Save the Childrenek “Harrapatzen duten sareak” txostena osatzera datorren azterlana argitaratu du: “La trampa de la autoexposición: nuevas dinámicas de explotación sexual en el entorno digital [Autoesposizioaren amarrua: sexu-esplotazioko dinamika berriak ingurune digitalean]”. Ikerketak haurrek eta nerabeek sexu-esposizio digitalekin eta hori bultzatzen duten plataformekin duten lotura aztertzen du, jardunbide hori sexu-esplotazioaren adierazpen gisara joz.

Sexu-autoesposizio sexuala terminoarekin aipatu nahi dira haurrek eta nerabeek itxuraz beren nahiz onura baten truke (diruzkoa, materiala, emozionala edo sinbolikoa) espazio digitaletan jarduera sexualak abiarazten edo egiten dituzten egoerak. “Beren kabuz” egiten dituztenaren uste horrek ezkutuan uzten ditu halako jokabideek egiazki baldintzatzen dituzten presioak, desberdintasunak eta botere-dinamikak, eta baita horretarako emandako baimena baliozkoa ez dela ere.

Save the Childrenek 1.000 gazteri baino gehiagori egindako inkestaren arabera, galdetu zitzaien gazteen %2,5ek baino gehiagok adierazi zuen nolabaiteko konpentsazio, opari edo mesederen bat jaso izan zuela, adin txikikoak zirela, eurak agertzen ziren material erotikoaren edo sexualaren truke. Horrek esan nahi du 40 gaztetik batek bizi izan duela sexu-esplotazio digitaleko zuzeneko esperientzia bat 18 urte bete aurretik. Gainera, %14,4 kezkagarri batek erantzun zuen ezagutzen zuela hori egin izan zuen norbait. Hau da, zazpi gaztetik batek ezagutzen du sexu-esplotazio era horretako biktima bat.

“Kasu isolatukorik ez den fenomeno baten, hots, zabaltzen eta, okerrago dena, normaltzen ari den egoera baten aurrean gaude”, adierazi du Catalina Perazzok, Save the Childrenen Lurraldeko Eragin eta Garapeneko zuzendariak. Haurren eta nerabeen sexu-autoesposizio edo -gainesposizio digitalaren fenomenoa sexu-esplotazio era bat da, baita haurrek edo nerabeek berek hasitakoa izan dela ematen duenean ere, beren borondatez edo ahalduntzeaz egiten dutenaren diskurtsoekin mozorrotuta.

Ematen du haurrak eta nerabeak beren nahiz aritzen direla horrelako jokabideetan, baina ez da horrela. Asimetria bat dago botere-harremanetan: saria emango duenak kontrolpean du egoera. Horrek gezurtatu egiten du baimen aske eta informatua denik. Legezko ikuspuntu batetik, gainera, adin txikiko baten baimena ez da baliozkoa eduki edo jarduera sexual batzuengatik konpentsazio bat dagoenean. Horregatik, haurren eta nerabeen kasuan, jardunbide horiek sexu-esplotaziotzat hartu behar dira beti.

Azterlanak agerian uzten du OnlyFans bezalako plataformek edo sugar dating webguneek sexu-esplotazioa ingurune digitalean birdefinitzen nola laguntzen duten, eta nerabeek horri buruz duten pertzepzioan nola eragiten duten. Plataforma horiek autonomia eta ekintzailetzaren espazio gisara aurkezten badira ere, pornografiaren eta prostituzioaren logikak erreproduzitzen dituzte benetan, eta beraz, sexu-esplotazioari lotuta daude.

Diru errazaren “amarrua” eta generoaren marketina

Marketin sofistikatuko estrategiak erabiltzen dituzte plataforma horiek. Autoesposizioa sustatzen dute estatus bat edo diru-sarrerak lortzeko aukera erakargarria balitz bezala, adin txikikoenganaino helduz. Egitez, inkestatu ziren mutilen %45ek eta nesken %49,3k sugar datinga positiboa edo erakargarria zela zioen publizitatea aurkitu izan zuen sare sozialetan adingabeak zirela.

Horren ondorioa da galdetutako gazteen %71k ez zuela identifikatzen Interneteko eduki sexualaren salmenta esplotazio baten modura. Mutilen kasuan, zifra hori %75eraino heltzen da, eta jardunbide horien azpian dagoen indarkeriari eta genero-desberdintasunari buruz kontzientzia falta kezkagarria dutela erakusten du.

