Ibone Olza, Ama, psikiatra, idazlea eta haurren eta gurasoen eskubideen aldeko aktibista da. Medikuntza eta Kirurgian lizentziaduna, Medikuntzan doktorea eta  Psikiatrian espezialista  da.

Bere blogetik ekarri dugu azpiko artikulu hau, haurdunaldi subrogatuaren gaia lantzean beharrezko den ikuspegi baten berri ematen duelakoan.

Beste batzuentzat ernaltzeren esperientzia gogorra

Emakume batzuek, gero beste pertsona batzuk erosi eta haziko dituzten haurrak  sortzea legeztatzeko aukerari buruzko eztabaidak – hala dei badaiteke –,  gutxitan ikusarazten du emakume horien esperientzia. Azterketa kualitatibo gutxi daude beste batzuentzat haurrak ernaldu eta erditu  dituzten  emakumeen esperientzia aztertzen dutenak edo erditu ondoren haien osasunaren jarraipena egiten dutenak (Olza Fernández 2018).

Ezagunenak eta hedatuenak Susann Golombok Cambridgeko ikertzailearen taldekoak izan ohi dira. Ikertzaile horrek urteak daramatza Erresuma Batuan horrela sortutako familia talde txiki bat jarraitzen (Imrie, Jadva 2014). Bere emaitzak ez dira txarrak (Golombok et al. 2013), baina testuingurua oso kontuan hartu behar da; izan ere, azterketa Erresuma Batuan egiten da, haurdunaldi “altruista” formatuan, haurdun dauden emakumeak legez aitortzen dira eta halakotzat agertzen dira seme-alaben nortasun-agirietan, haurrak hezten dituzten familiekin harremana dute, osasun-zerbitzu publiko onak daude eta, gainera, jarraipen hori egiten zaie (Jadva et al. 2003).

Emaitzek beraz  gutxi diote herrialde pobreetan, arrazoi ekonomikoengatik beste batzuentzat ernaltzen diren emakumeak bizi ditzaketen egoerez, “merkataritzako haurdunaldi subrogatua” deritzonaz ain zuzen ere. Horregatik, ugaltze-modu horren dimentsioa ulertzeko sakondu nahi badugu, merezi du Indian, Iranen edo Latinoamerikan egindako azterketa kualitatibo gutxi batzuk irakurtzea. Izan ere, India bezalako merkatuen itxierarekin edo Ukrainako gerrarekin, jaioberrien merkatua berriro deslokalizatu da gaztelaniaz hitz egiten duten herrialdeetara, orain helmuga gogokoenak Mexiko, Kolonbia edo Argentina izanik, non emakumeen eta haurtxoen salerosketan eta esplotazioan aritzen diren mafiak beren ekintza-eremua zabaltzen ari diren eta gero eta modu arriskutsuagoetan jokatzen duten . “Haurren sexu-salmenta eta -esplotazioari buruzko Kontalari Bereziaren Txostenak, haurren prostituzioa, pornografian haurrak erabiltzea eta haurren sexu-abusuak erakusten dituzten gainerako materialak barne (A/HRC/37/60)”, 2018an, subrogatutako haurdunaldia gizakien salerosketaren, esplotazioaren eta salmentaren praktika gisa deskribatu zuen .


Herrialde pobreetako ama horiek subrogazioa onartzeko ikerketetan aipatzen duten arrazoi nagusia ekonomikoa da, baina beraien testigantzak irakurtzen ditugunean, ia guztia inguratzen  duen alderdi batekin egingo dugu topo, genero-indarkeria, hain zuzen ere. Hasteko, praktika horren mende jartzeko erabakia genero-indarkeriako testuinguru esplizituan hartzen da ia beti: senarrak edo bikotekideak erabakitzen du emakumeak esfortzu hori egitea, sexu-esplotazioko proxenetismoaren antzera. Datu hori hainbat ikerketatan agertzen da: senarrek behin eta berriz esan zuten beren emazteak beste batzuentzat ernaldu eta erditu zezaketela, baita haiek nahi ez bazuten ere (Karandikar et al. 2014).

