Rosa Barrio: “Benetan adoptatu nahi duten familiek hasierako ideiak aldatu behar izaten dituzte”

Orain gutxi egin dute Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Ume Alaia elkarteek batera antolatutako lehenengo ekitaldia: Implicados/as en la adopción. Reflexiones personales y profesionales jardunaldia, Gasteizko Biltzar eta Erakusketa Jauregian. Gipuzkoako Ume Alaia elkarteak 234 familia ditu bazkide, Bizkaiko elkarteak 300 bat ditu, eta Arabakoak, iaz sortuak, 30 bat.

Norendako da Ume Alaia eta ze zerbitzu ematen ditu?
Adoptatzeko interesa duten pertsonendako elkartea da. Batez ere, gure bazkide dira umeak adoptatu dituzten familiak, baina oraindik adoptatu ez duten banaka batzuk ere baditugu. Horrez gain, gure bazkide dira ere seme-alaba adoptatuak diren helduak.
Etengabeko formazio programa eskaintzen dugu; hilero antolatzen dugu ekintzaren bat, eta adopzioan edo hezkuntzan adituren bat dator hitzaldia edo jardunaldiak egitera.
Egokitasun agiria baduten baina adoptatzeko zain daudenendako tailerrak ere ematen ditugu; baita dagoeneko seme-alaba etxean duten gurasoendako tailerrak ere. Horietan, eguneroko arrakastak eta zailtasunak konparti ditzakete. 5-6 urtetik aurrerako umeek gaitasunak indartzeko tailerrak ere baditugu; nerabeendako bi tailer, eta seme-alaba nerabeak dituzten gurasoendako beste bat. Bakarkako aholkularitza psikologiko zerbitzua eta hezkuntza-aholkularitza programa ere badauzkagu.

Zenbat familia daude adoptatzeko zain?
Gipuzkoan, 200 eta 300 artean.

Ze tramite egin behar dituzte?
Gipuzkoako Foru Aldundiak du adingabekoen babes eskumena, eta adopzioa adingabekoen babes neurri bat da; beraz, lehenengo, Aldundiak ematen duen formazioa jaso behar dute. Adopzioa zer den informatzen dituzte, eskaera-dokumentuak ematen dizkiete eta egokitasun balorazioa egiten diete; adoptatzeko pasaporte bat modukoa da hori.

Gero, atzerrian adoptatu behar badute, beste herrialde horren eskaerak bete behar dituzte: kasu batzuetan, 30 urtetik gorakoa izatea; edo ezkondutako bikotea izatea.

Ze laguntasun jasotzen dute familiek prozesuan zehar?
Adoptatzea zer den hobeto jakiteko aukera dute; adoptatu aurretik zein adoptatu eta gerorako laguntasun zerbitzuak daude; eta adoptatu eta gerorako zerbitzuak bai Foru Aldundiak bai Ume Alaiak ematen dituzte.

Badago hemen bertan adoptatzeko aukerarik?
Nazioarteko adopzioa ikusten da gehien, baina orain, bertarako eta atzerrirako adopzio eskaerak oso parekatuta daude. Nazioarterako gutxi dira orain, azken urteotan asko gutxitu delako kopurua, baina, herrialde askotara doazenez, oraindik ume gehiago adoptatzen dira nazioartetik hemen bertakoak baino. Gainera, gurean, zorionez, ume gutxiri egiten zaio uko eta horregatik gutxi daude adoptatzeko moduan.

Ze herrialdetan egiten dira adopzio eskaera gehien?
Gaur egun Gipuzkoan dauden ume adoptatu gehienak Kolonbia, Txina, Errusia, Etiopia, Errumania, Ukrainia eta Bulgariakoak dira. Oraingo eskaera gehienak Errusiara eta Kolonbiara doaz. Eskaera bakarra dute Afrikako zenbait herrialdek, Latinoamerikako batzuek (Mexiko, Honduras…) eta Asiako batzuek (India, Filipinak…).

Zergatik herrialde horiek eta ez beste batzuk?
Familiek, lehenengo, honi begiratzen diote: espedientea agudo samar ebatziko duen herrialdea izatea eta, gainera, ume txikiak ematea adoptatzeko. Baina, benetan adoptatu nahi badute, ideia eta asmo horiek aldatzen joan behar dute. Azkenean, euren egoera herrialdeak eskatzen duenarekin bat datorren begiratu behar dute; bestetik, ume txiki osasuntsuak gero eta gutxiago dira; eta herrialde askok behar bereziak dituzten umeak adoptatzeko gertu dauden familiei bakarrik ematen diete adoptatzeko aukera: ume nagusitxoagoak –5, 6 edo 7 urtekoak–, anai-arreba multzoak edo osasun arazoren bat edo desgaitasunen bat duten umeak. Ume hori hartzeko, prestakuntza handiagoa jaso eta benetan gertu egon behar du familiak.

