Badator berriro Aitaren Eguna. Egun seinalatu zale ez naiz, baina gurean badute eragina halako egunek, ezin uka. Beraz, aukera polita dugu aitok geure buruari begiratzeko, baloratzeko, ondo eginak indartu eta hanka motzean gabiltzan horiek zuzentzen saiatzeko.

Captura de pantalla 2015-03-18 a las 14.12.33

Are gehiago oraingoan, hainbat ahots ari baitira aitek beren seme-alaben zaintzan modu partekatuan esku hartu ahal izatearen alde. Nahiago nuke partekatze hori aldarrikatzea haurrak sortzen diren unetik beretik gauzatzeko eta ez soilik banantze edo/eta dibortzioen osterako, baina tira, hori beste kontu bat da, zaintza partekatuaren inguruko polemika eta hika-mika alegia, eta laster etorriko den artikulurako utziko ditut horren gainean ditudan usteak, zalantzak eta irizpideak.

Beraz, aita bezala geure buruari azterka egiteko abagune egokia da hau. Eta, zelan ez, baita geure burua ulertu, barkatu eta maitatzeko. Ahal dugunik eta hoberen ari gara. Inortxok ere ezingo luke hobeto egin geure ‘zapaten barruan’ balego. Zinez.

Aita izango garela jabetzen garen unetik aita gara eta, nire ustez, betiko izango den harreman bati hasiera ematen diogu. Harreman oro aldakorra da izatez, eta tankera ezberdinak hartzen ditu unean-unean. Denboraren joan-etorrian aldatu egingo da, eboluzionatu, mundu honetako gauza gehienak lez. Hortaz, alferrikakoa da aldatze hori galarazi nahi izatea. Baina lotura horrek, nola edo hala, iraun egingo du bizi garen artean, betierekoa da batek nahi duena. Beharbada ez da izango norberak nahiko lukeen modukoa, baina izan izango da.

Jakina denez, harremanaren kalitatea egindako “inbertsioaren” araberakoa izango da. Alegia, zenbat maitasun, arreta, dedikazio, babesa, laguntza, denbora, presentzia, errespetu, animo, onarpen, ulerkortasun… handiagoa eskaini umeari, orduan eta atxikitasun estuagoa eta iraunkorragoa izango dugu elkarrekin. Zorionez, inoiz ez da berandu benetako aita edo aita osoa izaten hasteko, gure seme-alabaren adina edozein dela ere has gaitezke josten elkar lotuko gaituen sarea. Hala ere, logikoa denez, zenbat eta lehenago hasi elkar kateatzen gaituen soka orduan eta sendoagoa, aberatsagoa, anitzagoa,… izango da. Ez da oso harritzekoa, ezta?

Gure seme-alabekin lotzen gaituen hartu-emana berezia da oso, beste edozein ez bezalakoa, apartekoa. Eta funts bat du, niri iritzian aitatasuna, gurasotasuna oro har, zer den laburbiltzen duena: ematea. Nago, seme-alabekikoa ‘hartu-emana’ ezeze, ‘emana’ soilik ere izan daitekeela, eta badela, hainbatetan. Normalean, gainontzeko harremanak, hartu eta ematekoak dira, edo halakotzat gura ditugu bederen: eman bai, baina jaso ere nahi dugu (sarritan gehiago ‘jaso’ nahi dugu ‘eman’ baino, baina hori beste kupel bateko sagardoa dugu), eta bien desorekak, egiazkoak izanik edo norberak hala susmatuta ere, harremana usteltzea eta, are, apurtzea ere ekartzen du askotan. Seme-alabekikoetan, ordea, errazagoa da honela ez gertatzea. Eman eta eman egin dezake gurasoa denak, hartzeari garrantzi gutxiago emanda.

Honek isla du guraso langintzan, noski. Izan ere, niretzat behintzat, gurasogintzak, funtsean, seme-alaben alde egitea izan behar luke, geure seme-alabek ahalik eta bizitzarik onena eraiki ahal dezaten aldera. Ez da guk nahi genukeen legezko bizimodurik izan behar, ez dagokigu-eta guri erabakia nondik-nora ibiliko diren, eurek hautatzen dutena baizik. Azken finean, gure seme-alabak ez dira “gure”, pertsona oso-osoak dira jaiotzen diren unetik beretik. Ez dira “gu” gazteago bat, ez dute jorratu behar gurasook jorratu nahiko genituzkeen bideak, ezta lortu ere guk lortzeke ditugun gurariak . Beren bidea egin dezaten ahal dugunik eta onenen laguntzea izan beharko luke gure konpromisoak haiekin. Konpromiso horrek, hala ere, modu ezberdin asko har dezake, ez dago molde bakarra gauzak egiteko, ezta aitatasunean ere, eta bizitzak buelta eman dezake, ondo ikasi dugunez.

