Irakurtzen jarraitu aurretik, burura etortzen zaizun lehengoa idaztea proposatzen dizut. Egon pixka batean, itxoin… beste hainbat ideia azaleratzen ari dira, ezta? Hartu denbora zure usteak behatzeko, zer pentsatzen duzun ikusteko, kontziente izateko…

Hortxe niri datozkidan lehenengoak: begiradak, besarkadak eta laztanak. Konektatzea, xamurtasuna. Tinkotasuna mugak argitasunez eta asertibitatez jarriz. Denbora hartzea, bakarkako kalitatezko denbora partekatzea, presentziaren kalitatea zaintzea – egonkorra, lasaia, tinkoa…, konfiantza eta segurtasuna sortzea, eta elkarrekin jolastea, gozatzea. Helduok geure burua erregulatzeko gai izatea, emozio eta beharrak identifikatu eta asetuz, haurren bidelagun emozionalak izateko trebatuz.

Polita paperaren gainean, ezta?

Lurreratu dezagun guzti hau. “Bai zera, hori guztia egitea gaur egungo bizimoduarekin ezinezkoa da” esango lidake baten batek. Bueno, beharbada… proposamena helburua zein den argi izatea da eta bide laguntza eta ohitura ahalik eta aproposenak sortzea litzateke. Guraso izateko ere trebatzea beharrezkoa da eta. Zenbat ordu pasa ditugu gure lanbideetan trebatzen, prestatzen, esperimentatzen…? Eta gogoko ditugun zaletasunetan? Zenbat ordu eskaini dizkiogu kirol bati, musika instrumentu bati, dantza, artea edo dena delakoari… ?

Gaurkoan hainbat gairen inguruan gogoeta sustatu nahian nator, jakinda ere, guraso izatea izugarrizko erronka dela eta ez dela batere erraza, ez dagoela errezeta magikorik eta guraso bakoitzak bere prozesua egin beharko duela bere haurtzaro eta nerabezaroko bizipenek ere beren pisua eta eragina dutelako. Beraz, prozesu bakoitza berezi eta bakarra da.

Hori bai, hasteko bi gako proposatzen dizkizut: batetik kontuz errudun sentitzearekin toxikoa da eta, bestetik guraso bezala erantzukizuna hartzea beharrezkoa dela. Ez badakit ikasiz, informatuz, trebatuz. Jakin baldin badakit baina praktikan ez badut lortzen, estrategia berriak probatuz edo norberaren istorioa berrikusiz eta automatismoak desaktibatuz. Prozesu bat dela ulertuta, begirunez, pazientziaz, pausoka aurrera eginez.

Harremanen gaia oso garrantzitsua da, guraso eta seme-alaben arteko harremanak, haurrek dituzten lehenengoak izanik haurren etorkizuneko harremantzeko modua baldintzatu ohi dutelako. Baina hasi gaitezen zehazten oinarri-oinarritik abiatuz:

Zer behar du haur batek gurasoengandik?

Segurtasuna eta ikusia, ulertua sentitzea.

Entzuna sentitzea, bere beharrak identifikatzen eta asetzen ditugula ikustea. Kontuz, benetako beharra eta desioak gauza desberdinak dira.

Haur batek bere gurasoen bide laguntza, presentzia zentratua behar du.

Konexioa sortu eta mantentzea.

Era berean, begietara begiratuz, elkarrekin barre eginez, jolastuz, esploratuz, elkarrekin sortuz konektatuak sentitzea, sintonizatuak sentitzea. Oheratzen eta esnatzean sintonizatzeko, konektatzeko momentu garrantzitsuak iruditzen zaizkit.