Zenbat irauten du eta zenbat kostatzen da adoptatzea?
Diru aldetik, askotariko egoerak daude. Herrialde batzuetan, adopzioa doan tramitatzen da, hemen bezala: Brasilgo estatu batzuetan, Mexikon… Kasu horretan, herrialdera joatea eta han egotea izango lirateke gastuak. Egonaldia ere, herrialde batzuetan, aste bete edo 10 egunekoa izaten da; beste batzuetan, lau hilabetekoa, eta tarteko asko.
ECAI batek parte hartzen badu, zertxobait garestiagoa da prozesua, baina herrialdearen araberakoa ere bada: batzuek adoptatzearren tarifa batzuk dituzte, 5.000 euroetatik 30.000 euroetara, kasuan kasu.

Urteak ere har ditzake adopzio prozesuak…

Gauza askoren araberakoa da hori; tartean, umearen profila. Herrialde batek zabalik baditu aukera guztiak, ume txikietarako luzeago itxoin behar da, eskaera gehiago dituztelako, eta ume gutxi eta eskatzaile asko badaude, luzatu egiten da: lau, bost, sei urte edo gehiago izan daitezke. Hala, 2004tik 2006ra Txinan adoptatzeko eskaera egin zuten familiendako, une hartan urte eta erdi edo bi urteko itxaronaldia zegoen, baina gerora zazpi urte ere izan zitezkeen, eta, kasu batzuetan, oraindik hori baino luzeago jo dezake.

Psikologikoki gogorra da, itxoiteko gertu egon behar delako; beste kasu batzuetan, Errusian, adibidez, familiak hara doaz eta ez dute eurek uste zuten umea aurkitzen, hau da, 2 urteko ume osasuntsua, baizik eta kalte edo gutxitasun handia duen 2 urtekoa, eta batzuk ez daude horretarako gertatuta; orduan, umerik gabe datoz, baina sufrimendu horrekin, hurrengo ze ume asignatuko dieten ezin jakinda eta zalantza horrekin; edo denbora luzeago behar izanda umea onartzeko, eta horrek epeak luzatzen ditu.

Prozesu batzuk zapuztu egiten dira, familiek ez dute adoptatzen…
Bai; adibidez, prozesua oso berandu hasi bazuten, edo beste ume bat baldin badaukate eta bien arteko adin aldea handiegia egin baldin bada; badaude ere bitarte horretan haurdun geratzen direnak, gaixotu egiten direnak, edo hasieran adin bat zutenak –43, 45 urte…– eta zazpi urteren buruan ez dutenak bere burua ume bat zaintzeko gai ikusten. Egoera askok eragin dezakete familia batek azkenean adoptatzeari uko egitea.

Nola eragiten du herrialdeen arteko giroak, gorabehera politikoek…?
Eragiten du. Batzuetan, eskaera gehiagori bidea ixten diete edo baldintzak aldatzen dituzte. Herrialdean zeuden espedienteak ebazten joaten dira, baina polikiago; batzuetan, bidea itxi eta gero berriz irekitzen da; batzuek aldi baterako ixten dute, pilatutako espedienteei erantzuteko, edo hango jendearen eskaera handitu egin delako; batzuetan, han ez delako ondo ikusten atzerritarrak euren umeak eroatera joan daitezen, eta kritika sozial bat sortzen delako…

Umea etxean dago. Beste etapa bat hasten da…
Umea hobeto edo okerrago egokitzea umearen esperientziaren, gurasoak zein trebeak diren, zein malguak diren… horren denaren araberakoa da. Ume guztiek ez diete aldaketei berdin erantzuten, baina konturatu behar gara ume batendako izugarrizko aldaketa dela berak ezagutzen duen ingurunetik ezagutzen ez duen beste batera aldatzea; batzuetan, arraza-ezaugarri, klima, usain, zapore… desberdinekin. Gurasook, umeak ahalik eta azkarren integra daitezen, nahi gabe, prozesua zailtzen duen presioa egiten dugu batzuetan.

Albistearen eta argazkiaren iturria hemen.