Pandemia honek sentimendu eta sentsazio arraroak eragin ditu jendartean. Txertoaren inguruan hautua egin beharrak areagotu egin du sentimendu nahasmen hori senideen artean, lagunartean, eskolan, parkean, kultur zein aisialdi espazioetan.

Haur eta gazteak gaixotasunaren eroale izateagatik jasaten ari diren presio soziala ikaragarria da: PCR frogak, muxukoaren erabilera, etxealdiak, maite duten senide eta lagunekiko kontaktu eza… Sistematikoki betearazten zaizkien osasun neurriek nabarmen kaltetzen dute haien osasun integrala, ez bakarrik maila fisikoan, baita maila afektibo, psikologiko eta sozialean. Oso gogorra eta neketsua izaten ari da bi urte luzez jasaten ari garen amesgaiztoa. Hau gutxi balitz, Covid pasearen neurri diskriminatzaileak gehiago zaildu du ainbat haur, gazte zein familien egunerokotasuna.

Eskuartean dugun panorama tristea da, berria da, ulerkaitza eta berau kudeatzeak erronka berria suposatzen digu guztioi. Elkarbizitzaren eta aniztasunaren alde eginiko lan guztia zapuztera datorren olatua bailitzan, pandemia honek oso denbora gutxian erabat aldatu ditu gure jendarteko balore eta jarreren multzoa.

Alarma egoerak hauspotuta, haur eta gazte batzuk medikamentu esperimentalarekin txertatuak izan dira eta ohikoa bihurtzen ari da txikienei entzutea “ nagusia zarenean txertoa jarriko zara”, heldutasun eta elkartasun ikonotzat darabilten kontzeptu berria.

Paradoxikoki, haurtzaro eta gaztaroan, gehiengoa gaixotasunari aurre egiteko immunea da eta ondo dakigunez, Covida ez da haientzako mehatxu. Haur eta gazteekin soilik osaturiko mundu batean Covidak ez luke eritasun pandemiko baten izendapena izango, eta haurrak medikamentu esperimental batekin txertatzea arduragabekeritzat joko genuke.

Bestalde, ezin da pandemia soilik osasun kontu isolatu gisa ulertu. Osasungintzatik haratago, mundu mailako estrategia ekonomiko geopolitikoaren kontestuan kokatu beharreko gaia da (ikus adituen analisia: Adrian Celaia, EKAI Center, “Berrabiarazte aroa” ).  Gure bizitza ohiturak kolokan jartzeko eta orain arteko gizarte arau eta legeak abiadura bizian aldatzeko indarra duen fenomeno batean aurrean gaude. Gai potoloa denik ezin uka.

Momentu historiko kritiko honekin lotutako emozio bat nabarmentzekotan beldurra aipatuko nuke. Beldurra librea da eta jatorri ezberdina du bakoitzarengan. Izan daiteke sentitzea beldurra gaixotzeari, heriotzari, gaixotasuna ingurukoei transmititzeari, beldurra pentsamendu ofizialarekin bat ez datorren iritzia emateari, beldurra distopiari, lana galtzeari, bazterketa sozialari, pobreziari, eta izango da, noski, beldurra inongo momentuan sentitu ez duenik ere, noski! Baina jakin badakit, pandemian hartutako erabaki pertsonal askok beldurrean eta informazio nahasmenean duela jatorria. Beraz, gure ekintzatako asko ez dira guztiz funtsatuak izan eta are gutxiago askeak, presio mediatiko eta soziala ikaragarria izan baita.

Beldurraren menpe denbora luzez bizitzeak, ondorio larriak ditu osasun indibidual eta sozialean: pentsamendua, arrazoitzeko kapazitatea, hausnartzeko gaitasuna edota afektuak kudeatzeko modua eraldatu eta blokeatu dezake. Honen ondorioz, esanguratsua da halako gai ezezagun eta berri baten aurrean debaterik eza, eztabaida zientifikoaren ekidite sistematikoa, beldurra eta mandatarien aldetik, “nik esan eta zuek egin” ematen ari den formula diktatoriala.

