Mirari Bikuña emagina da eta ama-esnearen ordezkoak merkaturatzeko nazioarteko kodea izan du hizpide Puntua aldizkarian idatzi duen azken kolaborazioan.

Industria farmazeutikoek interes handia dute umeen elikaduran, onura ekonomiko asko lortzen baitute, baina ebidentziak dioenez, ume eta amen morbimortalitatea, amarengandik edoskitzearena baino askoz altuagoak dira eta honek eragin zuzena du gizarte, ekonomia eta arlo pertsonalean.

Amagandiko edoskitzeari eustea lehentasunezko gaia da osasun publikoan eta interes ekonomikoetatik babestea funtsezkoa da. Helburu horrekin, 1981ean MOE/UNICEFek, Ama-esnearen Ordezkoak Merkaturatzeko Nazioarteko Kodea argitaratu zuen eta ordutik munduko 84 herrialdek hartu dute aintzat kode hori, berain legediak aldatu eta egokituz.

Kodea mundu mailako osasun publiko estrategia gisa landu zen, eta ama esnearen ordezkoak merkaturatzeko orduan murrizketak gomendatzen ditu; adibidez, haurrentzako esne artifizialean, gehien bat, amak bularra emateko erabakian oztoporik ez izateko eta ordezkoak, beharrezkoak badira, behar bezala erabiltzeko. Halaber, biberoiak eta formulen laginak merkaturatzea erregulatzen du eta kontsiderazio etikoak kontutan hartzen ditu.

Kodea ez da amagandiko edoskitzea inposatzea, industriaren merkataritza- praktikak arautzea baizik, abusua saihesteko. Kontsumitzaileak eta osasun-
langileak babesten ditu elikadura osasungarrienaren gaineko presio eta eragin bidegabeetatik. 4 arlotan du eragina:

Gurasoak

Bularreko haurren elikadurari buruzko informazioak eta hezkuntza-materialak egiazkoak eta argudio sendoak izan behar dute, eta amagandiko edoskitzearen garrantzia nabarmendu behar dute. Material horiek ez dute inola ere marka edo produktu baten izena aipatu behar, beraz era guztietako publizitatea eta produktuen sustapena debekatuta daude.

Honen harira, amek ez dute inolako produktuen laginik doan jaso beharko eta deskontu edo erakustaldiak debekatuta egongo dira.

Gainera, konpainien ordezkariek ezin izango dute amekin zuzeneko edo zeharkako harremanik izan eta artifizialki elikatutako haurrentzako edo amaren esnez soilik elikatuta ez daudenentzako osasun- arriskuak dagozkien etiketa eta abisuekin adierazi beharko dira.

Osasun langileak

Kodearen arabera, osasunaren arloko profesionalek, amagandiko edoskitzea sustatzeko eta babesteko erantzukizuna dute.

Osasun-profesionalei ematen zaien produktuei dagokienez, fabrikatzaileek eta banatzaileek gai “zientifiko eta objektiboetara” mugatu beharko dute. Beraz, osasun langileak ez dira produktuen erabilera sustatzeko tresnak bezala erabiliko. Horretarako, doako laginak erakunde mailan ebaluatzeko edo ikertzeko beharrezkoak direnean bakarrik eman ahal izango dira eta lagin horiek ez dira, inola ere, amengana pasatu behar.

Interes-gatazkak saihesteko berriz, fabrikatzaileek eta banatzaileek ez diete pizgarri materialik edo finantzariorik emango osasun-arloko profesionalei.

Osasuna zaintzeko sistemak

Edozein produktu sustatzea debekatuta dago osasuna zaintzeko instalazioetan. Hemen sartzen dira produktu horiei erreferentzia egiten dieten produktuak, pankartak eta kartelak erakustea eta fabrikatzaileek eta banatzaileek emandako materialen banaketa. Beraz emandako materialek eta ekipoek ez dute produktuen marken izenik aipatu behar.

Formula-elikadura, erabili behar duten amei edo familiako kideei bakarrik erakutsi beharko litzaieke eta ez biztanleria guztiari. Gainera,
ematen den informazioak argi azaldu beharko luke zeintzuk diren formula-elikaduraren arriskuak eta produktu horiek behar ez bezala erabiltzearen ondorioak.

Doako horniduren kasuan, fabrikatzaileek eta banatzaileek debekatuta dute osasun-zaintzako instalazioei doako edo kostu txikiko produktuak ematea.

Etiketak

Haurrentzako formulen etiketetan ematen den informazioa egokia, erraza eta ulerterraza izan behar da. Horretarako, haurrentzako formula-etiketek adierazpen bat jaso behar dute adieraziz, amaren esnea hobea dela, eta produktua osasun-arloko profesionalei kontsultatu ondoren bakarrik erabili beharko litzatekeela.

Etiketetan ezingo dira erabili, formularen erabilera idealizatu dezaketen irudi edo testuak, ezta humanizatua edo amatasuna eta antzekoak diren hitzak ere.

Ama-esnearen ordezkoentzako etiketetan, nutrizioari eta osasunari buruzko baieztapenak ez dira baimenduta egongo, legeria nazionalak baimentzen ez badu behintzat. Hala ere, esplizituki adierazi behar dute mikroorganismo patogenoekin hauts-formula kutsatzeko arriskuei buruzko informazioa eta haurrentzako hauts-formularen prestaketa seguruari, biltegiratzeari eta erabilerari dagokiona.

Azkenik, amagandiko edoskitze esklusiborako gomendioaren ildotik,
elikagai osagarri guztiak, sei hilabetetik aurrerako haurrek erabiltzeko etiketatuta egon behar da, baina inoiz ez lehenago erabili ahal izateko.