Maider Egino logopeda www.guraso.eus atariko kolaboratzailea da, eta oraingoan Autosmoaren Espektroko Nahasmenari (AEN) buruz idatzi du Puntua aldizkariko Osasuna atalean eta ondorengoak dira berak idatzitako lerroak:

Autismoa eta AEN (Autismoaren Espektroko Nahasmena) terminoek neurogarapenaren nahasmendu konplexuen multzo bati egiten diote erreferentzia. Nahasmendu horiek interakzio sozialeko zailtasunak dituzte ezaugarri, hitzezko eta hitzik gabeko komunikazioa, jokabide errepikakorrak, izaera estereotipatuko interesak eta jarduerak barne. Pertsona bakoitzaren arabera, zeinuen eta sintomen hasiera eta izaera aldatu egiten ditu, eta sintomak arinak edo larriak izan daitezke.

AEN motak

AEN hiru motatan sailka daiteke: nahaste autista –batzuetan, autismo klasikoa esaten zaio–, Aspergerren sindromea –Aspergerren nahasmendua ere esaten zaio– eta zehaztu gabeko garapenaren nahasmendu orokortua –autismo atipikoa ere deitua–. Azken horren diagnostikoa nahaste autistaren edo Aspergerren sindromearen irizpide batzuk betetzen dituzten haurrengan ezarri ohi da, baina ez guztietan.

AEN diagnostikoa duten pertsona askok arazo intelektualak edo kognitiboak dituzte, mugimenduaren koordinazioarekin arazoak dituzte, arreta eskasiaren eta hiperaktibitatearen nahasmendua eta loaren alterazioak ere izan ditzakete; hala ere, beste batzuek talentu handia dute eta ikaskuntzaren zenbait arlotan nabarmentzen dira.

AENren nagusitasuna

Nahiz eta gaur egun AENren diagnostikoa inoiz baino haur gehiagorengan ezartzen den, ez dakigu, zehatz-mehatz, diagnostiko-irizpideak aldatuta eta nahasmendu horiei buruzko kontzientziazio handiagoaren ondorioz den, benetan arazo horien nagusitasuna handitzeagatik edo AENren definizioa zabaltzearen ondorio.

AENren kausei buruzko teoria asko proposatu dira, baina oraindik ez dago azalpen zehatzik nahasmendu horien jatorriari buruz.

Sintomak haur txikiengan

AENren zeinuak eta sintomak oso indibidualak dira. Alarma- zeinuren bat duen edozein haur AENn espezialista den aditu batengana bideratu beharko litzateke, ebaluazio diagnostiko egokia egin dezan eta, beharra izanez gero, diziplina anitzeko tratamendua hasteko –psikomotrizista, logopeda, psikologoa eta abar–.

Aurreneko zantzuak hauexek izango lirateke: 12 hilabete beteta dituenean, ez du zezelka hitz egiten eta haren izenez deitzean ez du erantzuten; 14 hilabete beteta dituenean, ez du eskuaren agur keinurik egiten, ezta haren intereseko objektuak eskuekin seinalatzen ere; edo 16 hilabete bete dituenean, ez du hitzik esaten, ezta 24 hilabete beteta dituenean esaldi esanguratsurik esaten ere.

Bestalde, ez ditu gurasoen aurpegiak imitatzen, ezta irribarre egiten diotenean ere, eta ez du begiradarekin kontakturik ezartzen. 18 hilabete bete dituenean, ez du simulazio-jokorik egiten –adibidez, panpina bat elikatzeko simulazioa egitea–. Mugimenduei jarraituz, eskuen hegal-mugimenduak edo gorputzaren kulunka-mugimenduak erakusten ditu, edo birak ematen ditu zirkuluan; ez du beste haurrekiko interakziorik erakusten edota ez du besarkadarik ematen, eta ez die besarkadei erantzuten.

Hitz errepikapenei dagokienez, besteei entzuten dizkien hitzak automatikoki errepikatzen ditu (ecolalia) edo obsesiboki errepikatzen ditu hitzak edo esaldiak. Jostailuak edo bestelako objektuak, berriz, lerrokatu egiten ditu edo beti modu berean jolasten da, eta objektu baten zati batekiko interes berezia erakusten du; jostailuzko auto txiki baten gurpilekiko, adibidez.

Azkenik, aldaketa arinen ondorioz erraz haserretzen da; gauzen soinuen, usainaren, dastamenaren, itxuraren eta ehunduraren aurrean oso ohikoak ez diren erreakzioak agertzen ditu eta aurrez ikasitako gizarte-trebetasunenak eta komunikazio-trebetasunak galdu egiten ditu.

Diagnostiko eta tratamendugoiztiarrak funtsezkoak dira AEN duten haurrei laguntza eraginkorra emateko. Baita gurasoek ezagutzen ez duten egoerara egokitzeko eta behar duten laguntza jasotzeko informazioa eta baliabideak eskaintzea ere.