Eta konexio hori mantentzea, haserre, triste, edo gainezka bagaude ere. Argi dago hori erronka handia izan daitekela. “Oso haserre nago gertatu denarekin, era berean maite zaitut eta beti maiteko zaitut”. Horrelakoek laguntzen dute eta beraiei ere transmititu, haserrea bere funtzioa duen emozio bat da eta espresatu dezakegu eta ondoren kudeatu eta bideratu, gure buruari edo beste norbaiti min ematea ordea ez da onuragarria edo onargarria.  “Sutan jartzen nauzu”, “A ze astuna zaren!” eta antzekoek esaldiek konexioa mozten dute eta erantzukizun emozionala ekiditea dakar. Ni haserretu naiz egoera horren aurrean… ni naiz heldua eta nik nire burua kudeatu eta haserre hori bideratzea nire esku dago.

Emozio eta beharrak identifikatu eta irabazle-irabazle irtenbideak bilatzea.

Portaerak izeberg-aren puntan daude, uretatik kanpo eta ikusten ditugunak dira. Garrantzitsua da portaera hori eragin duen emozioa identifikatzea, eta emozio hori aktibatu duen beharra identifikatu eta asetzea. Bai haurrenak bai geureak ere, bi aldeen beharrak asetuz.

Horretarako benetan entzun behar ditugu, esaten dutena arretaz entzunez eta esaten ez dutena somatuz ere.

Atxikimendu segurua bermatzea

Haurrari maitasuna eskaini beti, beharra duenean lasaitu, babestu, penak arindu, kontsolatu… Hau da, berauentzako presente gaudela sentitu behar dute, babes fisiko eta emozionala emanez. Ondoezik daudenean enpatia, sentsibilitatea eta ulertzen ditugula erakustea.

Emozioak balidatzea, hau da espazioa ematea, errespetatzea eta onartzea eta emozioak erregulatzen laguntzea, segurtasuna emanez. Diren bezala onartuz.

Pantaila, mugikorren kudeaketa eta jolasaren garrantzia

Kontuz mugikorren gure erabilerarekin, uneoro egiten duguna ikusten eta kopiatzen ari bai dira. Mugikorrek eta pantailek haurrekin ditugun  kalitatezko denbora eta interakzioak murrizten dituzte. Oso oso garrantzitsua da beraiekin hartu-emanean aritzea, konektatzea, haiekin aktiboki jolastea. Pantailen pasibotasunetik eta hiperaktibaziotik irtenda. Jolas librea sustatzea, elkarrekin jolas eta barre egitea behar-beharrezkoa da. Gainera jolasak erregulazioa bermatzen du. Etxean ere, ezkutaketa, ezkutaketa alderantziz, ikusi-makusi, “Bat, bi, hiru, eguzki!”, masajeak eta antzeko jolasek emozionalki orekatzeko baliagarriak izan daitezke eta konexioa areagotzeko, jolasa bai da haurren hizkuntza.

Eta guraso batek zer behar du?

Dauzkagun ideia edo usteak behatu eta errebisatzea, batez ere hainbat ideia deuseztatu eta beste hainbat ulertzea baliagarria izan daitekela iruditzen zait:

-Haurrak haurrak direla eta haur bezala jokatu behar dutela ulertzea eta horren arabera geure espektatibak neurtzea, doitzea. Batzuetan egiten dizkiegun eskaerak ez datoz bat haien gaitasunekin, adinaren araberako ezaugarriak ezagutzeak laguntzen digu.

–Autoritatea eta boterearen erabileraren inguruan gogoeta bat egitea. Haur txintxoak nahi ditugu? Benetan? Sumisoak direnak? Guk esaten duguna guk nahi dugun bezala egiten dutenak? Edo pentsamendu kritikoa sustatu nahi dugu, asertiboki ezetz esateko gai diren haur eta nerabeak nahi ditugu, beren burua defendatzeko gaitasuna garatu dutenak? Kontuz, askatasuna ez da muga eza. Mugarik ez baditugu jartzen haurrek ez dute autoestimu sano bat garatuko, ezta ere segurtasuna eta nerabezaroan muturretara joan daitezke muga horien bila. Mugek bere neurrian, haurrei mundua libreki esploratzeko behar duten segurtasuna eskainiko diete.

