Garazi Lizarraga: “Edoskitze garaian, gainontzeko etapetan bezala, elikadura osasuntsu eta orekatua eramatea komeni da”
Garazi Lizarraga dietista eta nutrizionistak, berriki eskaini duen edoskitze garaiko elikadurari buruzko tailerrean esandakoak jaso nahi izan ditugu oraingoan.
Nolakoa izatea gomendatzen da edoskitze garaiko elikadura?
Orokorrean esanda komeniko litzateke beste etapa batean bezala, elikadura osasuntsu eta orekatu bat eramatea. Badira zenbait puntu kontutan hartu beharko liratekeenak, baina orokorrean, hori izango litzateke.
Zeintzuk izango lirateke kontuan hartu beharreko puntu garrantzitsuenetarikoak etapa horretan?
Hainbat aspektu bereiztuko genituzke. Alde batetik egongo litzateke energia edo kaloria aldetik handitu behar direla behar izan horiek, eta kasuan kasu aztertu beharko litzateke. Nire gomendioa beti zentzu horretan izaten da gosea eta asetasunaren araberako azterketa bat egitea. Modu horretan, jakingo genuke energia behar izan horiek beteta daudela, modu praktikoan esanda.
Mantenugai edo mikronutriente aldetik, osagarri moduan gomendatzen den bakarra izango litzateke iodoa hartzea, edoskitzeak irauten duen bitartean. Oraindik umearen burmuina behar bezala garatzen joan dadin gomendatzen da osagarri moduan hartzea, eta baita ere amari sortu ahal zaion tiroideagatik. Hori izango litzateke osagarri moduan hartu behar den gauza bakarra. Askotan hartzen baitira beste asko entzuten ditugulako gomendioak, baina behar-beharrezkoa hori izango litzateke. Gainontzekoak, kasuan kasu aztertu beharko lirateke.
Ama barazkijalea bada, B 12 bitamina hartzen jarraitu beharko luke, baina ez litzateke zerbait berria izango beretzako, edoskitzeagatik, lehendik ere hartuko lukeelako.
Azido folikoa, esaterako, haurdunaldian bai, baina edoskitzean ez baldin badago espezifikoki beharrik, ez. Eta D bitamina begiratzea ere agian gomendagarria da, baina gomendio orokor moduan ezingo litzateke eman.
Garagarrak esne gehiago produzitzea ekarriko duela ez dago frogatuta, ezta?
Ez, arlo horretan frogatuta dagoen gauza bakarra da umearen sukzioak eragiten duela esne gehiago fabrikatzea. Ez da elikagairik bere horretan, eragingo duenik gehiago produzitzea.
Bestelako mitoak ere badaude. Zein da horietako ezagunena?
Bai. Adibidez, zenbait elikagai ezin direla jan, alkatxofak, baratxuriak eta horrelakoak, esnearen zaporea aldatzen dutelako-edo. Zaporea aldatuko dute noski, baina hori elikagai guztiekin gertatzen da. Baina horrek ez du zertan eragin umeak esne hori ukatzeko. Eta gainera, kontutan izan behar dugu, uteroan dagoenean umea, zapore eta usaimenak nabaritzen dituela, orduan seguru aski, amak jaten duen hori ez bada berria, ohituta egongo da umea, eta ondoren umea jaten hasten denean, seguru aski ume horrek errazago onartuko du elikagai hori.
Amak egarria izatea oso ohikoa izaten da edoskitze hasieran behintzat. Ohi baino ur gehiago edatea komeni da?
Bai. Egia da egarri sentsazio hori handituta egoten dela eta kasu egin behar zaio sentsazio horri. Azkenean behar bat izango da eta gehiago edan beharko da.
Haurdunaldian kontzienteago izaten da emakumea eramaten duen elikadurarekin, umea ondo hazteko helburuz?
Nik uste dut baietz. Azkenean gure gorputzean ere gehiago pentsatzen jartzen garelako, kontzienteago izaten gara, eta orduan izan daiteke baita ere haurdunaldian hartu ditugun ohitura horiek, ondoren, edoskitzean jarraitzea, erlaxatzea baino nik uste. Badira edoskitzean ere kontuan hartu beharreko beste gauza batzuk ere, adibidez kafearekin ere argi ibiltzea komeni da, alkohola noski ez genuke hartu beharko, infusioena ere egongo litzateke…
Zer gomendatzen da zehazki infusioetan?
Gomendatzen da ez hartzea, ez dagoelako ikerketa nahikorik bermatzeko seguruak direla. e-lactancia.org izeneko webgunean edozein belar edo substantzia jarrita agertzen da ea badagoen nahikoa informazio esateko hori segurua den ala ez.
Arrainei dagokienez, zer hartu beharko genuke kontutan?
Merkurioa bezalako metal astunak hartu beharko genituzke kontuan edoskitzean, eta gomendatzen da arrain handiak ez kontsumitzea. Hor atun gorria sartuko litzateke eta gero hemen egia da ez dagoela ohiturarik bestelakoak jateko, adibidez, marrazoa. Latetako atunari dagokionez, normalean berez atun zuriz egindakoa da printzipioz, baina batzuetan gorria sartzen dute, orduan hori ere ekiditea gomendagarria da. Langostino, ganba edota krustazeo buruak ere gomendatzen da ez hartzea, haurdunaldian bezala.
Edoskitze garaian, haurdunaldian hartutako kilo horiek kentzeko arazorik badago?
Posible da hartutako kilo horiek kentzea, betiere ez bada oso mugatua den zerbait. Elikadura osasuntsu batekin eta zertxobait jaisten baldin badira kilokaloria horiek, baina modu oso moderatu batean, posible da. Bestela, ez. Eta hori da edozein etapetan bezala, baina kasu honetan agian azpimarratzekoa.
Iruzkinik ez "Garazi Lizarraga: “Edoskitze garaian, gainontzeko etapetan bezala, elikadura osasuntsu eta orekatua eramatea komeni da”"