Iranen, adibidez, ezkonduta dauden eta gutxienez seme-alaba bat bizirik duten emakumeek bakarrik ernal dezakete haurra beste batzuentzat, eta beharrezkoa da senarraren baimena izatea (Taebi et al. 2020). Batzuetan senarrak  sortutako zorrak ordaintzeko egiten dute, eta batzuk diru hori ukitzera ere ez dira iristen:

“Nire senarragatik egin nuen, ordaindu beharreko zor asko zituen. Jaso genuen diruarekin zor guztia ordaindu zuen. “ (Taebi et al. 2020).

28 urteko emakume batek esan zuen:

“Nire senarrak diru guztia hartu zuen. Ez zidan ezer eman. Hark sortu zizkidan arazo guztiak, baina ez nuen dirurik jaso» (Taebi et al. 2020).


Beste batzuk senarrarekin haserre daude antzeko arrazoiengatik:

“hain nengoen etsita, nire semea saltzea ere pentsatu nuen. Mediku batek esan zidan  zentro batek umetxo bat jarriko zuela nire umetokian bederatzi hilabetez eramateko, eta diru asko jasoko nuela trukean. Hau egin nuen etxe bat alokatzeko dirurik ez nuelako. Nire senarra gaixorik dago eta ezin du lanik egin. Baina dirua ez zen iritsi ezer gutxi ordaintzeko,  senarrak oso azkar gastatu zuen. ” (Taebi et al. 2020)..

Irango beste ikerketa  batean ama batek esaten du:

Nire senarrak nirekin harremanak izateari utzi zion… Ez zidan esan zergatik, baina haurra kaltetzeko beldurragatik zela pentsatu nuen. Asko penatu ninduen, baina eutsi egin nion... (Ahmari Tehran et al. 2014).


Emakume horien arrazoien artean, besteak beste, pobrezia nabarmentzen da. Izan ere, azterketa kualitatiboan agertzen den lehen gaia “etsipen” hori da: pobreziaren handitasunak beste batzuentzat sortzearen aldeko hautua egiea eragin zien, egoera desesperatutzat deskribatzen zuten.


“Prozesu hau oso estresagarria da, eta dirua izango banu, ez nuke egingo, hamar aldiz gehiago ordainduko balidate ere… baina hain nago diru premian, ordaindu didatenaren herena ordainduko balidate ere egingo nukeela” (Saravanan 2013).


Haurdunaldia nola bizi duten galdetuta, askok diote oso zaila dela. Alde batetik, beren gizarte-ingurunean sumatzen duten gaitzespenagatik, eta, beste alde batetik, haurdunaldiari berari datxezkion zailtasunengatik. Mina eta sufrimendua nabarmentzen dira, haurdunaldi oso medikalizatuak izaten dira, tratamendu eta arazo fisiko askorekin. Haurdunaldi anizkoitza izan zuen ama batek kontatzen zuen:

“Hirukien haurdunaldia izan nuen. Ospitalean egon nintzen haurdunaldiaren bosgarren hilabetetik. Hipertentsioa izan dut. Ezin nintzen oheratu. Itota sentitzen nintzen. Denbora guztian eserita egon  behar izan dut. Gau batez normal  lo egin nahi nuen. Oilaskoa besterik ezin nuen jan. Ezin nuen esnea edan. Gehigarriak eman zizkidaten. Haurdunaldi izugarria izan zen. Ni gaixoa nintzen haurdun zegoen emakumea baino gehiago. Hirukien haurdunaldiak izan dituztenek uler nazakete “(Taebi et al. 2020).


Gainera, kasu askotan, jatorrizko familietatik urrun egon behar dute denbora luzez, seme-alabengandik urrun. Beste haurdun batzuekin etxe batean egon behar dute haurdunaldiaren azken hilabeteetan. Batek dio

“etengabe etxera joan nahi nuen” (Karandikar et al. 2014). Era berean, estres konstantea deskribatzen dute:

“umetxoaren onerako biziki zaindu behar izatea, dena ondo atera eta kobratu ahal izateko” (Jacobson, 2021).

