Ahoko frenilloak arazoak sor ditzake ahoskatzerako orduan

Azkenaldian, beraien seme-alabak R letra ahoskatzeko arazoa duten guraso asko etorri zaizkit gabienetera. Egoera aztertu bezain pronto errua mihipeko frenillo motzak duela konturatu naiz eta hau esandakoan gurasoak harrituta geratu izan dira. Kasu askotan gainera otorrinolaringoloarengana bideratu ditut, frenillo hori baloratzeko eta moztu beharra dagoen ala ez jakiteko, falta den hizki hori errezago lortzearen aldera.

Gure ahoan hiru fernillo dauzkagu eta hauen anomaliek, arazoak ekar ditzakete bai elikatzeko orduan, eta baita letrak ahoskatzerako orduan ere, batez ere mihipeko frenilloa motza bada.
Ahoko frenilloak, ahoan dauzkagun menbranatxoak dira. Hiru daude hain zuzen ere: mihipekoa frenilloa, ezpain gaineko frenilloa eta ezpain azpiko frenilloa.

Ezpain azpiko frenilloa
Beheko hortzen eta beheko ezpainaren artean dagoen frenilloa da, honako hau da hiruretatik arazorik ematen ez duen frenillo bakarra.

Goiko ezpaineko frenilloa
Frenillo hau goiko ezpainetik aho gaineko hortzoi edo entziaraino iristen da.
Honako frenillo honen eraketa nolakoa den kontutan izanda, batzuetan goiko hortzen (paleten) artean banaketa sor dezake (paleta banaketa horri diastema deitzen zaio). Hau moztea ala ez erabakitzeko, dentistarekin hitz egin behar da, arazoak ekar ditzakeen ala ez baloratuz, batez ere hozkadan. Ahoskera aldetik ez du arazorik sortzen.

Mihipeko frenilloa
Frenillo hau mihia ahora lotzen duen frenilloa da eta honen  anomaliak dira arazo gehien ematen dituenak. Arazoak desberdinak izan daitezke:
Haur jaio berriari ahoa aztertzerakoan, frenilloa motza bada, mihiaren mugimendua murriztuta geratzen da eta horrelako haur txikiengan elikadura arazoak sor ditzake; batez ere, haurrari ongi xurgatzen uzten ez diolako, eta adur ugaria ere eragin diezaiokeelako.

Horrelako haur txikiei frenilloa moztu behar zaien ala ez eztabaida izaten da askotan eta horren aurrean, haurrari eragin diezaiokeen kaltea baloratu behar da, hala nola, elikatzerako orduan, hazten den heinean hitz egiteko arazoak ekar diezazkiokeen ala ez…
Hala ere, ikuspuntu desberdinak daude: Mediku batzuek diote, frenilloa lehenbailehen moztea hobe dela, horrela txikitatik arazo guzti horiek ekiditen dizkiogulako ongi “elikatuko” da, ez du ahoskatzeko arazorik izango, mihia bere lekuan kokatuko da ahoari forma emanez eta sudurreko arnasketa egokia ezarriz, eta batik bat, haurra ez delako lokartu behar ebakuntza txiki horretarako.
Beste batzuen ustez berriz, hobe da haurra nagusiagoa denean moztea, honako aukera honetan aipatzekoa da, nahiz eta ebakuntza erraza izan, umea guztiz lokartu behar dela frenilloa mozteko. Mozterako orduan arriskua baitago haurra mugitu eta min emateko. Erabakia hartzeko gurasoek profesionalarekin hitz egin beharko dute.
 
Zeintzuk dira frenillo motzak  sor ditzazkeen arazoak?

Puntu honetan, aurrez  aipatutako arazoak sakonduko ditut.
Jaiotzerakoan haur denek ahosabai altu eta estua dute. Baina mihiak ahoan mugimendu egokiak egiterakoan, ahosabai hau jaitsi eta zabaldu egiten da. Mihiak ez badauka egoki mugitzeko eta altxatzeko aukerarik, hau da, frenilloa motza bada, ez da aho barruko aldaketarik gertatzen eta aho guztiaren egiturari kalte egiten dio, bere forma egokia hartzea eragotziz.

Ahosabaia altua geratzerakoan, koanen (sudur-zulo barneko zabalera) diametroa txikiagoa izaten da. Honek, haurrek sudurretik beharrean, ahotik arnastea eragiten du. Ondorioz, ahoa irekita dutela egiten dute lo eta zurrunka egiten dute. Halakotan, arazoa hauxe da: ahotik zuzenean sartzen da haizea biriketara. Haizea ez da, ez filtratzen ezta sudurretik arnasten dugunean bezala garbitzen ere; eta partikula kaltegarriak sartzen dira. Gainera, hotzagoa ere badenez, bronkiti eta neumoniak hartzeko arriskua handitzen da eta baita otitiak izateko aukera ere.

Hortzen itxiera desegoki bat ere eragiten die haurrei. Hortzak irteten hasten direnean, banatuak edota pilatuta irten daitezke, ahosabaiaren eraketa desegokia eraginez, gerora haurrak aparatu beharra izatera bultza ditzake.

Mihipeko frenillo motza duten haurrak hazten doazen heinean, ahoskera arazoak izan ditzakete (dislaliak eta letren ahoskera desegokiak) kontsonanteak ahoskatzerako orduan:   /r/, /rr/, /l/, /t/, /d/, /n/, /s/ y /z/. Mihi punta ez baita artikulazio puntu egokietara heltzen, letra hauek ondo ahoskatzeko.

Nola antzeman dezakegu haurrak frenillo motza ote duen?
Hainbat puntu behatu behar ditugu:
Alde batetik, mihiaren mugimendua nolakoa den begiratu behar da. Baita mingaina ezpainetatik kanpora ateratzen den ala ez, edota ahoa irekita dagoela, mingaina ahosabaira igotzen den ala ez. Honetaz gain, kontutan izan behar dugu mingaina ezpain alde batetik bestera mugitzen den, mingaina deformatua izan gabe. Beste bat aipatzekotan, frenilloak beheraka tiratzearen eraginez, mihiak, aho barruan jasotzerakoan, bihotz forma hartzen ote duen. Aipatutakoez gain, beste hainbat egoera ere, eman daitezke.

Garrantzitsua da kezkaren bat izanez gero logopeda bati galdetzea, honek frenilloa aztertzeko eta moztu behar den ala ez erabakitzeko, gurasoak otorrinolaringologoarengana bideratuko ditu. Azken honek aholkatuko die, aurrez logopedarekin finkatutako helburuak lortzeko, frenillo motzak kalte egingo dion ala ez.