Pandemia aurretik urte asko lanean daramatzan ortodonzista batekin hitz egiten egon nintzen. Larrituta zegoen, batez ere, neska nerabeen artean, ortodontzia-tratamendua hastean, anorexia kasu asko garatzen zirela ohartu zelako. Nerabe hauekin lanean hasi eta tratamendua bukatzerako, ehuneko kopuru batek gaixotasuna aurreratua zeukala ikusten zuen. Azpimarratzekoa da ortodontzia-tratamendua, oro har, lehen haurtzaroan edo nerabezaroan hasten dela, eta garai horretan elikadura-ohiturak aldatzeko joera izaten dela.

Itxaro Mendizabal

Itxaro Mendizabalekin Hitz egin dugu bere azken kolaborazioa aitzakia moduan erabilita.

Pandemia aurretik urte asko lanean daramatzan ortodonzista batekin hitz egiten egon nintzen. Larrituta zegoen, batez ere, neska nerabeen artean, ortodontzia-tratamendua hastean, anorexia kasu asko garatzen zirela ohartu zelako. Nerabe hauekin lanean hasi eta tratamendua bukatzerako, ehuneko kopuru batek gaixotasuna aurreratua zeukala ikusten zuen. Azpimarratzekoa da ortodontzia-tratamendua, oro har, lehen haurtzaroan edo nerabezaroan hasten dela, eta garai horretan elikadura-ohiturak aldatzeko joera izaten dela.

Neure kasuan ere, aparatua jarri eta handik gutxira hasi nintzen jateari uzten. Honekin ez dut esan nahi ortodontzia batek elikadura nahaste batera garamatzanik, ezta gutxiago ere. Baina kontuan izan behar dugun gauza bat dela garbi daukat, aparatuaren aitzakiarekin, mina ematen duela eta, gutxiago jatea errazagoa izaten dela. Gauza batzuk jatea ezinezkoa denez, horiek jateari uzteak askotan ez du gaixotasunaren prozesuan laguntzen.

Elikadura nahaste bat garatzen hasi den pertsona batek hainbat alerta egoera sor dakizkiguke. Portaeran aldaketak, egiten dituen komentarioak, jateko ohitura bereziak… guraso bezala adi bagaude ere, zaila izaten da askotan aldaketa hauetaz ohartzea, eta konturatzerako gure seme edo alaba guk pentsatzen dugun baino larriago dago. Horregatik, ortodontzia baten aurrean,  aitzakia bezala erabili dezakeen egoera bat izanik, ez dugu inoiz guardia jaitsi behar.

Ama batek zionez, bere alabari ortodontzia jarri ziotenean, elikagaiak mokadu txikiagoetan mozten hasi zen, mastekatzea errazteko, eta elikagai gogorrak ere saihestu zituen aparatuarekin lotutako mina arintzeko. Ortodontzia-tratamenduaren lehen hilabeteetan, mina eta ondoeza eragiten zioten jatean, eta alabak murtxikatzeko eta kosk egiteko beldurra garatu zuen. Eskolako bazkariak alde batera uzten hasi zen eta pixkanaka etxean ere oso gutxi jaten hasi zen. Urtebeteren ondoren, nahiz eta aparatuarekin lotutako mina gutxitu egin zen, nerabeak elikagaiak murrizten jarraitu zuen, huts-sentsazioa gustatzen zitzaiolako. Bere elikadura-portaera hortz-aparatuek eragindako deserosotasunari egotzi zionez, gurasoek uste izan zuten bere elikadura-patroi murriztaileak ahoko minarekin lotuta zeudela. Eta konturatzerako alabak elikadura-nahastea garatua zeukan, hain garatua, tratamendua hasi zuenetik ia 15 kilo jaitsi zituela.

Mina ematen badio, min hau errespetatu behar dugu, baina poliki-poliki indartuko eta elikatuko duten elikagaiak eskaini beharko dizkiogu; hasieran pure moduan izan daiteke, bertan edozein motatako elikagaiak sar ditzakegu eta: lekaleak, zerealak, haragia, arraina… Nahastearekin hasita badago, garrantzitsua da pixua ez galtzea, galtzen hasten den momentuan konturatuko baita ahoko aparatua ondo datorkiola bere helburua lortzeko (hau esperientziaz diot). Behin minik ez duenean, beste elikagai mota batzuk sartu ahalko ditugu, beti ere ortodonzistak baimendutakoak, ez oso gogorrak… askotariko elikadura izan behar da, denetik jan behar du. Txuleta edo bokata bat ezingo ditu jan, baina bai gauza biguinago eta mantenugaietan aberatsak.

Nerabezaroa etapa zaila bada, ez dezagun oraindik eta zailagoa egin. Guraso bezela hor egon behar dugu, beti bezala, kontentzio lanak egiten. Inork ez zuen esan hau erraza izango zenik…