Gorka Moreno Soziologian doktoreak (EHU) eta Immigrazioaren Euskal Behatokiko ikertzaileak euskara eta immigrazioa eskolan uztartzen direla uste du, eta dio, etorkinen bigarren belaunaldian jarri behar direla indarrak.

Hitzaldiak eskaintzen diharduzu. Zer izaten duzu berbagai?

Euskal gizarteak euskarari eta immigrazioari buruz duen iritzia mahai gainean jartzen dut; alegia, euskaldunek ez dituzte etorkinak euskararen arerio gisa ikusten. Jarrera nahiko baikorra dute.

Zein da errealitatea?

Euskararen eta immigrazioaren mundua geografikoki eta sozialki elkarren artean oso urruti daude. Etorkin gehien dauden tokietan, oro har, euskara gutxi erabiltzen da, eta alderantziz. Lehenengo ideia hori da; gure egoera soziolinguistikoa kontuan hartu behar da ulertzeko zein izan daitekeen euskararen garapena etorkinen inguruan.

Euskararen aldean gaztelera nabarmentzen da, hortaz…

Argi dago egoera diglosikoan gaudela. Etorkin batek hizkuntza bat ikasi behar badu, herri gehienetan gaztelerara joko du. Gainera, aipatzekoa da EAEko etorkinetako asko latinoamerikarrak direla, eta, beraz, dagoeneko badakite gaztelania. Hori horrela, euskalduntzeko testuingurua ez da aproposena, hasteko.

Non uztartzen dira euskara eta immigrazioa?

Eskolan, zalantzarik gabe. Eta etorkinen bigarren belaunaldian jarri behar dira indarrak; etorkinen semealabengan eragin, alegia. Izan ere, eurak izango dira euskara ikasiko dutenak.

Zergatik bigarren belaunaldian?

Etorkinek eurek ez dutelako euskara ikasten, ahalegin horrek emaitza antzuak ematen ditu. Halere, jakin behar dute zein garrantzitsua izango den euren semealabentzat euskara ikastea. Hemengo hizkuntza delako, eta gizarte igogailu bezala ere lagungarri delako. Izan ere, berebiziko garrantzia du mailakatze sozialean gora egiteko: administrazio publikoan lanpostua lortzeko, adibidez. Eta, sarri, euskararen garrantzia ez dute guk bezain argi ikusten.

Zer diote eskola-sistemaren datuek?

Matrikulazioetan baikorra naiz. Datuek diote etorkinen ume gehienak D eskola eredura joaten direla; izan ere, A eredua desagertzear dago Gipuzkoan, eta bide beretik doaz Bizkaian eta Araban ere. Baina errealitatea da kalean eta etxean ez dutela euskaraz egiten, eta hori landu egin behar da.

Haien seme-alabek ondo egiten dute euskaraz?

Guraso euskaldunak dituztenek bezain ondo ez, ziur aski. Baina kontua da ikasi egiten dutela. Datu bat ematearren: azken urteetan jaio diren umeen %25en guraso bat edo biak etorkinak dira. Horrek esan gura du etorkizuneko euskaldunak euren seme-alabak izango direla, ezinbestean; euskaldun kopurua handitu gura badugu, etorkinen umeak aintzat hartu behar ditugu.

Datuek diote etorkinek ez dutela euskararen garapena geldiaraziko…

Hala da. Immigrazioaren Euskal Behatokian inkestak egiten ditugu, eta galdetegia erantzun dutenen %20k soilik uste dute garapena geldiaraziko dela. Egun euskara nagusi den eremuetan euskara gutxiago hitz egingo den galdetuta, bestetik, %16k erantzun dute baietz. Oro har, euskararen gaia etorkinei lotuta jendeak lasaitasunarekin ikusten du. Euskalduntze prozesuan atzerapausoak ematen ari garela pentsa daiteke; baina, nire ustez, euskararen errealitate soziolinguistikoa da hori. Eskolan dago partida, eta kalea da etorkizuneko erronka.