Abortua izateko beldurraz gain, edo zesarea bat izateko beldurraz gain, “odola isurtzen nuen , eta oso urduri  nengoen, hainbeste denbora eta ahalegin egin  ondoren haur hori gal nezakeelako; injekzio eta tratamendu horiek guztiak jasaten nituen ezertarako ere.” (Taebi et al. 2020)

guztiak oso arduratuta zeuden haurtxoaren osasunaz. Zerbait korapilatu edo haurra galtzeko eta diru-sarrerak ez jasotzeko beldurra nabarmentzen zuen.

“Beldur nintzen haurra ezgaitua izango ote zen, eta orduan ez zuten nahi izango eta nik geratu beharko nuen: zer gertatuko zitzaidan ume atzeratu batekin?”. “Beldur handia abortu batean galtzeko eta dirua ez irabazteko” (Ahmari Tehran et al. 2014).


Maila emozionalean, deskribatzen dute zein gogorra zen gero berea izango ez zen haur bat sortu eta sentitzea. Parte-hartzaile guztiek adierazi zuten umetxoarekiko ama-sentimendurik ez izaten saiatu zirela haurdunaldian. Familiarekiko harremana ere ez da erraza izaten:

“Ez nuen jakin izan  nire alaba txikiari esaten. Askotan galdetzen zidan: Ama: anaia edo arreba bat ekarriko didazu? Ezin izan nion ezer esan “. “Beldur nintzen familia osoak jakingo ote zuen. Guk ez genuen seme-alaba gehiago diruagatik, zer esan behar nuen galdetzen bazidaten? Senarrak esaten zidan istripua izan zela esateko …» (Ahmari Tehran et al. 2014)

Erditzetik eta erditu ostetik haurra  emateko momentu gogorra nabarmentzen da:

“apurtuta sentiarazten ninduen, sentimendurik gabeko pertsona banintz bezala (Taebi et al. 2020) “

.Asko saiatzen dira pentsatzen ematen duten haurra ez dela eurena, eta errepikatzen dute “beste batzuen harra” rnaltzen  ari direla. ” (Yee et al. 2020). Halaber, kasu askotan haurraren erosleekiko etsipena deskribatzen dute:

“ez zuten nitaz galdetu, ezta zesarearen ondoren negoen moduaz ere” (Yee et al. 2020).

Haurra entregatu ondorengo sufrimendu emozionala ere kontatzen dute, eta horrek dolu oso zaila sortzen du. 33 urteko irandar doktorego-ikasle batek honela dio:

“erditzearen ondoren depresio larria izan nuen, ikasketak ere ezin izan nituen ber hartu; ezin nuen neure semea zaindu; ez nuen nire senarra ikusi nahi, uste bainuen berak diru gehiago izango balu, ez nukeela honetatik pasatu beharrik izango. Sei hilabetez gurasoen etxera joan behar izan nuen  eta depresioarentzat tratamendua hasi. Orain, zortzi hilabeteren ondoren pilulak utzi eta unibertsitatera itzuli ahal izango naiz “(Taebi et al. 2020)

“Batzuetan pentsatzen dut 20 urte eta gero gizon gaztea denean nolakoa izango da? Ezagutuko ote nau? Zer esan behar dut bera ikusten badut? Gustatuko natzaio ala ez? ” (Taebi et al. 2020)


Laburbilduz, lagundutako ugalketaren industriak makillatu eta arrosaz ikusiarazi arren, beste batzuentzat ernaltzea oso esperientzia gogorra da, muturreko ugalketa-esplotazioa, genero-indarkeriako eta pobrezia ekonomikoko testuinguruetan. Horrek sufrimendu handia eragiten die egoera horretan daudenei, eta arrisku handiak eragiten dizkie haien osasun fisiko eta mentalari, epe labur eta luzera. Feminista eta osasun-eragile garen aldetik, premiazkoa da inpaktu horiek guztiak ikusaraztea.