Super ama feminista

Feminismoan superwoman ezizena jarri zaie egunkarietako eranskin femeninoen azaletan agertzen diren emakume moderno eta eredugarri horiei. Alegia, arrakasta profesionala amatasunarekin bateragarri egiteko gai direnak. Are gehiago, ileapaindegira, arropa dendetara eta gimnasiora joateko denbora eta dirua daukatenak. Gehienak zuriak dira, heterosexualak, zisgeneroak eta argalak. Lesbianak izatekotan, oso femeninoak dira; transak badira oso lirainak; beltzak izatekotan, azal kolore argia izango dute eta ilea lisatua; lodiak izatekotan, curvy erakargarriak izango dira.

“Zein da zure sekretua?”, galdetuko dio kazetariak lau seme-alaba dituen emakume  enpresariari.  Tontakeriaren bat esango du elkarrizketatuak, esaterako, antolakuntza funtsezkoa dela edo asko laguntzen dion senar eskuzabala duela. Benetazko sekretua ez du aipatuko: azal ilunagoa duen emakume bat kontratatu duela senarrak egiten ez duen eta berak egin nahi ez duen zaintza eta etxeko lanak arintzeko. Feminista antiarrazisten leloa dut gogoan: “Emakume zuri batek kristalezko sabaia apurtzen duenean, garbitzen duena migratua eta ilegala da”.

Bigarren olatuko feminismoak ama/emazte patuarekin apurtzeko bidea sortu zuen. Simone de Beauvoirrek, Bigarren sexuan (1949), amatasuna kartzela patriarkal gisa aurkeztu zuen. Eskerrak Adrienne Richek Emakumeagandik jaioa liburuan (1978) amatasuna eta burujabetza feminista bateragarri egiteko bidea argitu zuen. Hala, XXI. mendeko feministok badakigu ama izatea aukera bat dela, inposaketa zalantzan jar dezakegula eta hala askatasunez erabaki. Haurrak izateko desioa agertzen bada, gure buruari galdetuko diogu ea alienatuak gauden, eta erantzungo diogu arazoa ez dela amatasun bera, heteropatriarkatua baizik. Eta kapitalismoa, noski, zaintza lanak debalde egiten dituzten etxekoandreak eta neoliberalismoaren alabak diren superwomanak behar dituena. Arazoa da gure ama identitatea eraikitzeko orduan, eredu positiboak baino presenteagoa dugula izan nahi ez dugun hori: etxeko aingeruaren arketipoa.

Sare sozialetan Kate Middleton edo Pilar Rubio kritikatuko ditugu, erditu berriak argazkilarien aurrean makilatuta eta sabela ezkutatzen posatu dutelako. Edertasunaren presioaz askatu gara, bai, baina beste presio mota batek bultzatzen gaitu berehala aktibo eta publiko agertzera. Jaio berria motxilan jarri eta gure jaioberriekin joan gara asanblada, topaketa, aurkezpen eta festetara, adierazteko gu ez garela etxean zaintzen geratzen den ama mota hori, posible dela ama eta plazandrea izatea. Nire belaunaldiko askok Carolina Bescansa Espainiako Diputatuen Kongresuan bere haur txikiarekin agertu zuen eguna dugu gogoan. Keinu hori apurtzailea zen, baina egunerokoa ez da argazkia bezain polita.

Niri kostatu zitzaidan onartzea Durangoko erakustazoka erraldoia eta hotza ez zela lekurik egokiena hiru aste zituen alabarekin Euskal Herriko Jardunaldi Feministetara joateko, ni ere oraindik anemiak eta puntuak jota nengoela. Sofan etzanda, umea bularrean, Youtuben ikusi nituen mahai inguruak, gazi-gozo sentimenduarekin. Orain alabak urte eta piko ditu eta nire talde feministako asanbladetara eramaten dut. Pilota botatzen diot aspertu ez dadin, pardelak aldatzen dizkiot batzarra iraun bitartean kaka egiteko ohitura baitu, eta titia ateratzen diot alde egin nahi duela argi uzten duenean. Errua sentitzen dut, ez bainago bileran zentratuta ezta nire alabaren zaintzan ere. Baina tira, ez da kexa bat, errealitate bat baizik. Eskerrak taldeko kide guztiak guraso diren eta bileren ordua kontziliazioa kontutan hartuz jarri dugun. Guraso feminista askok, ordea, ez dutela asanbladetan halako babesik aurkitu.

Kontua da duela aste batzuk konturatu nintzela militantzian pila bat ardura hartu nuela, sare sozialetan ere burubelarri nenbilela, lanez gainezka ere, noski. Zer frogatu nahi nuen eta nori? Konturatu nintzen erraietaraino sartu zitzaidala Pikara Magazinen (nik sortutako aldizkari feministan, langile izateari utzi berri diodana) irakurri nuen iritzi artikulu bat. Egileak, hogeita bost bat urteko kazetariak, adierazi zuen amatasun feministen diskurtsoaren gaindosiaz nazkatuta dagoela eta amatasunaren kontrako diskurtsoa faltan botatzen duela. Nola ez, amatasuna esklabotza kapitalista gisa aurkezten zuen ere. Aitzitik, esaldi zehatz bat izan zen iltzatuta geratu zitzaidana: “Landa eremura haztera joateko, haien proiektu pertsonalak utzi, gelditu edo murrizten dituzten bikote heterosexualek edo lesbiana horiek”. Interpelatua sentitu nintzen.

Eta konturatu nintzen super ama feministaren tranpan bete-betean erori naizela. Publikoki erakutsi nahi dudala posible dela kazetari arrakastatsu, militante inplikatu eta haur txiki baten ama izatea.  Gainera, bollera naizen aldetik, kuir giroetan dagoen kezka bat ere dut oso presente: sistemak gay eta lesbianak heteroaraura bideratzen gaituela, familia nuklearrak sortu ditzagun. Hara hor erakutsi beharreko beste gauza bat: zaintza sare alternatiboak sortzeko gai naizela, lagunak nire bikotekidea eta alaba bezain garrantzitsuak jarraitzen izaten dutela. Eta bai, badira.

Orduan nire buruari galdetu nion zer utzi, gelditu edo murriztu nezakeen lasaiago bizitzeko, zama hori arintzeko. Agian ezer ere ez, hori guztia baita nire identitatean parte, agian erritmoa eta energia moldatzen joatearekin aski dela. Eta hortan nabil. Nire kasa deskubritzen nola eraman praktikara bizitza erdigunean jartzearen lelo hori, kontuan izanda nire bizitza gurasogintza dela, bai, baina baita ere kazetaritzarekiko pasioa, feminismoarekiko konpromisoa, familia biologiko eta aukeratuekiko maitasuna eta ardura.

Esther Vivasek Mamá desobediente saiakeran idatzi du: “Badirudi merkatuaren menpe dagoen amatasun neoliberalaren edo sakrifikatutako amatasun patriarkalaren artean aukeratu behar dugula”. Feminismoa bidelagun, posible da gurasogintza burujabe eta eraldatzaile bat gorpuztea,  bi eredu horiei iskin egitea, baina nago zailagoa dela autoexijentziaren eta molde ideologiko zurrunen zamaz askatzea.

Azaleko ilustrazioa Pikara magazinetik ekarri dugu. Egilea: Señora Milton.