Hilekoaren inguruko informazioa emateko Begirada Berriak kontua ireki du Aiora Olaizolak (Azpeitia, 1993) Instagramen. Azpeitiko Uztarria aldizkariko Maialen Etxaniz kazetariak elkarrizketa egin dio gaiaren inguruan eta pentsatu dugu interesgarria izan daitekeela gure webguneko erabiltzaileekin partekatzea.

Hezkuntzan, eta, oro har, gizartean hilekoaren inguruko informazio gutxi dagoela uste du azpeitiarrak, eta norabide horretan bere alea jartzeko asmoz jarri du martxan Begirada Berriak. Hilekoaren coach-a da, eta orain, formakuntzan sakontzea du xede, etorkizunean gaiari lotutako proiektu bat martxan jartzeko. 

Noiz eta nolatan hasi zinen hilekoaz interesatzen?  

Konfinamenduan dena gelditu zen, eta orduan hasi nintzen pentsatzen zer gustatzen zitzaidan, zer jakin-min nituen. Nire lagun bat, Zuriñe Hidalgo, hilekoaren minaz azalpenak igotzen hasi zen Instagramera. Horrek jakin-mina piztu zidan; izan ere, lehen beti ibuprofenoa hartzen nuen hilekoaren minez egoten nintzenean. Lagunaren azalpenak irakurtzen hasi, eta pixkanaka konturatu nintzen oso ezjakinak garela hilekoari dagokionean. Nire burua aztertzen hasi nintzen orduan, eta ikusten zer egin nezakeen minak arintzeko. Elikadura ere asko interesatzen zaidanez, bi gaiak uztartzen zituzten kurtsoak eta ikastaroak egiten hasi nintzen, pandemia formakuntzarako garai ona izan baitzen. Horrela, mundu bat ireki zitzaidan begien aurrean.

Formakuntzan sakontzen jarraitzen duzu oraindik?

Nire lagunak egina zuen hilekoaren coah-a izateko ikastaroa. Feminarian izeneko plataforma batean egin zuen tailerra. Bertan, ikuspegi feministatik askotariko ikastaroak eskaintzen dituzte. Beraz, coaching ikastaroa egin nuen aurrena, eta jarraian elikadurari lotutako beste ikastaro batzuk egin nituen. Horiek guztiak homologatu gabekoak ziren, ordea. Orain, hilekoaren hezitzaile izateko titulua eskuratzeko formakuntza egiten ari naiz EDEM izeneko eskolan.

Irakurri eta formatu ostean,  zer ondorio atera dituzu?

Hasieran, pentsatzen nuen ziklo menstruala hilekoaren egunetara mugatzen zela. Gauza asko deskubritu ditut, besteak beste, hilekoaren zikloak fase desberdinak dituela, eta aldi horiek guztiek ezaugarri desberdinak dituztela. Lau fase horietan behar desberdinak ditugu, psikologikoki, emozionalki eta fisikoki desberdin egoten baikara. Fase bakoitzari bere denbora eskaini behar diogu. Era berean, ikasi dut patriarkatuak zer nolako kaltea egin duen hilekoaren inguruan. Izan ere, lehen ospatu egiten zen. Hilekoa naturaltasunez ospatzetik, lotsatik eta sufrimendutik bizitzera igaro gara, eta horretan eragin zuzena izan du patriarkatuak.

Zer dela eta jarri duzu martxan Begirada Berriak proiektua?

Hilekoaren inguruko informazioa ematea da helburua, dibulgazio lana egitea. Aspalditik ari nintzen Instagrama ireki edo ez pentsatzen, zalantza asko nituen, baita lotsa puntua ere. Zalantzak zalantza, animatu egin nintzen, ikaragarria baita hilekoaren inguruan dagoen desinformazioa.

Zer gai landuko dituzu?  

Askotariko gaiak landuko ditut, hilekoak ertz asko baititu. Besteak beste, hilekoaren zikloaz hitz egingo dut, zikloko aldi bakoitzak gugan duen eraginaz, elikadurak duen eraginaz. Azalduko dut gure hormonak elikatzeko eta orekatzeko zein elikagai diren osasungarriak eta garrantzitsuak. Era berean, hilekoari lotuta hartzen dituzten erabaki politikoen gainean ere egongo naiz, ondoren horien berri emateko.   Errealitatea da emakumeok ziklikoak garela, eta gizarte hau lineala dela. Egungo gizartea ez dago guretzako pentsatuta. Guk moldatu behar izaten dugu gizartera, eta batez ere lan arloan. Horrekin lortu nahi dutena da gu produktiboak izatea ziklo osoan zehar nahiz eta ez garen; zer eragiten digu horrek? Denetarik. Zenbaitek ondoez arinak dituzte, baina beste batzuek ezin dute egunerokoarekin jarraitu minaren minez. Lortzen dena da pilulak hartzea eta lanera joan behar izatea. Gauza natural bat antinatural bizitzera bultzatzen gaituzte. 

Non du jatorria hilekoak eragiten duen minak?  

