Nire seme-alabak hizkuntz arazorik al du?
Maiz gurasoak arduratuta gerturatu izan zaizkit, beraien seme-alabek hizkuntza arazorik duen galdetuz. Gurasoen kezkei erantzun asmoz, ondorengo lerroetan pauta batzuk idatzi ditut. Honetarako, guraso.com-eko aldez aurretik argitaratu izan ditudan kolaborazio artikuluei erreferentzia egingo diet, hainbat gai errepasatuz.
Andaluziako logopeden elkargoak, gurasoei beren haurrek hizkuntz arazo arruntenak detektatzen laguntzeko baliagarri izan dakieken artikulu interesgarri bat idatzi du.
Maiz gurasoak arduratuta gerturatu izan zaizkit, beraien seme-alabek hizkuntza arazorik duen galdetuz. Gurasoen kezkei erantzun asmoz, ondorengo lerroetan pauta batzuk idatzi ditut. Honetarako, guraso.com-eko aldez aurretik argitaratu izan ditudan kolaborazio artikuluei erreferentzia egingo diet, hainbat gai errepasatuz.
Silaben ahoskera desegokia, hitz toteltasuna, hizkuntz garapenaren atzerapena, … Arazo hauek izan ohi dira gurasoak logopeden gabinetera kontsulta egiteko bideratzen dituzten arrazoietako batzuk. Edozein arazo azkar detektatzeko, garrantzitsua izaten da hauei buruz oinarrizko ezagutza bat izatea.
Hona hemen kezka txiki horiei erantzuna ematen laguntzeko jarraibide batzuk:
Dislalia: (Dislalia, haurrengan ohikoena, eta identifikatzen errazena den hizkuntz arazoa. 2012ko azaroaren 29an argitaratua).
Hitz egiterakoan, doinu isolatu baten artikulazio desegokian datzan arazoa da, hau da letra bat jan, aldatu, ordezkatu edo distortsionatzea. Hau, hitz egiteko erabiltzen dugun ahoko organo baten kokapen desegoki batek eraginez izan ohi da (ezpainak, mihia, ahosabaia…). Beraz, honek ez dauka bere gain inongo arazo organikorik, funtzionalitate arazo bat baizik ez da.
Dislalia, edozein doinuren arazoa izan daiteke, baina arruntenak honako hauek izaten dira /S/ (sigmatismo deitzen zaio) eta /R/ (rotacismo ere deitua), baita ere kontsonante taldeetan (bra, pra, cra, fra, bla, tla, dla, askotan erdiko kontsonantea jaten delarik…).
Hizkuntz atzerapena: (Hizkuntza edo mintzairaren garapenaren atzerapena. 2012ko ekainaren 28an argitaratua).
Hizkuntza atzerapena, haurraren adinerako ebolutiboki hizkuntza heldugabe eta atzeratu batean datza. Ez da hizkuntza bera eraldaturik dagoela, zera baino ez da: Araututako parametroak errespetatuz, hizkuntzaren garapena ez dagokiola bere adineko haur bati, adin gazteagoko haur bati dagokiola baizik.
Arazo hau duten haurrak lehenbailehen detektatzen badira, errazagoa izaten da logopedaren lanaren laguntzaz, hizkuntzaren normaltasun batera heltzea.
Hizkuntzaren desoreka zehatza (trastorno específico del lenguaje TEL):
Hizkuntz atzerapenarekin alderatuz, TEL duten haurrek, ez dute hizkuntza heldugabe bat bakarrik, hizkuntz anomalo bat ere erakusten dute. Ulermen eta adierazpen hizkuntzan, esanguratsua den defizit bat azaltzen dute; CI-a (koziente intelektuala) normaltasunaren barruan egonik, hizkuntza semantiko eta pragmatikoan ere arazoak nabarmentzen zaizkie, inongo arazo neurologikorik eta entzumen galerarik izan gabe.
TEL-aren sintomak, larriak izan ohi dira eta baita luzeak ere (orokorrean hizkuntza atzerapena baiño luzeagoak). Lehen bai lehen logopedaren parte-hartzea eta lana ezinbestekoa da. Tratamenduak luzeak eta sakonak izaten direlarik.
Hitz toteltasuna: (Hitz toteltasuna. 2011ko ekainaren 23an argitaratua).
Komunikazioaren arazo bat da eta mintzairaren arintasunari egiten dio kalte. Mintzairan disfluentziak zor ditzake eta soinuen errepikapena eragin (t.., t.., t.., telebista), silaben errepikapena (ma.., ma.., ma.., mahaia), hitzena (baina, baina, baina… e, e, eman hori) edota esaldien luzapenean eragin dezake (eeeeee, etorri (isilunea)……. Ho, ho, hona). Disfluentzia hauek giharren tentsioekin batera joan daitezke, keinuak, buruaren mugimenduak…
Hitz toteltasunaren garapena aldakorra izan daiteke, batzuetan gutxiago, bestetan disfluentzia gehiago. Hala ere 2 eta 5 urte bitartean ez dira esanguratsuak izaten, eta ez da komeni kasurik egitea. Blokeoek adinean aurrera doazela jarraitzen badute, tratamenduan hastea komeni izaten da. Hala eta guzti ere, haurrarentzat hobe izaten da, tratamendua ahalik eta kontzientzia gutxien daukanean hastea. Honen inguruan gurasoek kezkarik izanez gero, logopeda batengana zuzendu behar dira. Horrela, trastorno bihurtzen ari den edo ebolutiboa den bazter daiteke, eta lehenbailehen lanean hastea komenigarria da.
Disfoniak: (Ahotsa zaintzen. 2011ko azaroaren 18an argitaratua).
Eskola garaian, gero eta arruntagoak dira ahots arazoak: haurrek garrasi egiten dutelako, katarroak izaten dituztelako, negar egiten dutelako eta abar. Haurrak ahotsa urratuta duela entzuten bada ezinbestekoa da otorrinoarengana joatea eta ondoren logopedarengana, gerora ahots arazoa handitu ez dadin.
