Amelia Barquinekin hitz egin dugu bere kinka blogeko azken artikulua aitzakia moduan hartuta.

Noiz hasiko gara serio hartzen hezkuntza sisteman eta gizartean oro har identitate pluralak eraikitzeko aukera eta are beharra? Eta bertako kultura eta hizkuntza denona izan daitekeela berdin zu edo zure gurasoak non jaio diren, zein diren zure kolorea, zure abizenak, zure erlijioa…?

Argazkia: Hiruka.eus, Kepa Ugarte Martiarena

Euskara eta euskal kultura ume musulmana edo ijitoa bazara

Saida

Saida Bilbon jaio zen, eta 10 urte dauzka. Bilbon bizi izan da beti eta hango ikastetxe batean egon da eskolatuta bere bizitza osoan, D ereduan. Gurasoak orain dela 12 urte etorri ziren Marokotik. Saida duela gutxi hasi da hijabarekin eskolara etortzen eta irakasle eta guraso batzuek egonezinik ikusten dute zapi hori. Beste batzuek, berriz, argudiatzen dute Saidaren kultura errespetatu behar dela. Asko hitz egiten ari da egun hauetan “Saidaren kulturaz”. Bai, irakurtzen duzuna: Saidaren kulturaz, bakarra izango balitz bezala, gurasoek Marokotik ekarri zutena hain zuzen.

Baina Saida Bilbon jaio eta bizi da, eta han hazi eta hezi da, D ereduko eskola batean. Horrek ez al du garrantzirik, ez du eraginik umearen bizitzan, umearen kultur eraikuntzan, bere identitatearen eraikuntzan? “Bai noski”, izango da erantzun azkarra ziur aski. Baina hizkuntzak “traizionatu” ditu solaskideak eta, nahi gabe, aditzera eman du, argi eta garbi, ez dutela uste bertako kultura umearen kultura denik.

Cosme

Lorena emakume ijitoa da eta duela aste batzuk bere semea den Cosmeren institutura joan zen informazioa eskatzera, semea laster klasera joaten hasiko zelakoan. Cosme D ereduan egon da eskolatuta betidanik eta DBH1era pasatzea dagokio, institutu horretara hain zuzen. Lorena atenditzen duen irakasleak azaltzen dio ziur aski beste institutu batean hobeto egongo dela, A eredukoan, bere beste senide batzuekin batera. Azaltzen dio, halaber, aurreko ideia indartzeko, haien institutuaren ikur garrantzitsuak euskara eta euskal kultura direla. Lorenak antzeman du bere semea ez dela ongi-etorria zentroan, eta irakasleak aipatu dion ikastetxera joango da ea plazarik dagoen galdetzera.  

Baina Cosme Gasteizen jaio eta bizi da, eta han hazi eta hezi da, D ereduko eskola batean. Horrek ez al du garrantzirik, ez du eraginik umearen bizitzan, umearen kultur eraikuntzan? “Bai noski”, izango da erantzun azkarra ziur aski. Baina hizkuntzak “traizionatu” du solaskidea eta, nahi gabe, aditzera eman du, argi eta garbi, ez duela uste bertako kultura eta euskara ume ijito horren kultura eta hizkuntza izan daitezkeenik.

Atera kontuak, irakurle

-Egoera hauek edo antzekoak salbuespenak ote dira ikastetxeetan?

-Euskararekiko eta euskal kulturarekiko zein atxikimendu bultzatzen dute horrelako formulazioek –eta islatzen duten ikuspegiak–, behin eta berriro igorriak, ume eta gazte batzuengan? Alegia, euskal gizarteko ume “arrazializatuengan”? (Ze tristea, hitz hau erabili behar izatea. Arrazializatuak dira hemen arrazializatzen ditugulako).

-Ze ondorio iango ditu ikuspegi horrek euskal gizartean, euskararen prozesuan? Ez du benetan inolako eraginik izango?

-Eta zein izango dira ondorioak haien bizitzan?

-Ze egonezin sortu dezake onarpen falta horrek ume eta gazte horiengan?

-Hori entzun behar badute behin eta berriro Saidak eta Cosmek, euskal gizartean jaio direnek, zer ez dute entzun beharko beste herrialde batetik etorri direnek, nahiz eta hemen hainbat urte eman duten?

-Noiz hasiko gara serio hartzen hezkuntza sisteman eta gizartean oro har identitate pluralak eraikitzeko aukera eta are beharra? Eta bertako kultura eta hizkuntza denona izan daitekeela berdin zu edo zure gurasoak non jaio diren, zein diren zure kolorea, zure abizenak, zure erlijioa…?

-Loturarik izango al du elkarrizketetan azaleratzen den ikuspegiak ume arrazializatu asko –gehienak?–  gure gizartean ikastetxe segregatuetan eskolatuta egotearekin? (Alegia, ikastetxe horiek non nagusiki etorkinen seme-alabak eta errekurtso ekonomiko gutxiko autoktonoak dauden).

-Ze leku daukate aporofobiak, klasismoak, arrazakeriak, islamofobiak, antigitanismoak… narratutako bi pasarte horietan?

-“Ikasle arrazializatuak eta euskara” bada gai potentea. Ikusita gainera ikasle horien kopurua ez dela horren txikia –ikasle guztien %10?, 15?…, zenbatzeko irizpideen arabera–, ba al dago gai hori euskalgintzaren lehenengo lerroan? Bigarrenean? Ez litzateke egon beharko?  Estrategikoki eta sinbolikoki zein garrantzia duen ikusita, ez luke arreta mereziko? Zerekin ari gara estropezu egiten horren kasu gutxi egiteko? Non dago horretarako oztopoa?

(Duela urte batzuk identitate pluralak eraikitzeko eta bultzatzeko premiaz hitz egin nuen artikulu honetan. Premia berbera dago gaur).