Arrazoiak desberdinak izan daitezke. Kasu batzuetan, hormonen desoreketan izan dezake jatorria. Askotan, horri buelta emateko, antisorgailuak gomendatzen dituzte, eta kitto. Ikasi dudan beste gauzetako bat da medikuntzan emakumezkook ikusezin garela, eta ikerketa gehienak gizonezkoen gorputzetan eta giharretan oinarritzen direla. Bestalde, mina inflamazioagatik izan daiteke, menstruazioa prozesu fisiologiko inflamatorioa baita.

Zer egin daiteke min hori arintzeko?

Gorputzean eragiten duten faktore asko daude. Elikadura –zikloaren fase bakoitzean behar desberdinak ditugu–, jarduera fisikoa eta natura osasungarriak dira. Atsedenaren errutinak ere eragiten du, baita estresaren kudeaketa egokia egiteak ere. Gaur egun gizarteko gaixotasuna da estresa, eta horrek beste gaixotasun asko eragiten ditu. Bestetik, hilekoarekin erabiltzen ditugun produktuek dituzten substantzia toxikoak sahiestea gomendagarria da, baita giro sozial egokia izatea ere.  

Zein dira zikloaren barruko aldi bakoitzaren ezaugarriak?

Obulatu arreko aldia fase dinamikoa da, kontzentrazio gaitasun handiagoa dugu, eta zehaztasun mental handiagoa, baita energia fisikoa ere. Obulazioaren fasea adierazkotasun garaia da, komunikatzeko une ona izaten da, produktibitate handiagoa izaten dugu, enpatia eta talde lanerako grina. Aurremenstruazioaren fasea sortzailea da, kreatiboa eta inspirazio gehiago izaten dugu. Menstruazioaren fasea, aldiz, gogoetatsua izaten da, deskantsurako unea eta indarberritzeko unea. 

Hilekoa gai tabua dela iruditzen al zaizu?  

Ezbairik gabe. Ezjakintasun ikaragarria dago hilekoaren inguruan, eta uste dut hezkuntzan gai hau lantzea garrantzitsua dela. Gogoratzen naiz gu txikiak ginela ordubeteko saio bakar batzuk eskaintzen zizkigutela eskolan, eta konpresa marka ezagun bateko pertsonak etortzen zirela azalpenak ematera. Hori marketina da, eta ez da hezitzailea. Uste dut garrantzitsua dela hilekoaz informatzea ikasgeletan eta hezkuntza arloan. Nire asmoa da etorkizunean horri lotutako proiekturen bat garatzea.

Uste duzu gizonek ere jakin beharko lituztekela oinarrizko ideia batzuk?  

Bai, oso garrantzitsua iruditzen zait; izan ere, elkarrekin bizi gara. Guztiok dugu gizon bat inguruan. Lehen aipatu bezala, oso garrantzitsua da inguru sozial positiboa izatea guk ere naturaltasunez bizitzeko hilekoa, eta horrek gugan eragiten duen guztia. Garrantzitsua da inguratzen gaituzten pertsonek ere jakitea hilekoaren fase bakoitzean ez garela berdin egongo, horrela guri maitasuna eta errespetua adierazteko, eta behar izatekotan mimatzeko.

Espainiako Kongresuan horrela erabakita, ekainetik hilekoagatik lan geldialdia eska daiteke. Zer hausnarketa egiten duzu horren inguruan?

Ziklikoak gara, eta gizarte lineal batean bizi gara. Emakumeoi asko kostatzen zaigu inposatutako erritmo hori jarraitzea. Hainbatek asko sufritzen dute hilekoarekin, eta ezin dute egunerokotasuna ohiko eran egin. Lanera joatera behartzen badituzte ere, ez dute berdin lan egingo. Beraz, zoragarri iruditzen zait sufritzen duten pertsona horiei etxean lasai egoteko eskubidea aitortzea. Hori ulertzen ez duen jendea ezjakina da.  

Zer mezu emango zenieke hilekoarekin sufritzen duten emakume horiei?  

Hilekoak ez luke minik eman behareko, baina mina ematen du. Min horrek ez luke normala izan beharko, baina zeharo normalizatuta dago. Alde batetik, animatuko nituzke pausoa eman eta benetan zer gertatzen zaien jakitera. Bestetik, hilekoa beste ikuspuntu batetik begiratzera gonbidatuko nituzke; izan ere, hilekoa erreminta boteretsua da autoezagutzarako.  

Aurrera begira zein dira zure asmoak? 

Oraingoz, Begirada Berriak proiektuari gorputza eman nahi diot, eta formakuntza jasotzen jarraituko dut, hilekoaren eta elikaduraren inguruan ditudan jakin-minak asetzeko eta profesionalki garatzeko. Etorkizunean hezkuntza formalean edo ez formalean eragin nahiko nuke, eta formakuntzak eskaini. Era berean, emakumeei zuzendutako proiekturen bat jarriko nuke martxan, elkarrekin gaiaz hitz egin eta ahalduntzeko gunea. Ametsak dira, baina ilusioz helduko diot gaiari.