Aitatasunaren inguruan ere eboluzioa ari da gertatzen: hazten ari da hornitzaile hutsa izan gura ez eta haurren zaintzan eta hazkuntzan engaiatu nahi dugun aiten kopurua, pittinka bada ere. Kalean begiratze hutsa nahikoa da aldaketak badirela jabetzeko. Sistema kapitalista honek, ordea, biziak iraun ahal izateko zaintza eta hazkuntza lanak, eta lanok egiten dituztenen pertsonak, gutxiesten jarraitzen du, eta ondasunak ekoiztea du lehentasunik lehentasunezkotzat (ondasunok gutxiengo baten esku utzita gehiengo zabalaren kaltetan, gainera). Sistema honek bultzatzen du gizonezkoak hornitzaile izaten jarraitzea eta andrazkoak zaintzaile (eta hornitzaile osagarria). Matxismoa du horretarako tresna eraginkorretako bat. Eta, hortaz, gizonok, matxismoa gutxi-asko barneratuta, gurpil zoro horri indar egiten diogu biraka eta biraka jarrai dezan, behin eta berriro birsor dadin.

Estatistikei begiratuz gero, zer ikusiko dugu? Bada, sendia zaintzeko ia-ia beti andreek uzten dituztela soldatapeko lanak; eurek dituztela lanaldiak murriztu; eurak hartu ohi dituztela lan baimenak eta eszedentziak hurkoak zaintzeko; etxeko lanetan eurek ematen dutela askoz denbora gehiago gizonok baino. Alegia, andrazkoek dutela zaintza eta hazkuntza ardura ia dena, eta gizonon kolektiboaren inplikazioa lan hauetan zakurraren putzaren neurrikoa dela ia. Nahiz eta hau irakurtzen ari zareten gizonak inplikatuenetakoak zaretela ziur nagoen, uste dut arestikoa aitortu beharra dugula, ez gure burua errudun senti arazteko, baizik-eta erantzukizunari heltzeko. Izan ere, zaintza eta hazkuntza lanetan gizonoi -gehien bat, aitei- dagozkigun portzentajeetara heltzea onuragarria izango da denontzat, emakumeentzat, gizonentzat, haurrentzat,… jendarte osoarentzat. Eta ez dezagun ahaztu justiziazkoa ere badela.

Hortaz, zer egin dezakegu guk, egoera bidezkotasunera eraman nahi dugunok, aiten eta, oro har, gizonon parte hartze eskasa gizarte mailan handitzeko zaintza eta hazkuntzari dagokienean? Batzuk otu zaizkit erantzunkidetza sustatzea helburu:

●     Seme-alaba jaiotzeagatik (eta adopzioagatik) lan baimen legez berdinak, besterenezinak, derrigorrezkoak eta %100ean ordainduak galdegitea. Honen eraginetako bat izan daiteke gizonei eta gizarte osoari ikus araztea zaintza eta hazkuntza lanak eta ardurak geuri ere badagozkigula. Espainian PPIINA koordinakundea,  Euskal Herrian, ordea, ez dago honelako eskakizuna bideratzeko ekimenik.  Zergatik ez eratu bada?
●     Aitentzako bilgune autogestionatuak sortzea, zaintza eta hazkuntzako trebetasunak lantzeko eta elkarri laguntza emateko. Trebetasun funtsezkoenetako bat emozioak egokiro kudeatzea da, gizon gehienok emozioen mundutik urrun bizi izan baikara.
●     Aitei begirako politikak eskatzea herri erakundeei, gizonen eta aiten sentsibilizazio, kontzientziazio eta trebakuntzarako. Nori oparitu zioten andrakilarik edo sukaldetxorik txikitan? Zaintza, etxeko lanak eta halakoak gutxiesten eta gaitzesten ikasi dugu gehienok. Ez gara/gaituzte trebatuak zaintzan, beraz orain ikasi beharko dugu.
●     Eta, zelan, egunerokoan, bestelako eredu bat eskaintzea: arduratsua, erantzunkidea, berdinzalea eta hasieratik presentea. Gozatuz, gainera.

Bide hauek baliagarriak izan daitezke aitatasuna dagokion mailara igotzeko. Ziur nago hainbat eta hainbat ere erantsi daitezkeena, zuri burura etor dakizkizukeen horiexek hain zuzen. Honela, iritsi egingo gara gure seme-alabek behar eta merezi dituzten moduko aitak izatera. Honela, benetako zaintza
eta hazkuntza partekatuaren oinarriak jarriko ditugu. Ez soilik banantzearen ondoan, baizik eta seme-alaba baden unetik. Merezi du, ezta?