Alkoholaren kontsumoa hedatuta dago gure jendartean; ohituren eta kulturaren parte dela ere esan daiteke. Halere, gutxi dakigu alkoholak gure garunean eragin ditzakeen ondorioez, eta are gutxiago, nerabeengan eragiten dituenez.

Amaia Nuñez ikertzailea eta doktoretzako ikaslea da EHUn eta alkoholak garunean izan ditzakeen ondorioak aztertzeko tesia egiten ari da, Amaia M. Edorzain eta Koldo Callado zuzendari dituela. Zehazki, helduen garunengan alkohola kontsumitzeak duen eragina aztertzen du, baina dibulgaziorako garun-nerabeak oinarri  dituen lana ere zabaldu du. Nuñezen iritziz, beharrezkoa da nerabeekin alkohola edatearen eragin kaltegarriez aritzea, haien kontsumo-patroia alda dezaten.

Nola aztertzen duzu alkoholaren eragina?

Nik proteina bat ikertzen dut, garunean –eta beste organo batzuetan– agertzen dena. Gure hipotesiaren arabera, proteina horren espresioaren aldaketak lotuta egon daitezke alkoholarekiko menpekotasuna garatzeko sentikortasunarekin. Hau da, uste dugu proteina horrek eragina izan dezakeela alkoholismoa eragiteko orduan.

Hiru garun postmortem motarekin egiten ditut frogak; alkoholikoak izan direnenak, depresioak izan dituztenenak eta patologia psikiatrikorik gabekoenak. Garunak alderatu, eta bakoitzak dituen proteina mailak neurtzen ditut.

Orain arte ondoriorik atera duzue?

Egia esan, esandakoari lotuta, gizaki-garunak hilda dauden pertsonenak dira, eta nik ezin dut baieztatu, adibidez,  proteinetan nabari diren desberdintasun direnik alkoholarekiko menpekotasuna eragiten dutenak, edo, alderantziz, menpekotasunaren ondoriozkoak diren atzeman ditugun aldaketak. Oraindik froga gehiago egin behar ditugu.

Halere, ondorio nagusiei dagokienez, esan dezaket, besteak beste, alkohol etilikoa edo etanola nerbio sistema zentralaren depresorea dela, eta beraz, alkohola edateak eragin neurotoxikoak izango dituela garunean –horietako batzuk larriak–: portaera edota zenbait funtzio biologiko aldatzea, depresio psikomotorra, informazioa gordetzeko eta arrazoibide logikoa egiteko zailtasunak, nortasun aldaketak, koordinazio motorraren murrizpena eta sari-sistemaren kitzikadura –adikzioaren garapenarekin lotutako faktorea da–…

Eta nerabeen kasuan, ondorioak larriagoak dira, ezta? Zergatik?

Munduan ikerketa asko egin dira garun-nerabeetan alkoholak duen eragina aztertzeko. Nik dagoen informazio guztia hartu eta errebisio bat egin dut: zer esaten duten laburtu eta modu ulergarri batean idatzi, ondoren, zabaltzeko.

Nerabezaroan gure garuna garatzen ari da, eta prozesu horrek gutxi gora-behera 25 urte bete arte iraungo du. Aldaketa hormonalez eta fisikoez gain, aldaketa neuralak, kognitiboak eta jarrera aldaketak ere gertatzen dira prozesu horretan, eta drogak kontsumitzeak eragina izango du garapenean: garunean ikus daitekeenez, alkoholak gai grisaren bolumena murrizten du eta gai zuriaren handipena moteldu.

Ondorioz, edozein droga kontsumitzean nerabeen gaitasun kognitiboak kaltetuta agertzen dira: arreta, funtzio exekutatzaileak, lanerako memoria… Horrez gain, gainaktibazioa ikusten da zenbait garun-ataletan, eta horrek ezintasunak dakartza; gaineara, funtzioen erabateko berreskurapena gertatzea oso zaila da. Bestetik, nerabezaroan alkoholaren gehiegizko kontsumoak heldutasunean alkoholarekiko menpekotasuna garatzeko arriskua handitzen du.

Zer egin daiteke horren aurrean?

EAEko alkoholaren kontsumoa ikusita, argi dago murrizteko beharra dagoela. Halere, joera horrek oinarri biologikoa ere badu nerabeengan –garatzen ari den garunak areagotu egiten baitu gazteek arriskuak hartzeko eta bizipen berriak bilatzeko duten beharra–  eta hortaz, debekuek ez dute eragingo nerabeen abstinentzia.

Horren aurrean, gazteekin hitz egitea eta modu osasuntsu batean –drogarik gabe– bizipen berriak izan ditzaketela irakastea da egokiena da. Eta bestetik, garrantzitsua da jakinaraztea zeintzuk diren alkohola edatearen ondorioak, epe laburrean nahiz epe luzean.

Alkoholaren erabilera egokia egin dezaten funtsezkoa da gazteek behar besteko informazioa izatea; gakoa prebentzioan dagoela esango nuke.

Ikerketa nagusira bueltatuz, helburua zein da?

Proteina horrek alkoholarekiko menpekotasuna izateko aukerak areagotzen baditu, gure asmoa sentikortasun gehiago duten pertsona horiei ohartaraztea da: “Aizu, zure burmuinak erakusten du, arrisku handia duzula menpekotasuna izateko; beraz, kontuz!”. Badakigu alkoholismoa garatzeko arriskua aldagai askok baldintzatzen dutela, baina lagungarria izan daiteke gure ekarpena, arriskuak ekidite bidean. Izan ere, gehienok kontsumitzen dugu alkohola, baina zergatik garatzen dute gutxi batzuk menpekotasuna? Guk uste dugu zerbait dagoela hor.