Seme-alaben heziketan prebentzioak badu bere garrantzia

Heziketaz ari garenean, lehenik eta behin kontuan izan behar dugu, guraso guztiak ez garela berdinak, bakoitzak bere izateko eta pentsatzeko modua duela, eta horrenbestez, seme-alaben heziketan batak eta besteak izan ditzakegun helburuak eta espektatibak ere ezberdinak izan daitezkeela.

Seme-alabak hezterakoan, guztiok ez dugu heziketa eredu bera erabiltzen, baina oro har guztiok saiatzen gara gure seme-alabak ahalik eta ondoen hezten. Haientzat zoriontasuna nahi dugu etatxikitatik laguntzen diegu pertsona bezala garatzen, heldutasunera iristean haien kabuz bizi ahal izateko garrantzitsuak izango diren hainbat balore transmitituz eta beharrezko izango dituzten zenbait gizarte trebetasun eta gizartean bizitzeko arauak erakutsiz.

Heziketa prozesu horretan, prebentzioa ere lantzen dugu, etengabe saiatzen baikara seme-alaben garapen pertsonalean zein hezkuntzazko eta gizarteko garapenetan eragin negatiboa izan dezaketen jokabideak saihesten. Adibide batzuk aipatze arren, txikitatik erakusten diegu, zebrabidea argi berdearekin gurutzatu behar dutela, istripuak ekiditeko; txantxarrari aurrea hartzeko, hortzak garbitu behar direla; eskolan ondo aritzeko etxeko lanak egin behar direla edota azterketak gainditzeko ikasi egin behar dela.

Prebentzioarekin beraz, arrisku faktoreak murriztea eta babes faktoreak indartzea bilatzen dugu, hau da, ahulguneak murriztu eta indar-guneak areagotzea.

Arrisku faktoreez ari garenean zertaz ari gara baina

Arrisku faktore bat da arrisku portaera bat agertzeko probabilitatea handitu dezakeen norbanako, familiako, eskolako, taldeko edo gizarteko ezaugarri bat. Hona hemen zenbait arrisku faktore:

• Maila pertsonalari dagozkion arrisku faktoreak: oso argi ez dauden balioen sistema izatea, arduragabekeria, araurik gabeko eta gizartearen aurkako jarrerak edukitzea, norbere buruaren ikuskera negatiboa izatea, emozioen kontrol falta, heldurik ez izatea eredutzat, patologia psikiatrikoren bat izatea, gaitasun sozialen gabezia…
• Familiari dagozkion arrisku faktoreak: afektibitate eta komunikazio falta, harremanetarako gatazkak eta familiako tentsioak, familia hausturak, familia diziplinaren gabezia, muga eta arau garbirik ez izatea, gehiegizko babesa…
• Eskolari dagozkion arrisku faktoreak: eskola absentismoa, bat-bateko errendimendu baxua, motibazio falta, lagun taldean gutxi integratuta egotea, eskolako araudia ez betetzea…
• Taldeari (harremanei) dagozkion arrisku faktoreak:taldearekiko gehiegizko mendekotasuna, harreman pertsonalak hasteko gaitasun eza, arrisku jokabideak erakusten dituzten taldeetan parte hartzea ( arauak urratzeko joera, gehiegizko droga kontsumoa…)
• Gizarteari (komunitateari) dagozkion arrisku faktoreak:gizarte babesaren falta,  komunitateak baliabide gutxi izatea, gizarte desegituraketa, gizarte kohesio txikia, gizartean integratzeko zailtasunak…

Norbanako batek zenbait arrisku faktore izateak, ez du esan nahi ezinbestez arrisku portaerak izango dituenik, baina seguruenik, arrisku faktorerik ez duen norbanako baten baino probabilitate handiagoa izango du arrisku portaerak garatzeko. Horrexegatik du prebentzioak helburu arrisku faktoreak murriztu eta babes faktoreak indartzea.

Hona hemen beraz, indartzen saiatu behar garen hainbat babes faktore:

• Maila pertsonalari dagozkion babes faktoreak: norbere ekintzen erantzukizuna hartzea, arauak barneratzea, norberaren irudi positiboa, nork bere burua kontrolatzeko gaitasuna, gizarte trebetasunak…
• Familiari dagozkion babes faktoreak: familian aintzat hartzea familia lotura positiboa, giro afektiboa eta komunikazioa positiboa, irmotasuna arauak betetzean…
• Eskolari dagozkion babes faktoreak: eskola lotura positiboa, eskolarako motibazioa,  gelan egoki integratua egotea, arauak barneratzea…
• Taldeari (harremanei )dagozkion babes faktoreak:kritika gaitasuna izatea, adiskide sare zabala, izaera positiboko taldeetan parte hartzea, harreman pertsonaletarako gaitasun soziala…
• Gizarteari (komunitateari) dagozkion babes faktoreak:gizarte babesa, komunitatean baliabide nahikoa egotea, gizarte kohesioa, gizarte integrazioa sustatzeko esku hartzeak…

Gurasoak prebentzio eragile garrantzitsuak

Ikus dezakegunez, haur eta nerabeengan familiaz gain eskolak, lagun taldeak eta oro har gizarteak ere eragiten du. Horregatik komeni da, eremu ezberdinetatik prebentzioa norabide berean lantzea, baina ahaztu gabe gurasoak garela haurraren garapenean gehien eragin dezakegunak, eta hortaz, familian egindako prebentzio lana beste edozein baino eraginkorragoa dela.

Gaurko honetan saiatu nahiz gainetik bada ere seme-alaben heziketan prebentzioak duen garrantzia azaltzen, eta seme-alabek arrisku portaerak gara ez ditzaten indartu daitezkeen hainbat aspektu azaltzen. Babes faktore bakoitzak gai baterako beste eman dezake, hortaz, aurrerantzean, gai hauen inguruan hausnartzeko parada izango dugu. Nahi izanez gero, proposatu zuk zeuk hurrengo baterako gaia.

Argazkiaren iturria