Irati Pagoaga 2011

Oraingo honetan aztertu edo komentatuko dudan gaiak azken aldian zer pentsatu dezente ematen dit. Kontua zera da: helduok umeei geroz eta okerrago hitz egiten diegun susmoa daukadala. Parke, eskola edo umeen guneetan belarria pixka bat adi jarriz gero, erraz jabetuko gara hemen aipatzen ari naizena. Geroz eta hizkuntza kaskarragoa erabiltzen dugu.

Hona hemen besteak beste adibide izan daitezkeen batzuk:

  • Gaur kakotas egin duzu.
  • Bota niri pelotita.
  • Ni tein naiz, otaba?
  • Galletita jango duzu?

Horrelako esaldien aurrean zer egin, edo nola jokatu? Garbi dago umeen eredua heldua dela eta imitazio bidez ikasten dutela. Umeak imitatuz barneratzen du dena. Horrek esan nahi du, ematen diegun eredua egokia ez bada, nekez sortuko dituela esaldi egokiak. Azken finean, haurrak hizkuntza erreferentzia desegokia izango duelako.

Badago joera bat umeei sinple hitz egiteko. Ez dago zalantzarik umeekin esaldi errazak erabili behar direla, umeen ulermen maila edo abstrakzioa ez dagoelako helduon pare. Baina sinple hitz egiteak ez gaitzala eraman gaizki hitz egitera. Nire irudipena bide honetatik baitoa. Hainbeste sinplifikatu nahi dugu, euskarak berez dituen forma jatorrak ahaztu eta gainera eredu okerrak ematen bukatzen dugula. Hortaz, erabili egitura errazak, zuzenak eta lexiko egokia. Hona zenbait adibide:

  • Gaur kaka pila galanta egin duzu. / Hau da kakatzarra egin duzuna. / Zelako kakamordua (kakamokordua).
  • Bota niri pelotatxua.
  • Ni zein naz, osaba?
  • Galletatxua jango duzu?

Hariarekin jarraituz, lexikoaren gainean tradizio landua daukagu euskaraz, eta material asko dago jasota. Material interesgarria eta erabilerraza aurki daiteke haur hizkeraren gainean besteak beste:

http://uztarria.com/euskara/doku/11

http://www.erabili.com/zer_berri/berriak/dokumentuak/2006/alkarbide_aireportua__kuku.pdf

http://guraso.com/fitxategiak/arrasatekoumeberbetia

Laburbilduz, pentsa dezagun gure umeei eskaintzen ari garen hizkuntza ereduaz. Gehiegi nahastu gabe ere ondo hitz egin dezakegu eta jo dezagun forma errazetara eta gure umetako hiztegira. Ez dago zertan gauza berriak asmatzen ibili beharrik. Eredu zuzena eskaintzea garrantzitsua izango da hizkuntza bera ondo finkatzeko. Garbi dago ama hizkuntza ondo finkatzen bada, gainontzekoak ikasteko ere berme egokia izango dela.