Zergatik ditugu hainbeste zailtasun sexualitateari buruz hitz egiteko? Zergatik da gai tabua etxe gehienetan? Naiara Malnero psikologo eta sexologo klinikoaren arabera honek zerikusi handia du aurrekoengandik jasotakoarekin; funtsean, inork ez duelako gurekin sexualitateari buruz modu irekian eta naturalean hitz egin. Tabua belaunaldiz belaunaldi betikotzen da; beraz, ez dugu sexualitateari buruz modu irekian eta naturalean hitz egiteko eredurik. Eta garrantzitsua da gauzak aldatzen joatea.

Hala, haurrak txiki txikiak direla hasi behar dugu heziketa sexualarekin. “Dirudiena baino errazagoa da, gainera”, azaltzen du Malnerok. “Nola hartzen zaio aurre abusu sexualari? Umeei azalduta zer den norberaren gorputza, nola maitatu eta zaindu behar den, badirela eremu batzuk bakarrik norberak, gurasoek eta medikuak ikutzen dituztenak… Eta halakoak oso oso txikitatik erakuts daitezke”.

Umearen adinaren eta interesen arabera egingo da sexu-heziketa. Hemen pista batzuk.

Jaio berriak direnean

“Ezertan hasi aurretik garrantzitsua da zenbait gauza argi edukitzea”, azaltzen du Malnerok. “Hizketan ikasi ez badute ere haur txikiek dena harrapatzen dute, eta belakiak dira; dena xurgatzen dute. Sexualitatearekin lotuta bada arau bat oinarri oinarrizkoa dena; ezinezkoa da sexu-heziketarik ez egitea. Eredu gara haur txikientzat, eta ezer esaten ez badiegu ere gure jokaerak eta jarrerak ikusten dituzte. Nola prestatzen naizen lanera joateko, nola makillatzen naizen, nola janzten naizen, ze jarrera ditudan… Halakoak ez dizkigu inork azaltzen. Txikitatik ikusten ditugun gauzak dira. Beraz, helduok jabetu behar dugu eredu bat ematen ari garela, eta txiki-txikiak diren umeei ere ematen diegu”.

Zergatik? galderaren etapa

Bada etapa bat non Zergatik? galdera nagusitzen den. Umeek edozer gauzarekin lotuta galdetzen dute zergatik? Eta galdera horrek sexualitatearekin lotura duenean hasten gara helduok heziketa sexualean oinarri oinarrizkoa den araua puskatzen; ez dugu erantzuten edo metaforak erabiltzen hasten gara.

Gauzak horrela umeak ez du eskatzen duen informazioa lortzen, eta bestetik hasten da jabetzen nola badiren gai batzuk zeinetaz ez den naturaltasunez hitz egin. Horrek jakinmin handiagoa sortzeaz gainera, tabu izaera betikotzen da.

Saiatu naturaltasunez erantzuten eta momentuan ez badakigu esan informazioa bilatu behar dugula eta geroago erantzungo diogula. Ona litzateke informazioa berarekin batera bilatzea ere.

Eta saihestu metaforak: loretxoak, erletxoak, hazitxoak, zikoina… Metaforak dira baina gezurra dira edo ez dira umeak behar duen egia.

Argi eduki haur txiki batek haurdun dagoen emakume bat ikusten duenean lehenengo galdera izango dela: “Nola aterako da?”. Eta hurrengoa izango da: “Nola sartu da?”. Ez dira galdera maltzurrak, galdera guztiz naturalak baizik. Tonu eta intentzio berdinarekin galdetzen dute: “Zergatik da gaur euria?”.

Sei bat urteren bueltan

Etapa honetan hasten dira umeak generoak bereizten, eta une ezinhobea da gure haurrak berdintasun sexualaren esparruan hezteko. Hau da unea umeei azaltzeko lanbide guztiak direla guztientzako, kolore guztiak direla guztientzako, jolas guztiak direla guztientzako… eta ondo dagoela hori. Gizartearen joera da gu guztiok klasifikatzea, eta lehen hezkuntzan hasten dira umeak ere horretan. “Neskak neskekin ibiltzen dira, eta esan ohi dute mutilak zakarrak direla. Mutilak mutilekin ibiltzen dira, eta esan ohi dute neskak aspergarriak direla… Hor eragiten hastea garrantzitsua da”, dio adituak.

Hamar – hamaika urte

Aurre-nerabezaroa da eta menarkia garaia neska gehienentzako. Hormona festa hasten da bai mutilentzako bai neskentzako, eta etapa honetan komeni da gazteei aurreratzea nola aldatuko zaien gorputza, hormona aldaketa zer den, aknea azaldu daitekeela, ileak aurretik ez zeuzkaten lekuetan, ahots aldaketa etorriko dela… “Eta azaldu behar zaie bularra ez dela bat batean hazten. Ez dela hasieratik emakume heldu baten bularra izango. Berdin mutilekin; ilea agertzen joango dela, baina hasieran ile bakan eta indarrik gabekoak izango direla, ez bizar sendo bat”. Aurretik abisatuta egotea beti da abantaila bat. Informazioa eman behar da aldaketak nabaritzen hasi aurretik.

Hamalau-hamabost urte

Talde mistoen hasiera da. Hormonak eragin bete betean daude eta gurasooi gehien arduratzen gaituen sasoia da. “Asko une honetan hasten dira heziketa sexualarekin arduratzen, eta berandu da; izan ere, nerabeak uste du dena dakiela, gurasoek ezer gutxi dakitela eta aurretik lanik egin ez bada zaila izango da beraiengana heltzea”, dio Malnerok.

Nerabeek, gehienetan, ez dute gurasoekin gai hauetaz hitzik egin nahi izaten. “Hitzik egiterik ezin bada, entzun dezatela”, gomendatzen du adituak. Proposatzen du gurasoek beraien arteko elkarrizketak edukitzea nerabearen aurrean hark entzun ditzan esandakoak. “Ez gaituztela behar ematen du, baina guztiz kontrakoa gertatzen da. Etapa honetan behar gaituzte gehien”.

Hamasei urte

Adin honetan zaila da nerabeekin hitz egitea. Horregatik da hain garrantzitsua adin honetara heldu aurretik egindako lana.

OHAR GARRANTZITSUAK

  1. Haurrek sexualitateari buruz galdetzen dute beste edozein gairi buruz galdetzen duten bezala. Guk daukagu tabua.
  2. Debekatuta dago erantzunik ez ematea. Ez badakigu momentuan erantzuten esan bilaTuko dugula informazioa edo hobe; bilatu informazioa haurrarekin batera.
  3. Debekatuta dago gezurra esatea. Ondo pasatzen ikasi behar dute, arriskurik hartu gabe.
  4. Ez badute hitz egin nahi, ez da aitzakia izango guk hitzik ez egiteko edo ematen ari garen ereduaren jabe ez izateko.

Argazkiaren iturria: Dainis Graveris