Jakina denez, familia da haurraren lehen mikrosistema (Bronfenbrenner, 1979) eta gurasotasunak berebiziko garrantzia du edozein haurren garapenean, geure jokaeraren arabera, babes-faktore edo arrisku-faktore izan gaitezkeelako. Baita behar berezi edo/eta espezifikoak dituzten haurren gurasoak ere, baina, kasu hauetan, babes-faktore izateak, gurasotasunak berez dakartzan erronkak gainditzeaz gain, beste hainbat erronka gainditzea suposatze du.

Horrela, adimen gaitasun handiko seme-alaben gurasoek normalean izaten ez diren beste zenbait egoerei ere aurre egin behar izaten die. Gaian aditu diren Silverman eta Kearney-k (1989) diotenez, hauek dira horietako batzuk: haurraren gaitasunak eta trebetasunak ulertzea; gizartearen ulermen eta erantzun-gaitasunik ezari aurre egitea; seme edo alabarentzat hezkuntza-baldintza egokiak zehaztea; eta haurraren intentsitate emozionala, sentsibilitate handia eta perfekzionismoa maneiatzea.

Sei eta hamabi urte bitarteko adimen gaitasun handiko haurren gurasoekin egindako beste ikerketa batetan (Flores et al., 2018) guraso hauen kezka eta beldurrik nagusienak hiru arlotan zeudela ikusi zen: hezkuntza-beharretan, arlo sozio-emozionalean eta familiako harremanetan. Konkretuki, eskolan gaitasun handiko ikasleentzat programa egokirik ez izateak haur hauengan sortzen duen asperdura, seme-alabek harreman interpertsonal egokirik ez garatzea eta seme-alaben hezkuntza beharrei erantzuteko sentitzen zuten ahalmen falta.

Guzti hori dela eta, gaitasun handiko seme-alaben hezkuntza nahiko estresagarria izan daiteke eta gurasoek aholkularitza eta laguntza behar izaten dute.

Legearen arabera, administraritzari dagokio guraso hauei orientazioa eta laguntza ematea, hau da, azken finean, ikastetxeei, baina, ikastetxeak ere gizartearen isla direnez, gaur egun oso gutxi daude horretarako prestatuta. Hala erakusten du Eusko Jaurlaritzaren Adimen gaitasun handiko ikasleei hezkuntza-arreta emateko plana 2019-2022 dokumentuak ere eta, guraso asko, hezkuntza sistemaren aldetik laguntza eta babesik gabe sentitzen da.

2017an Renati, Bonfiglio eta Pfeiffer-ek egindako ikerketa batetan, eskola eremuak ziren adimen gaitasun handiko ikasleen gurasoen estres-iturri nagusietako bat. Besteak beste, seme-alaben heziketan aliantzarik eta elkarrekiko laguntzarik eza sentitzen zutelako eta horrek adingabeak ikastetxearekin zuen loturan modu negatiboan eragiten zuelako.

Zalantza gabe, sufrimenduz betetako egoera korapilotsuak sortzen dira askotan eskola eta familiaren artean, baina, zorionez, gero eta irakasle eta hezkuntzako profesional gehiago dabil gai honen inguruan jazten eta geroz eta familia gehiago dago gustura bai ikastetxean haurrek jasotzen duten arretaz eta baita irakasleen aldetik sentitzen duten elkar-laguntzaz. Poliki, baina garaiak aldatuz doaz.

Hala ere, aldaketa horretan, denok gara partaide: guraso eta irakasleok; bakoitza berari dagokionean. Argi dago, irakasleria gaian behar bezala formatuta egoteak asko laguntzen duela ikasle hauek dituzten beharrei erantzuteko orduan, baina pisu guztia ez dago irakasleengan. Gurasoek ere badute beren erantzukizuna. Izan ere, arestian aipatu bezala, familia da haurraren lehen mikrosistema eta, ikusi denez, familia-testuinguruaren kalitateak eragin zuzena du adimen gaitasun handien garapenean; batez ere, asertibitatezko estiloa erabiltzeak, haurra bera balioesteak (ez bere errendimendua), egonkortasun emozionala duen giroa sustatzeak eta familia eta eskolaren arteko lankidetza egokiak (Manzano eta Arranz, 2008). Seme-alaben jokabide- eta emozio-zailtasunak ondoen iragartzen dituzten faktoreak ere  hazkuntzari dagozkionak (eta, bereziki, gurasoen konfiantza) direla ikusi da (Morawska eta Sanders, 2008).

Beraz, argi dago, haur hauen hezkuntzan ere, beharrezkoa dela familia eta eskola eskutik joatea; adimen gaitasun handien gaia ulertuz, haurra den bezalakoa onartuz (bere indargune eta ahuleziekin) eta bere beharrei erantzunik eman ezean arazoak ager daitezkeela konprenituz (bai ikasketa eremuan edo/eta baita arlo sozio-emozionalean).

Ulermenean eta onarpenean dago gakoa. Hortik abiatuz soilik lagundu ahal izango ditugu, bai eskolan eta baita etxean ere.

Bibliografia:

Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of human development: Experiments by nature and design. Harvard University Press.

Eusko Jaurlaritza (2019). Adimen-gaitasun handiko ikasleei hezkuntza-arreta emateko plana 2019-2022. Hezkuntza Saila.

Flores, J. F., Valadez, M. D., Borges, A. eta Betancourt, J. (2018). Principales preocupaciones de padres de hijos con altas capacidades. Revista de Educación y Desarrollo, 47, 115-122.

Manzano, A. eta Arranz, E. (2008). Contexto familiar, superdotación, talento y altas capacidades. Anuario de Psicología, 39(3), 289-309.

Morawska, A. eta Sanders, M. R. (2008). Parenting gifted and talented children: what are the key child behaviour and parenting issues?. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 42(9), 819-827.

Renati, R., Bonfiglio, N. S. eta Pfeiffer, S. (2017). Challenges raising a gifted child: Stress and resilience factors within the family. Gifted Education International, 33(2), 145-162.

Silverman, L. K. eta Kearney, K. (1989). Parents of the extraordinarily gifted. Advanced Development, 1, 41-56.