Marra gorriak pasatzen ari dira haur, gazte zein heldu disidenteekin. Pentsamendu ofizialarekin bat ez datorrena diskriminatzen, gutxiesten eta zigortzen ari da gizartea eta hori pandemia baino gaitz larriagoa da: aniztasunarekiko intolerantzia eta errespetu eza. Hori bai da beldurgarria eta uste dut badela garaia egoera honi planto egin eta gizarte osasuntsuago baten alde borrokatzeko.

Denbora ez da alferrik pasatzen eta pandemiaren hasieran zalantzaz eta beldurrez baginen, gaur egun ebidentzia nahikoa dago txertoaren zein musukoaren erabileraren efikaziaren inguruan irakurketa eta analisi pausatuago bat egiteko.  

Ez dezagun iparra galdu. Kontua ez da txertatu eta ez txertatuen arteko guda hauspotzea, horrela ez goaz inora. Uler dezagun alboko familiaren hautua edozein delarik, eskubide osoa duela horretarako. Ez da epaia, baizik desberdintasunaren onarpena behar duguna, gure indarren metaketa. Beldurrean sustraiturik dauden emozio ezkorrei emandako lekua errekuperatu beharko genuke: mespretxua, gorrotoa, mendekua eta epaia ez dira sentimendu eraikitzaileak, destruktiboak baizik. Maitasunetik eta errespetutik elkarri begiratzeko momentua da, eskutik heldu eta hankaz gora dagoen gure gizarteaz arduratzeko garaia. Badago zer egin!

Txertatuak, ez txertatuak, maskara daramatenak eta ez daroatenak, bata eta bestearen erabilera selektiboa egiten dutenak, perfil guztietako ahotsak batzen ari gara haur, gazte zein helduak baztertzen dituzten arauak salatu eta guztion erabaki eskubidea defendatzeko.

Jendarteak orohar, eta gure haur eta gazteak bereziki, merezi du nagusiok heldutasunez eta arduratsu jokatzea tamaina honetako arazo baten aurrean. Eskola, aisialdi, kulturgune zein kirol esparruetan debatea bideratzeko beharra dago. Errespetuz, iritzi desberdinak onartu eta aberastasun horretatik abiatuta pandemiaren kudeaketa osasuntsu eta justuago baten eraikuntzan inplikatzea dagokigu.

Lan asko dago egiteko, pandemiak gogor astindu du gure mundua. Inguruko pertsona asko joan dira covidaren ondorioz, eta beste hainbeste osasungintzako kolapsoagatik ezin artatuak izan diren beste hamaika gaixotasunekin. Orain txertoaren albo ondorioen fasea dator eta dagoeneko badira txertoaren ondorioz gaixotasun kronikoak zein heriotza pairatu duenik ere. Bere buruaz beste egin duten gazte zein helduen kopurua ikaragarri igo da. Antsietatea, depresioa eta apatia hedatzen ari dira haur zein helduengan. Teknologiarekiko dependentzia maila nabarmen handitu da. Pertsonak zeuden lekuetan makinak, webguneak edo telefonoak daude orain. Bizitzaren kostea gora doa etenik gabe, eta berarekin pobrezia. Ez dut tremendista izan nahi, baina ezin dugu soilik covidari begira egon, beste guzti hau eskuartean izanik.

Pandemia hasierako ezjakintasun, misterio eta informazio nahasmena atzean utzi eta basoa kanpotik ikusteko duela bi urte baino erreminta gehiago ditugu orain. Osasuntsua izan daiteke norbere zilbor hestetik atera eta atzera-begirada hori ematea umiltasunez, xumeki. Gure arteko hausnarketa ezberdinak konpartitzeko momentua iritsi da, eta konfrontaziotik urrun, maitasunetik egin behar den ariketa soziala dela sinesten dut. Animatzen zarete?

P.D: Jarraian proposatzen dizuet pandemiaren ajeak utzi dizkidan eztabaida gai batzuk. Ziur nago guraso zaren horrek zure zerrenda propioa izango duzula, eta hori da politena, barrenean daramagun hori konpartitu, aireratu eta sendatzen saiatzea.

