Hamaika urteko haur batek egin dio galdera Juan Gonzalo Gomez neurologoari eta prozesua modu ulerkor batean azaltzen saiatu da medikua.

“Lo gauden bitartean gure gorputzak ez du esna gaudenean moduan jokatzen. Etzanda gaude, begiak itxita dauzkagu eta mugimenduak gutxitu egiten dira. Estimuluei erantzun txikiagoa ematen diegu”.

Zalantzarik gabe, lo egitea garrantzitsua da gorputzarentzat. “Atseden hartzeko eta egunean zehar kontsumitutakoa ordezkatzeko aukera ematen du loak. Zer da ordezkatu beharrekoa? Esate baterako, zeluletako mantenugaiak eta gastatutako neurotransmisoreak”.

Medikuak azaltzen du zenbait egunez jarraian gure gorputzak ez badu behar adina atsedenik hartzen loaldia berreskuratu daitekeela loaldi luzeago bat eginez. Zehazten du hori posible dela mekanismo homeostatikoari esker. Organismoaren autoerregulazio-prozesu bat da.

Lo egiten dugunean, gure tenperatura jaitsi egiten da, eta horrek gorputza freskatzen du eta bihotzari atseden hartzen uzten dio. Horrekin batera, muskuluen osaketa eta garunaren garbiketa gertatzen dira. Burmuinak ere lan handia egiten du loaldian. Egunean zehar ikasitakoa gordetzen du eta oroimena sendotzen du. REM fasean gertatzen da hori.

Zientzialariek asko aztertu dute lo gaudenean gorputzean gertatzen dena. “Polisomnografia izeneko probaren bidez egiten dute hori. Proba horretan loaren bost faseetan begietan, burmuinean, bihotzean, biriketan eta giharretan gertatzen diren aldaketa errepikakorrak neurtzen dira. Hala, loak bost fase dituela ondorioztatu da”.

Loaren bost faseak

Lehenengo eta bigarren faseekin hasten da loaren zikloa. Etapa horietan gorputzaren kontzientzia eta kontrola galtzen ditugu. Giharrak erlaxatzen hasten dira eta mugimenduak gutxitu egiten dira. Arnas maiztasuna eta bihotz-maiztasuna moteldu egiten dira, baita garun-jarduera ere. Begiak astiro mugitzen dira, eta organismoaren alerta egoerak behera egiten du. Hala eta guztiz ere lehen bi fase horietan posible da estimulu gogorren aurrean esnatzea.

Hirugarren eta laugarren faseetan, gorputza lo sakonean sartzen da. Arnas maiztasuna eta bihotz-maiztasuna erregularrak eta oso motelak dira, eta garunaren jarduera ere halakoxea da. Begiak poliki mugitzen dira eta giharrak oso erlaxatuta daude. Gure gorputzeko tenperatura jaitsi egiten da. Hala, gorputza hoztu egiten da eta bihotzarentzat atseden hartzeko unea da. Fase honetan sortzen da hazkuntzaren hormona kantitate handienean.

Bosgarren fasea REM bezala ezagutzen da. Ingelesetik datozen siglak dira: Rapid Eye Movement eta esan gura du begi mugimendu azkarrak; izan ere, begiak norabide guztietan mugitzen dira eta arnasketa eta taupadak azkarragoak eta irregularragoak bihurtzen dira. Burmuina bere jarduera gorenean dago, esna gaudenean baino gehiago. Une horretan gordetzen ditu eta oroimenean finkatzen ditu egunez ikasitakoak. Bihotz taupadak eta arnasketa maiztasuna azkartu egiten dira, eta irregularrak dira. Txanponaren beste aldean gure muskuluak oso erlaxatuta daude. Hain erlaxatuta daude ezin ditugula mugitu eta gorputza paralizatuta dagoela esan daiteke. Une horretan osatzen eta indartzen dira higadura naturaletik giharrak eta hezurrak.

Bost fase horiek osatzen dute lo-zikloa bat. Ondo lo egiteko pertsona batek hiru eta zazpi aldiz errepikatu behar du lo-ziklo guztia, gauez. Gainera, gorputzak behar moduan atseden hartzeko osorik bete behar dira lo-ziklo horiek. Edozein arrazoi tarteko dela eteten badira, nekatuta esnatuko gara.

Atseden hartzeko beharrezkoa den lo-kantitatea pertsona bakoitzaren araberakoa da. Helduetan, batez bestekoa zazpi eta zortzi ordu arteko loaldia behar dela diote adituek. Haurrek, berriz, hamar bat ordu behar dituztela ondorioztatu da.

Faktore genetikoek, ingurunekoek eta egunean zehar egindako jarduerek ere badute eragina kontu horretan.

Bestalde, adina bada zikloen iraupenari eragiten dion faktore nagusietako bat. Adibidez, haurrek heldu baten denbora bikoitza lo egiten dute. Zahartzaroan, lo sakona gutxitzen da, eta sarriagoak eta luzeagoak diren esnatzeak daude gauean.

Albistearen iturria hemen.

Argazkiaren iturria: Milan Gaziev.