzen eta, hortaz, adinkideen arteko denborak areagotuz. Denbora objektiboaz gain, emozionalki ere, garrantzia handiagoa hartuko dute harreman horiek eta nerabezarorako bidean, harremanak eraikitzeko probak egiteko garaia heltzen da. Lagunartea topatzea zail bihurtzen da maiz, eta interesez gaindi, bestelako estereotipoek eta baloreek hartzen dute tokia. Lapurtzea gaizki dagoela barneratua duen haurraren lagunartean litxarreriak lapurtzen hasiko dira akaso, eta hor, baloreen talka horretan haurrak bere tokia topatzearen erronka izango du. Berdin bullingaren lehen agerpideetan itxuragatik, generoagatik, arrazagatik edo beste edozein aitzakia hartuta, beste pertsona bat gaizki tratatu, baztertu edo ghostinga egiten hasten direnean. 

Etxeko eta beretzat dituen baloreak zalantzan jartzen dira pertenentzia sozialaren izenean. 

Pertenentzia soziala ezinbestekoa da bizitza osoan eta bereziki, lagunartearekiko nerabezarora gerturatzean. Taldeko parte izatea, helburu berak partekatzea eta komunitate sentipenak pisu handia hartuko dute eta haurrek, maiz, ezinegona sentitzen dute etxeko eta kanpoko munduen artean. 

Are gehiago, egokitu zaien lagunartea eta etxeko mundua oso desberdinak direnean (bai, egokitu erabili dut, guk erabaki dugun eskola, parkea, herria edo eskolaz kanpoko eremua aukeratzerik ez dutelako). Helduoi ere egokitzen zaizkigu on egiten ez diguten espazioak eta izugarri kostatzen zaigu mugak jartzea; beraz, lagun zehatz bat edo jarrera zehatz baten aurrean urrundu edo mugak jartzea eskatu/exigitzeko tentazioa duzunean, hartu arnasa. Akaso ez du beste lagunarterik edo aurre egiteak izango duen ondorioaren beldurra du. 

Oinarrizko balore sozialak adostuak ez diren jendarte honetan, adin eta une batzuetan, lagunartearena gailenduko dira. Zuen etxeko oinarriak zehaztu eta balore horietan hezteak, aldiz, hausnarketa sustatu eta kritikoa izateko aukerak eskainiko dizkio; elkarrizketa deserosoak, sarri, zurekin. Zerbait gertatu dela somatzen duzunean edo kontatzen dizunean, hartu arnasa. Ez epaitu eta egin galdera irekiak. Une hori, ziurrenik, ez da zure diskurtsoa eta baloreen dekalogoa defendatzeko. Alderantziz, utziozu berari bere kontraesanak ikusten eta azaltzen. Berdin gustatzen ez zaizun film bat edo reels bat ikusten topatzen duzunean edo kalean ikusi duzuen zerbaitek zeharkatzen zaituenean. Egin bidea elkarrizketei. Eta beharrezkoa bada, hurrengo egunean hartu neurriak edo azaldu zure ikuspuntua. Utziozu izaten. 

Lagunarteko haurren harremanetan, helduen artekoetan bezala, patroi toxikoak, indarkeriazkoak eta errespetuzkoak agertuko dira. Eta beraiek izan behar dira identifikatzeko gai, eta beraien adin, ahalmen eta beharren arabera, era batera edo bestera jokatuko dute. Noski, beharrezkoa denean babestuz eta neurriak ezarriz jokatzea dagokigu. Baina maiz, gure interbentzioa beharrezkoa ez denean sartzen gara. 

Pantailen erabileraren gorakadak, etxeetako irizpide desberdinen talka eta gaztetxoei bideraturiko sare eta produktuetan diskurtso matxista eta faxisten indartzeak, etxeko balore sendoak izatea ezinbestekoa bihurtu du. Talka horrek bakarrik lor baitezake irizpide kritikoa sortzea eta lagunartearen korronteak ez beti botere gehien izatera. 

Ezin duzu dena kontrolatu eta ez dagokizu gainera. Heztea, jendarte osoak egiten duen lana baita, onerako eta txarrerako.