“Plataformek eta sare sozialek zeregin erabakigarria dute jardunbide horien zabalpenean eta normalizazioan. Haurrentzako eta nerabeentzako ingurune digital seguru bat bermatuko dien erantzukizuna eskatu behar zaie, ezinbestean”, ohartarazi du Perazzok.

Erabiltzen dituzten estrategiek argiro nabarmentzen dute beren mezua generoaren arabera. Neskei gorputza erabiliz “ahalduntzearen” eta gizartean gora egingo dutenaren inguruko narratiba bat saltzen zaie, eta eduki sexualaren “sortzaile” izateko haien parte-hartzea bilatzen dute. Espainia, gainera, OnlyFansen eduki gehien sortzen duen bosgarren herrialdea da (Emakume Gazteen Federazioa, 2024). Mutilei, bitartean, kontsumitzaile gisara eta “eragile” eta “mentore” gisara zuzentzen zaizkie, praktikan proxenetismo digitala direla esan litekeen rolak zurituz.

Halako publizitatea errealitatearen pertzepzioan txertatzen doa. Galdetutako gazteen %30 inguruk uste du eduki hori saltzen dutenek “diru asko” irabazten dutela, eta %32,2k pentsatzen du diru-sarrerak lortzeko zilegizko era dela. Errealitatea, ordea, arriskutsua da.

Salerosketa eta estortsio sareetarako sarbidea

Guardia Zibilak eta Polizia Nazionalak prostituziorako eta beste sexu-esplotazio modu batzuetarako sarbide gisara identifikatu izan dituzte harpidetza bidezko sexu-edukiaren plataforma eta sugar dating webgune horiek.

Orri horiek, legez, adin nagusikoei murriztuta badaude ere, azpimarratzekoa da haurrek zein nerabeek egiaztapen-sistemei zenbaterainoko erraztasunez iskin egiten dieten. Egitez, inkestan parte hartutako %21ek esan zuen ezagutzen zuela bere inguruan plataforma horiek diru-sarrerak lortzeko erabiltzen zituen eta erabiltzea pentsatzen zuen norbait.

Genero-desberdintasun sakona gertatzen da fenomeno horretan: 18 urtetik 24 urtera bitarteko emakumezko gazteak dira OnlyFanseko eduki-sortzaile gehien-gehienak (profilen %97a), eta ikus-entzuleak 25 urtetik 44 urtera bitarteko gizonezkoak dira, gehienbat. Patroi horrek gorputz femeninoaren kontsumoan eta kosifikazioan oinarritutako maskulinotasuna sendotzen du.

“Arriskuak larriak dira, groomingetik, sextortsiotik eta ziberjazarpenetik hasi eta salerosketa sareetan erortzeraino»

18 urte bete aurretik sexu-esplotazioaren biktima izan ziren gazteen artean, %24k adierazi zuen OnlyFans bidez sortu zela kontaktua esplotatzailearekin, eta %36k sugar dating webguneen bidez.

“Arriskuak larriak dira, groomingetik, sextortsiotik eta ziberjazarpenetik hasi eta salerosketa sareetan erortzeraino. Gainera, dinamika horiek eragina dute osasun mentalean eta nortasunaren eraikuntzan. Neskei erakusten zaie haien balioa beren sexualizazioaren mende dagoela, eta mutilak, berriz, gorputzen kontrolean eta kontsumoan oinarritutako maskulinitate batean murgiltzen ditu”, ohartarazi du Perazzok.

Save the Childrenek premiazko ekintza bat eskatzen die Administrazio Publikoei eta plataforma digitalei haurrak eta nerabeak sexu-esplotazioko era berri horietatik babestuta egon daitezen. Plataformek adina eta edukien gaineko kontrola egiaztatzeko sistemak ezarri behar dituzte, eta debekatu egin behar dute espazio digital horien publizitatea. Eta nerabeei arriskuak identifikatzen eta harreman osasuntsu eta berdintasunekoak identifikatzen lagunduko dien derrigorrezko hezkuntza bat ere egon behar da.

Adingabeak ingurune digitalean babesteko Lege Organikoaren Proiektua –egun izapidetzen ari direna– aukera egokia da haurrak eta nerabeak ingurune digitaleko arrisku horietatik babesteko neurri horiek ezartzeko. Funtsezkoa da heziketa afektibo-sexual integrala eta herritartasun digitalaren heziketa adin goiztiarretik araututa egotea, eta haurren eta nerabeen ingurune digitaleko eraginpe eta gainesposizioari aurre egiteko mekanismo legalak sustatzea.