Ipuinak, istorioak, poesiak, kontuak kontatzearen plazera aldarrikatu nahi dugu idatzi honekin, guraso edo heldu moduan kontatzea, narratzea, ahoz gora, liburu bat irakurtzeak  lasaitasuna dakarrelako. Lasaitasuna eguneroko bizitzak inposatzen digun abiaduraren aurrean. Testua Rosa Tizianok italiarrak  idatzitakoa da.

Entzunez irakurtzea

Gaur egun, gure eguneroko bizitza abiaduran oinarritzen da. Behar dugun guztia hartzeko eta balio ez digun guztia ezabatzeko erabiltzen dugun abiadura. Dena prest egon behar da gertaerak bizkortzeko. Barazkiak zurituta eta moztuta saltzen dira, etxeak aurrefabrikatuta daude, eta irudiak ere eginda daude, beste batzuek sortuak. Horrela, denbora aurrezten dugu eta ez ditugu irudi berriak eta pertsonalak asmatzen. Adibidez, telebistan irakasten dutenak, pentsamendua geldiarazten dutenak, ametsak eta desioak kolonizatzen dituzte. Ez dut ezer irudien aurka, noski, balio dute, eta irismen handikoak dira, giza funtzio psiko-fisiko guztiak aktibatzen dituztelako. Baina alde handia dago gure begiekin ikusten ditugun irudien eta gure pentsamenduetan sortzen direnen artean, norbaitek zerbait kontatzen digun bitartean.

Narrazioak bizitza soziala berritzen duela dio Brunerrek, “Esanahien merkatu etengabea” ahalbidetzen duelako. Pentsamendu kritikoaren garapena kontzientzian eta aktiboki entzuteko deszentralizatzeko gaitasunean sortzen da. Duela berrogei urte arte, maitagarrien ipuinak, pasadizoak eta olerkiak kontatzeko ohitura zegoen. Haurrak ez ziren presaka ibiltzen. Ipuina zenbat eta luzeagoa izan, orduan eta denbora gehiago eman zezaketen haurrek helduekin, entzuten. Esanahiaren ikerketa bat zegoen. Gaur egun ez da kontatzen. Sarritan haurrei ipuinak irakurtzen zaizkie edo liburu baten aurrean bakarrik uzten dira, edo, narratzaile birtualen bidez istorioak ikustera honbidatzen ditugu.

Narrazioa abegi gisa

Narrazioa abegi egiteko modua da, eta sakonean eragiten die bai kontatzen dutenari bai entzuten duteei ere.

Narratzaileak ongietorria ematen digu bere munduan sartzeko eta entzuleen munduarekin elkarreragiteko prest dagoela adierazten du: gonbidatu egiten ditu eta gonbidatzen ere uzten du bere burua.

Narratzaile eta entzulearen arteko bilerak biak suspertzen ditu. Orrialde idatzi bat da, zerbait bizia bihurtzen dena. Entzundako irakurketaren gustua da.

Benetan gertatzen dena trukea da, jarduera honen bidez idazlea ere aberastu egiten da. Egile bat ezin da isolatutzat jo, komunitate baten parte da, gizarte baten barruan bizi da eta gizarte horren parte izan behar du besteekin elkarreraginean.

Narrazioa erabakirako gonbidapen gisa


Komunikazio batzuek ez dute zentzurik, ez dizute ezer uzten. Adibidez, itxarongeletan izandako elkarrizketak, tren batean ezezagunen artean esandako hitz hutsak. Narrazioa beste zerbait da, interakzioa bilatzen du. Denbora igaro ahala kontatutako gertaerak batzen dituen lotura sendo batek “prest egotera” gonbidatzen gaitu beti, kontzentrazioa galdu gabe. Gertaera hutsalak gure parte-hartzea merezi duen zerbait dira. Kontatutako istorioa solaskideari dagokio, narratzaileak bere parte-hartzea sentitzen duen intentsitate berarekin. Entzulea abentura honetara bultzatzen dute, ipuinaren parte balitz bezala sentitzen delako. Parte-hartzearen indarra ez dator kontzeptuen zorroztasunetik. Gertaera horiek olatu hunkigarri batek ekarri dizkigu gogora, gure sentitzera garamatzana, protagonistak oso urrunak izan arren. Kontalariak errealitate kontatua maite du eta besteek ere maitatzeko moduan egiten du; horregatik, banaka erabakitzeko gonbidapena itzultzen da: “Kontuz ibili! Zuk ere baduzu zerikusirik istorioarekin.” Axolagabekeriaren tentazioa gainditzen duena. Narratzaileak erabaki ausart eta arriskutsua eskatzen du: historiaren logikaren alde egotea ala ez. Ez du larriki egiten, erabaki bat besterik ez du eskatzen, bere istorioa kontatzen duen bitartean.

Narrazioa sorpresa gisa


Kontakizunaren bidez ziur zaude besteek parte hartuko dutela, harritzeko gaitasuna duelako, bere mundu proprio ezezagun eta deszifraezina eztabaidatzeko gaitasuna duelako. Sorpresaren zorabioa sentitzea onartzen dutenek ezagutzen ez dutenaren aurrean jartzeko gaitasuna dute. Narrazioa mirariak sortzeko gai da, oraindik esperimentatu ez den abentura baterantz hedatzen delako. Eta hori inoiz berdina ez den sekuentzia batekin, matematikako teorema bat deabrutu nahi denean gertatzen den gauza bera da. Gertaera errealen segida amaigabean, historiak batzuk baino ez ditu aukeratzen eta “ipuin” izaten jarraitzen duen modu batean antolatzen ditu. Kontatzen dena baino errealitate zabalago eta solemneagoari aurre egin behar dio.