Dagoeneko zenbait artikulu argitaratu ditugu atari honetan hainbat herrialdeetan eskolak digitalizatzeko planak bertan behera utzi edota moldatu egin dituztela. Ioritz Gonzalez azkoitiarra irakaslea eta Pantailak Euskaraz ekimeneko kidea da eta honako artikulua idatzi du bere herriko Maxixatzen herri aldizkarian.

Egunero moduan, eskolarantz abiatu naiz. Lanean buru-belarri hasi aurretik, egunero moduan, kafetxo bat hartu eta gelarantz abiatu naiz. Sartu orduko, gelako ordenagailua eta proiektorea piztu eta ikasleei egun ona eman diet; lauk erantzun didate. Gehienak ordenagailuei so daude; irakaslea sartu dela ere ez dira ohartu. Berriro ere, klasea hasterako, pantailen aurka borroka egin beharko dut ikasleen arreta lortzeko.

Orain dela ez asko irakurri nuen Suedian hezkuntzako plan digitalari mugak ezartzea erabaki dutela. PIRLS txostenean (ikasleen irakurmen eta ulermen maila ebaluatzeko nazioarteko azterketa) herrialde eskandinaviarra bederatzigarren postuan dago kokatuta. Aitzitik, ikasleen joera ikusirik, geletan pantailen erabilera murriztea eta liburuei lehentasuna ematea erabaki dute. Horrela zioen Suediako sailburuak: “Liburuek tableta batek ordezka ezin ditzakeen abantailak dituzte. Analfabeto funtzionalez beteriko belaunaldia sor dezakegu”. Izan ere, duela gutxi, herrialde horretan 2.000 irakasleri eginiko inkesta baten arabera, bostetik batek zioen ikasleek sekula edo ia sekula ez dutela ezer idazten eskuz.

Suediaz gain, beste herrialde batzuetan ere arduratu dira hezkuntzan pantailen erabilerak izan dezakeen eraginarekin. Esaterako, Irlandako Greystones hiriko ikastetxeek eta guraso elkarteek “smartphonerik gabeko kodea” adostu dute. Kode horri jarraiki, 13 urte bete arte ikasleei eskuko telefonorik ez erosteko konpromisoa hartu dute. Frantzian, eskolak pantailaz betetzen ari direla eta gogoetarik gabeko bide arriskutsua egiten ari direla salatu du CoLINE gurasoen kolektiboak. Kolektibo horren iritziz, haur eta gazte bakoitzari tableta edo ordenagailu eramangarria emateak ez du ikasketa hobea bermatzen; alderantziz, hainbat gaitasun kamusten ditu. Eskutitz irekia bidaliko diote Frantziako Hezkuntza ministroari. Herbehereetan ere, 2024tik aurrera ikastetxeetan eskuko telefonoen erabilera debekatzea proposatu du gobernuak, ikastetxeekin eta gurasoekin adostu ondoren.

Hainbat ikerketak eta ebidentziak eskuz idazteak dituen onurak frogatzen dituzten arren (garapen kognitiboa eta memoria sustatzen ditu, esaterako), orokorrean ikasleek gero eta gutxiago irakurtzen dute; zer esanik ez eskuz idatzi. Gurean ere gero eta gazteago hasten dira gailu digitalak erabiltzen. Hezkuntzan ere tokian tokiko digitalizazio planak daude, eta gehienak dirulaguntzez horniturik; egun, zaila da eskolan ordenagailurik gabe jardutea.

Seguraski, tresna modu horiek onurak ekarri dizkigute, ezbairik gabe. Baina, ez ote dira baliagarriak gaur egunerako belaunaldietan zehar erabili izan ditugun baliabideak? Bide zapaldua, bide segurua omen. Tresna digitalak ikaste-irakaste prozesuaren oinarri bihurtu aurretik, horiek izan behar duten presentziak ondo hausnartutako erabakia izan beharko luke, beste hainbat baliabiderekin uztartuz.