  • Hausanarketa 1: Osasuna ulertzeko modu asko dago.

Norberarena errespetatua izan dadin, besteena ere errespetatzen ikasi beharko dugu. Ez du balio nire ikuspegia bestearenaren gainetik jartzea, parekidetasunez onartu beharko da guk munduarekiko dugun ikuskera subjetiboa dela, eta ez dagoela egia absolutorik. Beste ikuskerak, ezberdinak izan arren, balio berbera dutela, maila berean daudela eta batzutan gainera, nirea aberasteko balioko dutela. Osasun sistemak asko du hobetzeko eta hori denon parte hartzearekin lor daiteke, eta ez esklusioarekin.

  • Hausanarketa 2: Elkartasun sena elkarbizitzarako zutabe garrantzitsu bat da.

Besteak zaindu edo laguntzeko  elkartasun bultzadak forma ugari hartzen ditu. Nire ustez solidario pedigria txerto honen inguruan hautu konkretu bat egin duten pertsonei egokitzea solidaritatearen esanahia guztiz desitxuratzea da. Ikuspegi murriztailea aplikatzen zaio askoz aberatsagoa eta polimorfikoa den elkartasun senari. Errealagoa eta justuagoa iruditzen zait onartzea guztiak garela solidarioak kausa batean eta insolidario hutsak beste hil ala biziko kausa askotan. Osasuntsua litzake honen inguran hausnartzea eta parekoa epaitu edo zigortu baino lehen, norberarekiko begirada errealago eta humilagoa garatzea.

  • Hausanarketa 3: Mundua txertatuak eta ez-txertatuen arteko dikotomian oinarritzea arriskutsua eta murriztailea iruditzen zait.

Txertoa jaso nahi duenak ez du zertan bere hautua komunitate guztiari inposatu, jarrera tolerantea izan beharko luke eta besteen erabakia errespetatu. Tristea eta bidegabea iruditzen zait txertatu ez diren gazte, haur zein gurasoek bai eskolan, kalean zein familian arrazoi horregatik seinalatzea edota baztertzea. Non geratu da hezkuntzan urteetan jorratzen ari garen “ezberdintasuna aberastasun iturri” printzipioa? Kontziente al gara taldean onartua ez den haur, gazte edo familiak sufritzen duen diskriminazioaz? Eskola, aisialdi-talde eta familiek asko dute hemen egiteko, aniztasunaren babeserako eredu izatea dagokie eta konfiantza osoa dut horretan ariko direla.

  • Hausanarketa 4: Covid pasaportea eskatzea ilegala da.

Txertoa hartu edo ukatzea hautu pertsonala da eta erabaki biak dira berdinak legearen aurrean. Ikus hau defendatzen duten legeen zerrenda .  Txertatu ez den familiak ez du zertan apartheid-a pairatu behar, ez eskolan, ez ospitalean, ez kultur ekintza batean, ez aisialdian. Osasun pasea, gainera, ez da osasun neurri bat, beraz, zertara dator ez txertatuen eta haien haurren eskubideen ukazioa? Gainera, pasaportearen bitartez, herritarra sartu nahi da beste herritarren kontroladore eta zigortzaile rolean. Hau osasuntsua al da? Norentzat?

  • Hausanarketa 5: Zaintza eta babes integrala.

Etxealdi eta itxialdiekin haur zein nagusien zaintza bermatzeko zailtasunak bizitzen ari gara. Momentuz, isolamendua eta txertoa dira pertsonak zaintzeko dugun estrategia ofizial bakarra. Bitartean, zaintzaren beste alderdi gehienak zintzilik geratu dira eta ez dute erantzun planfikaturik, ezta laguntza ofizialik. Etxealdia dagokion haurra nork zainduko du? Isolatua dagoen nagusia nork maitatu eta lasaituko du? Nola arindu eta hobetuko da lehen arretako zein egoitzetako profesionalen egoera estresante eta nekagarria? Nor eta nola ari gara zaintzen?