Haurrak trebatu edo haurrak onartu. Hezteko eta hazteko oinarri ezberdinak dira. Bi paradigma horien artean dago momentuan honetan eztabaida. Aditu asko ikastetxeen funtzioak ber hausnartzen ari dira. Eskolan haurraren zoriontasuna ebaluatu beharko genuke ( Barandiaran, A. 2017)

Gurasook ere zoriontasuna behar dugu gure seme-alabentzat. Ahalik eta ondoen egiten saiatzen gara baina bide horretan zoriontsu izateko edo trebeak izateko behar dituzten osagaiekin nahastu egiten gara.

Gure seme-alabak zoriontsu izatea nahi al dugu? edo onenak edo trebeak izatea? Trebe izateak zera eskatzen du: ikasketetan nota onak ateratzea, kiroletan ongi moldatzea, … esan nahi du. Zoriontsu izateko lehen oinarria haurra den modukoa onartzea da. Moldatu gabe eta guk nahi dugun horretarako estimulatu gabe. Batetik bestera badago aldea. Eta erraza dirudien arren, askotan haurra den bezalakoa onartzeko sekulako erresistentziak ditugu. Erresistentzia pertsonal eta sozialak.

Ikasketetan moldatzen

 

Orain urte batzuk harrotasuna sortzen zuen hainbat gurasotan futbolean ondo jokatzen zuen hark. Nahiko ohikoa zen eta gurasoak denbora, animoak, dedikazioa, dirua … eskaintzen zien semeei horretan trebatu zedin. Soilik semeetan.

Azken urteetan ikasketekin antzeko fenomenoa gertatzen ari dela uste dut. Gurasoentzat ikasketetan seme-alabak onak izatea lehentasun bilakatu da. Diskurtsoan ez diogu hala, zoriontasuna aurretik jartzen dugu hitzetan baina gero diren bezalakoak onartzea kostatzen da orokorrean. Adibidez, ikasketen trebaketei lehentasuna ematea ohikoa da (musika, ingelesa …) haurrek gogoko dituzten gauzei baino. Askotan beraiek ere hori nahi dutela esaten bukatzen dute, guk manipulatutako diskurtsoak entzun ondoren. Baina hori ez da beraiei entzutea, gurea inposatzea baizik.

Guraso denak ez gara berdinak, noski. Gure artean dauden guraso batzuentzat ikasketak ez dira hain garrantzitsuak. Beste leku batzuetan eskola beste modu baten ulertzen da. Garrantzitsua da baina ez garrantzitsuena. Haurren betebehar bat da baina ez beste batzuk baino garrantzitsuago. Kalean aritzea, jolastea, anai-arrebak zaintzea, erosketak egitea … bezain garrantzitsua eta bezain sinplea. Eta gure arteko familia batzuk ere horrela bizi dute. Gu harritu arren, batzuentzat eskola ez da haurtzaroaren eta nerabezaroaren ardatza. Gure jendartean eskolaren bueltan antolatzen ditugu haurren bizitza eta ez bizitzaren bueltan. Gertuan ditugun errealitate ezberdin horiek gure lehentasunak erlatibizatzeko balio lezakete.

Harrotasuna pizten al du guregan seme-alaba inteligenteak izateak?

Azken aldian seme-alabak gaitasun handiak ote dituzten susmatzeko tendentzia areagotu da. Alde batetik, elkarte ezberdinek egin duten lanak gaitasun handidun haurren errealitatea ikusgarriago egin du. Bestetik, ondoan kasu gehiago izateak susmoa piztea eragiten du.

Nire arreta erakartzen du gaitasun handiak dituzten haur portzentai handia zuri eta euskalduna izateak. Ikasketadun gurasoak dituzten haurrak. Datu horrek kezkatzen nau. Argi dago euskaldunak ez garela beste batzuk baino argiagoak. Baina lehen aipatutako trebaketa eta lehentasun ordenak eragin zuzena duela esango nuke. Bestalde, normalean familia hauetako haurrek behar nagusiak asetuta dituzte (etxebizitza, jatekoa, familia begira izatea ….). Gure seme-alabak ikasketetan onak izateko trebatzen ditugu, batzuetan aitortzea kostatzen zaigun arren.

