Adin txikikoen erantzukizun penala

Testua: Onintze Guridi

Sarritan ikusi edo entzuten ditugu komunikabideetan adin txikiko delitugileen inguruko kontuak, eta norberari urruti gelditzen zaizkion kasuak bezala ikusten ditugu. Halere, gutxien espero dugunean aurki gaitezke horrelako prozedura baten aurrean, garrantzi handirik ematen ez diogun lapurreta bat dela medio, edo neurriz kanpoko borroka bategatik adibidez. 2000. urteaz geroztik, adin txikikoen erantzukizun penala arautzen duen Lege Organikoa dago indarrean. 14 eta 18 urte bitarteko gazteek burututako falta edo delitu izaera izan dezaketen ekintzak epaitzeko prozedura ezartzen du lege honek, eta zenbait kasutan 18 eta 21 urte bitarteko gazteei ere aplika dakieke.

Erantzukizun penala eskatzeko adina

Espainiar Zigor Kodearen 19. artikuluak 18 urtetan finkatzen du adin nagusitasun penala, eta 5/2000 Lege Organikoak arautzen du 14 eta 18 urte bitartekoen erantzukizun penala.

Aipatu legeak 14 urtetan ezarri zuen erantzukizun penala eskatzeko gutxieneko adina. Adin hori baino gazteagoek burututako lege urraketei erantzun egoki bat emateko, adingabearen famili esparrua zein asistentzia zibila nahikoa direla aurrikusten da, Estatuaren aparatu judizial zigortzailearen parte hartzerik gabe.

Adin txikikoen epaileek, 18 eta 21 urte bitarteko gazteen erantzukizunaren gainean ere erabakiko dute, ondorengobaldintzak betetzen direnean:

• Burututako egitatea falta edo delitu arina izatea.

• Indarkeriarik erabili gabe eta pertsonen bizitza arriskuan jarri gabe burutu izana.

• Behin 18 urteak beteta epai irmo batean kondenatu ez izana.

• Gaztearen egoera pertsonalak zein heldutasun mailak hala gomendatzen badu.

Adin Txikikoaren atxiloketa

Adin txikikoen atxiloketak ahalik eta denbora gutxien iraungo du, eta gehienez ere 24 ordukoa izango da. Tarte horretan, adin nagusikoak atxilotuta mantentzeko erabiltzen diren geletatik bananduta egon beharko dira.

Atxilotu eta berehala jakinaren gainean jarriko dira gurasoak zein Ministeritza Fiskala, eta desegoki irizten den kasuetan salbu, gurasoak abokatuarekin batera presente egongo dira galdeketetan.

Adin Txikikoei ezarri ahal zaizkien neurriak

Adin txikikoak bere erantzukizuna kitatu dezan, epaileak mota ezberdinetako neurriak har ditzake, eta bat edo beste ezartzeko orduan gaztearen adina, egoera pertsonal eta soziala,nortasuna eta bere interesa hartuko ditu kontuan: 

1. Erregimen itxian barneratzea: Egokitutako zentro batean biziko da gaztea, eta bertan burutuko ditu jarduera formatiboak, hezitzaileak, lanekoak eta aisialdikoak.
2. Erregimen erdi-irekian barneratzea: Egokitutako zentroan biziko da gaztea, baina bertatik at burutuko ditu jarduera ezberdinak.
3. Erregimen irekian barneratzea: Egokitutako zentroa izango du gazteak ohiko bizilekutzat, baina bere ohiko inguruneko zerbitzu arruntetan burutuko ditu bertako heziketa proiektuaren barneko jarduerak.
4. Barneratze terapeutikoa: Arazo psikiko edo drogomenpekotasun arazoak dituzten gazteei zaintza berezia emango zaie zentro berezietan.
5. Aldizkako tratamendua: Arazo psikiko edo drogomenpekotasun arazoak gainditzeko tratamendu berezia jasotzeko zentro berezi batetara joan beharko du gazteak eskatzen zaion maiztasunarekin.
6. Eguneko zentro batetara joatea: Gaztea bere ohiko etxebizitzan biziko da, baina egunez zentro batetara joan beharko du jarduera ezberdinak burutzera.
7. Asteburuko egonaldia: Gaztea etxean egongo da gehienez 36 orduz, ostiral arratsaldea eta igande gaua bitartean.
8. Askatasun “zaindua”: Gazteak bere ohiko bizimoduarekin jarraituko du baina jarraipen bat egingo zaio, eskola edo lanerako asistentzia kontrolatuz… Heziketa programa bereziak ere ezar daitezke, profesional arduradunarekin noizbehinkako elkarrizketak eginez.
9. Beste pertsona, familia edo talde hezitzaile batekin elkarbizitza: Epaileak erabakitako epean, bergizarteratzeko helburua betetzeko era egokian izendatutako beste talde hezitzaile edo familia batekin biziko da gaztea.
10. Komunitatearen aldeko jarduerak: Neurri hau ezingo da ezarri gaztearen adostasunik gabe. Ordainsaririk gabeko lanak burutuko ditu, interes soziala dutenak edo egoera prekarioan bizi diren pertsonei laguntzera zuzenduak.
11. Lan hezitzaileak: Gazteak bere gaitasun soziala bultzatuko duten jarduera hezitzaileak burutuko ditu, askatasunaz gabetzeko inolako neurririk gabe.
12. Ohartarazpena: Epaileak errieta egingo dio gazteari, bere jarreraren larritasunaz eta sortarazitako ondorioez ohartaraziz, etorkizunean horrelakorik errepikatu ez dezan
13. Gidabaimena zein ehizarako edo armak izateko baimena kentzea edo hauek eskuratzeko debekua ezartzea: Neurri gehigarri bezala ezarriko da, falta edo delitua burutzeko motordun ibilgailu edo arma bat erabili baldin badu gazteak.
14. Ezgaikuntza absolutua: Lan publikoak lortzeko ezintasuna edo kargu publikoetarako hautatua izateko debekua.

Neurrien iraupena

Gehienez ere 2 urteko iraupena izango dute neurri hauek. Halere, adin txikikoak 16 urtetik gora baditu delitua burutzerako momentuan, eta berau indarkeria edo mehatxua erabiliz edota pertsonen bizitza arrisku larrian jarriz burutu bada, neurriek 5 urtera arteko iraupena izan dezakete.

Behin adin nagusitasuna eskuratuta, neurriaren betearazpenarekin gartzelan jarraituko duela erabaki dezake epaileak.

Erantzukizun zibila

Erantzukizun zibila (falta edo delituaren ondorioz sortutako kalteak ordaintzea) adin txikikoak eta bere gurasoek izango dute aldi berean. Hau da, adin txikikoak ez badu gaitasunik kalte horiengatiko ordainketari aurre egiteko, gurasoek erantzungo dute.

Adin txikien jarduerengatik ondorioztatutako erantzukizun ekonomikoak beregain hartu balitu aseguratzaile batek, ezarritako kopururarte erantzungo du honek eta erantzule zuzena izango da (askotan etxebizitzaren aseguruaren barne sartzen da mota honetako erantzukizuna).

Argazkiaren iturria