Batzuetan haurtzaroa bizitza baino luzeagoa da.

Ana María Matute


“Jolastu” hitza entzuten dugunean, zalantzarik gabe guztiok lotzen dugu haurtzaroarekin. Gure iruditerian jolasteak esan nahi du haurrak, pilotak, lasterketak, mahai-jokoak, oihuak eta alaitasun-eztandak. Inork imajinatzen al du inoiz aditz hau entzutean pertsona heldu bat sokasaltoan? Edo Zuhaitz baten atzean ezkutatuta dauden pertsona heldurik? Gerta liteke, baina behartu egin behar dugu pixka bat burua, ezta?

Badirudi gure bizitzan aurrera egin ahala,  noizbait jolasteari uzten diogula, edo hori diote adituen ikerketek. Izan ere, 9 urte inguruan uzten diogu jostailuekin jokatzeari, eta hori oso azkar da. Datu hori egia izanda ere, jolasak  presente jarraitzen du gure bizitzan askoz haratago; izan ere, haur batek jostailukin jolasteko “helduegia” dela sentitzen duenean, bertan behera uzten ditu jostailuak, eta helduek uste dugu orduan jolasa amaitu egiten dela, hori baita, normalean, haur-jolaserako modurik agerikoena eta ezagunena.


Baina gure esperientziaren eta behaketaren arabera, hori gertatzen denean, haurrek jolasteko beste modu batzuk asmatzen dituzte, jolaserako beharrak, haien barruan bizirik iraten duelako. Jostailuekin jolastea, zalantzarik gabe, jolasteko modu bikaina eta zoragarria da, baina askoz gehiago daude, izaera ezberdinekoak eta gure begien aurrean oso modu ezberdinetan agertzen direnak.

Nerabeek ez al dute jolasten? Parkean biltzean jolasten dute, zerbaitengatik protesta egiteko antolatzen dira, futbolean jokatzen dute, dantza-eskolak ematen dituzte, bizikletan ibiltzera ateratzen dira, dantzalekuetan dantzatzen dute, harreman sozial eta afektiboetan jolasten dute… Era berean, beren nortasuna eta munduarekin ulertzeko modua aztertzen duten hainbat jarduerarekin konektatzen dira. Zirrikitu horiek bilatzen dituzte egunerokotasunaren barruan, dituzten beharrak asetzeko, nahiz eta “produktiboak” ez izan, eta helduok pentsatzen dugu denbora galtzen ari direla.


Azken finean, jolastea geuk asmatutako kontzeptu bat besterik ez da, gure ni barnekoenarekin konektatzeko eta hemen eta orain gure erlojuaren barne-orratzak ezabatzen dituen zerbait egiten egoteari eusteko gure modua da. Horregatik ditu mila aurpegi eta mila eratako adierazpenak. Konektatuz eta gozatuz egiten dugu, baina ez dago hau egiteko modu ze hatzik. Ez dago jolasteko modu txarrik, termino absolutua baita: jolasten da edo ez da jolastzen. Eta, jakina, gurekin eboluzionatzen duen kontzeptua da: inork ez du modu berean jolasten bere bizitza osoan.

Horregatik, ez dakigu inoiz jolasteari uzten diogun, gizakiarengan hain sortzetiko premia dela pentsatzen dugulako, eta, azkenean, zirrikitu ezberdinetatik ateratzen delako. Gertatzen da, normalean, heldu batek jolasten jarraitzen duela esaten dugunean, sormen handiko lanbide bat izatearekin lotzen dugula, zuhaitzetara igotzen jarraitzen badu, eromen-puntu polit bat ere baduela (hitzaren adierarik onenean)… eta horrelakorik gertatzen ez zaizunean, galdetzen diozu zeure buruari: “jolasteari utzi al diot?”.


Jolasa gurekin batera garatzen da, aldamenean dugu gure barne-aldaketa bakoitzarekin bat egiteko. Zuhaitz batera igo nahi baduzu, egizu! Mural zoro bat margotu nahi baduzu, egizu! Baina gogorik ez baduzu, ez duzu jolastu nahi, beste zerbaitetan jolastu nahi duzu. Begira iezaiozu zure egunerokotasunari, noiz jolasten duzu? zein da gaur egun, jolasteko duzun modua?