Gurasoek haurren ikasketen gaineko ardura hartzen dugu beraz, orduak dedikatzen diegu, dirua gastatzen dugu, saritu egiten ditugu, harrotasuna sentitzen dugu …. Beraien ikasketa-irakasketa prozesuan ondoan egon eta bidelagun izatea nahi izaten dugu baina sarri hori baino gehiago izaten da hor azpian. Zerk beldurtzen gaitu? Ez al dugu ikasiko dutenaren konfiantzarik? Haurra den modukoa onartzeko zailtasuna ote agian? Aspaldi azaldu zuen Carls Rogersek pertsonak ikasteko berezko gaitasuna dugula.

Haurraren edo amaren ardura?

Honekin lotuta bada aipatzeko beste kontu bat: bikote heterosexualen kasuan, ardura hori emakumeak hartzen duela alegia. Haurrak baino hobe jakiten ditu ordutegiak, etxerako ekarri dituen lanak, motxilan sartu dituenak, lantzen dituzten gaiak, azterketen datak … Gainera agendaren estrategiarekin ikastetxe eta gurasoak (batez ere amak) informaturik egoteko sistema asmatu dute eta haurrari bere ardura kenduz. Haurrak ez badu askotan etxerako lanak egiten, ez du nota txarra haurrak bakarrik jasotzen, etxekoek ere. Batez ere amek. Esplizituki eta esan ez arren, sarri horrela izaten da.

Ez dakit honekin haurrari laguntzen ari garen.

Mens sana in corpore sano

Orekatuak nahi ditugu. Ikasketetan onak eta kiroletan trebeak nahi ditugu. Kirol trebatzea ez da berdin zakil edo aludunak diren haurren artean. Mutila bada eta ez badu kirolik egiten denok kezkatzen gara. Neska bada kirolik nahi ez duen hori, ez da hain kezkagarria gure jendartean. Halere, honetan ere beren grinak gidatuta garatzea baino guk bideratutako entrenamenduen bitartez trebatzen dira. Sei urterako haur gehienek igeriketa egin dute, mendi tontorrak zapaltzen dituzte (sari-zigorrekin errefortzatuta), mendi bizikletan auzo bueltak egiten dituzte eta eskiatzen dakite askok. Beraien beharra al da guzti hau?

Batzuentzat bizitzan hobe mugitzeko estrategiak izango dira edo beste batzuentzat baloreak. Diren bezalakoak onartu beharrean, nolakoak nahiko genituzkeen programatzen gabiltza.
Marian Bilbatuak (2012) dio, “gure portaera ororen atzean baloreak daude. Kontziente edo inkontzienteki horiek islatzen ditugu. Horren jakitun izatea eta kontzienteki egitea inportantea da.”
Agian, guk izan nahi genuena eta ezin izan dugun horretan dago oinarria. Hots, gure frustrazioek bultzatuta egiten dugula . Guk izan ez genuen hori eman nahi diegula eta ez gara ohartzen sarri beraien erritmo eta desirak errespetatzen ez ditugula. Sarri ahaztu egiten zaigu beraien desira dela jakin minaren motorra.“Sólo nos movemos por aquello que amamos o que odiamos.” (La educación como industria de deseo, p. 62)

 

Gurasoa epaitua

Diskurtsoan gauza bat esan arren, gero beste bat egiten dugu. Zoriontsu izateko beharrezkoa al da trebea izatea? … Ikasketetan eta kiroletan trebeak badira, horrek harrotasuna sortzen du gugan. Eta alderantziz, ikasketetan hain trebea ez izatea porrot sozial gisa bizi ohi da. Haur trebatuen gurasoak izatea beraz, gurasotasuna ongi egiten dugunaren ebidentzia bat da gure gizartean. Gurasoak epaituak sentitzen gara eta gurasotasunean nota txarra ateratzeko beldurra dugu. Ondorioz, haurrak diren bezala, moldatu gabe, onartzeko konfiantza falta zaigu. Gure joera honetan non utzi dugu haurra ikusi eta entzutearena? Bere garapenarekiko konfiantza eta bere erritmoa errespetatzea? Haurraren interesak, ikasteko berak duen erritmoa … Ez dugu ahaztu behar, gure seme-alabak gure begirada bilatzen dutela momenturo eta begirada hori erakartzeko guk ikusi nahi dugun hori egitea superbibentzia kontua dela. Ikusiak eta baloratuak izateko alegia. Onartuak izateko.

Larraitz Arandorekin elkarrizketa idatzi hau oinarri hartuta.