-Seme-alabek maiz ispilu efektua egiten dutela ulertzea erabilgarri dela iruditzen zait ere. Norberaren haurtzaro eta nerabezaroan bizitakoak, kontzienteki ala inkontzienteki, korapilatuta gelditu direnak batez ere, azalaraziko dituztela.

-Zaila izan daiteke, haur edo nerabe bezala jaso ez duzuna zuk guraso bezala ematea. Baina trebatuz hori aldatu daiteke, gustuko ez ditugun horiek desikasiz eta estrategia berriak barneratu eta erabiliz.

-Maiz automatikoki nahi ez ditugun portaerak azaltzen zaizkigu eta batere gustuko ez baditugu ere, bere logika dute. “Guraso naizenean ez dut sekula hori egingo (nire gurasoek egiten zuten hori bereziki)”. Eta guraso izan bezain pronto zas! zuzenean irtetzen da egin nahi ez nuen hori, ezta?  Hau oso ohikoa da, gogoratu! kontuz errudun sentitzearekin, oso toxikoa da eta. Identifikatu noiz gertatzen den hori eta bilatu beste estrategiak.

-Haurrek denbora hartzea behar dute, mantsoago joateak mesede egiten die askotan. Gaur egun hain presente dagoen presa, estresa, ziztu-bizian joate horrek, eskolaz gaindiko jarduera  eta agenda bete-beteek, ez die eta ez digu laguntzen. Hori helduon eta gizartearen kontua da, ez da beraien erritmo naturala eta nolabait hazkuntza oztopatzen du.

-Norbere buruaz hausnartzea garrantzitsua eta eraginkorra izan daiteke. “Termometro emozionala” erabili: Nola nago? Zentratua al nago? Nire boterean? Edo nire honetik kanpo nago, gainezka? Sutan? Hala bada, zer egin dezaket nire burua erregulatzeko eta nire onera bueltatzeko?

–Hitzik gabeko komunikazioa oso garrantzitsua da. Haurrek antzematen  gaituzte, “usaintzen” gaituzte: “zaldi-hizkuntza” aipatu ohi dut guraso trebakuntzetan. Zaldi baten gainean beldurrez bagaude ezer onik ez da irtengo, ezta? Zaldiak geure beldurra usaindu, sentituko du. Animaliekin hartu-emanean hau oso argia da, ez dugu hitzik behar. Ba pertsonen artean ere antzeko zerbait gertatzen da eta are gehiago haurrekin, izugarrizko antena finak dauzkate eta. Beraz, zer eta nola esaten dugun garrantzitsua bada ere, zer transmititzen ari garen garrantzitsuagoa da, zer antzematen  ari diren. Eta hau gure presentziaren kalitatearekin erabat lotua dago. Jarri dezagun arreta gehiago presentzia horretan, edozein harremanetan aldaketa esanguratsua sortuko du.

–Botere harremanak. Nolakoa da autoritatearekiko dudan harremana? Guraso bezala dagokidan lidergo rola nola gauzatzen dut? Nire boterea nola erabiltzen dut familian? Ba al daude mehatxu, inposaketak, manipulazioak, e.a.?  Tamalez txikitatik halako jarrera asko barneratu ditugu gustatu ala ez eta alternatiba asertiboak bereganatzeko premia izan ohi dugu, ezta? Proposamen sinple bat, zeure burua grabatu, jarri mugikorra etxean zuen hartu-emanak erregistratzen eta ondoren zure burua errespetatuz eta autoenpatiaz, zurekin xamurtasunez jardunez behatu. Ikasteko begiradarekin, ez zeure burua kritikatu eta matxakatzeko. Eta hortik abiatuz joan pixkanaka aurrerapausoak ematen, aldaketa txikiak eginez, kontzientzia areagotuz… Trebatu, entrenatu, praktikatu behin eta berriz, aldaketa posible da eta. Aurrera!